Renteaftrek voor overnameholdings: Sprinkhanenvoorstel staat buiten economische realiteit

In de volksmond heet het ook wel het sprinkhanenvoorstel. Staatssecretaris Frans Weekers (VVD) wil de rente op schulden niet langer verrekenen met de winst van het overgenomen bedrijf, maar alleen met die van de overnameholding. In het geval van private equity transacties heeft een dergelijke holding nooit winst. In dat geval staat de staatssecretaris toe dat de rente op de overnameschuld aftrekbaar is zolang de schuld geconsolideerd 2 keer het fiscaal eigen vermogen is.

Dat fiscaal eigen vermogen is vaak veel minder dan het commerciële eigen vermogen. Een drempel van 1 miljoen euro aan rente blijft altijd aftrekbaar. Hiermee wil Weekers bedrijven die ‘excessief veel schuld op de balans hebben’ op de renteaftrek aanpakken. “Ik kan me nog indenken dat je excessen, als deze er al zijn, wilt aanpakken”, meent belastingspecialist Van der Donk.

“Maar de ruwe manier waarop dit gebeurt, is uniek in deze wereld. Uitgerekend Nederland komt met de meest grove ammunitie op de proppen. Een land waar men in het buitenland van dacht dat het met betrekking tot fiscale regelgeving juist oog heeft voor de economische realiteit. De gehanteerde ratio tussen eigen en vreemd vermogen en de manier waarop het wordt berekend, zonder tegenbewijsregeling, is echt een trendbreuk. De staatssecretaris introduceert wetgeving die in een substantieel aantal gevallen zal leiden tot beperking van renteaftrek in overnames die de markt als conservatief gefinancierd beschouwt.”

In de voorgestelde regeling bepaalt feitelijk de wetgever wat een goede ratio tussen eigen vermogen en vreemd vermogen van een onderneming is. Van der Donk: “Dat gaat volstrekt voorbij aan grote verschillen tussen bedrijfstakken en individuele ondernemingen.” Voor het ene bedrijf is 4:1 gezond, zo betoogde ook de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP). Voor de ander is 1 staat tot 4 al risicovol. “Hiermee treedt het ministerie in zakelijke overwegingen die tussen banken en bedrijven worden gemaakt.”

Bereikt Weekers wat hij wil bereiken?
Van der Donk: “Ja, als het een gewone belastingverhoging is. Nee, als de staatssecretaris denkt dat de financieringsverhoudingen structureel anders worden als de renteaftrek minder is. Dat is niet zo. Deze groeien niet naar de fiscale verhouding toe. De belangrijkste component van een deal voor een private equitypartij is nog altijd de leverage zelf. De aftrek zorgt ervoor dat de kosten van de hefboom wat minder zijn, maar als die wegvalt, betekent dat niet dat je minder schuld opneemt. Hooguit dat de overnameprijzen lager worden omdat de cashflows minder rooskleurig zijn.”

Wat is uw grootste zorg?
Van der Donk: “Dat we voorbij gaan aan de economische realiteit en afbreuk doen aan onze positie en reputatie als vestigingsland. Tot de dag van vandaag worden schulden en interest aan banken buiten beschouwing gelaten, omdat daar banken geacht worden in staat te zijn de juiste zakelijke verhouding hierin te vinden. Alleen schulden aan aandeelhouders kunnen nu als excessief aangemerkt worden, maar dan nog spant de staatssecretaris zich in om de economische realiteit te volgen. Je hebt tegenbewijsregelingen. Die regelingen bieden de gelegenheid de vennootschap te bewijzen dat de aandeelhoudersleningen niet excessief zijn. Dat wordt met de nu voorgestelde regeling allemaal overboord gegooid. Een financiering die in de ogen van bankiers, of aandeelhouders, conservatief is, kan door de wetgever eenzijdig als excessief worden bestempeld. En met dat stempel moeten we het dan doen.”

####

De regels van het spel zijn ineens veranderd….
Van der Donk: “Klopt, en in het oorspronkelijke plan met terugwerkende kracht. De vergelijking met de huizenmarkt is snel getrokken. Stel je schaft daar met terugwerkende kracht de hypotheekrenteaftrek af. Dan veroorzaak je daar de grootst mogelijke problemen. Dat kan ook het geval zijn voor ondernemingen waarmee het nu niet zo goed gaat, maar die nu nog kunnen rekenen op renteaftrek. Bedrijven die in zwaar weer zitten en hun eigen vermogen zien afnemen, zullen door een plotseling verlies aan renteaftrek per 2012 nog verder in de problemen komen. Gelukkig heeft de Staatsecreatris dat ook gezien en stelt hij voor dat de nieuwe regels alleen gelden voor transacties in 2012 en daarna.”

U ziet het beperken van de renteaftrek ook als het verslechteren van het investeringsklimaat….
Van der Donk: “Ja. Dit is slecht voor het fiscale vestigingsklimaat. Los van de impliciete belastingverhoging, want de staatssecretaris kent natuurlijk ook de realiteit van een begrotingstekort, is deze wetgeving op heel veel fronten een breuk met het verleden. Het is wereldwijd misschien wel de meest strenge en complexe regelgeving op dit gebied. Vroeger lieten wij de introductie van complexe en ingrijpende regelgeving over aan landen zoals Duitsland en Amerika. Nu lopen wij voorop! Met fiscale regels die de economische realiteit volledig verlaten. Regels die ook schuld en interest aan banken erbij betrekken, die in een substantieel aantal gevallen tot het stempel “excessieve schuld” leiden waar dat op basis van commerciële normen niet het geval is, en die geen tegenbewijsregeling kennen. Dat is een kentering. En dat levert kortsluiting op bij buitenlandse investeerders. Dit is niet Nederland zoals ze dat gewend zijn. En wat heeft de staatssecretaris nog meer voor ons in petto volgend jaar, zullen zij denken. Nou ze kunnen hun borst nat maken, want er is opeens een Bosal-gat (zie kader, red.) en dat moet gedicht worden. De tijdelijke verlaging van de overdrachtsbelasting moet immers worden bekostigd. Daar zegt het Belastingplan 2012 niets over, dat blijft nog wel even in de lucht hangen.”

Wat u daar zegt is toch iets wat de kamerleden zich zullen aantrekken…
Van der Donk: “Sympathie voor private equity of aandacht voor het bredere perspectief van ons fiscale vestigingsklimaat is moeilijk te vinden in de Tweede Kamer. Ik ben bang dat dit voorstel wordt aangenomen. Misschien dat de Eerste Kamer, met enkele zeer kundige leden, het voorstel tegen kan houden en zo kan voorkomen dat ons fiscale vestigingsklimaat een flinke knauw krijgt. Ik denk dat anders er nogal wat investeerders een deur verder aankloppen. Dat is zonde.”

Wat is het Bosal-gat?
Vroeger kon je de rente op een lening die je had aangetrokken om een Nederlandse vennootschap te kopen aftrekken, maar kocht je een buitenlandse vennootschap, dan niet. Dat vond het bedrijf Bosal discriminatie en gelijk kregen ze. Nederland is op zijn vingers getikt door de Europese rechter. De wetgever heeft toen lang nagedacht over hoe dat gelijk moest worden getrokken en het principiële besluit genomen de interest aftrekbaar te maken, ongeacht of je een Nederlandse of buitenlandse vennootschap kocht. Dus vrijgestelde inkomsten en aftrekbare rente. Dat gat werd toen al het Bosal-gat genoemd.

Handhaven thin cap-wetgeving
De NVP drong aan op handhaving van de renteaftrek op leningen van derden en handhaving van de bestaande verhoudingen in thin cap-wetgeving van vreemd vermogen van 3 staat tot 1 eigen vermogen. “Dat is een reële financieringsverhouding.” Verder wijst de vereniging op het eerbiedigen van bestaande belangen of het instellen van een deugdelijk overgangsregime.

Olaf van der Donk is advocaatbelastingadviseur en partner bij het internationale advocatenkantoor Allen & Overy.