Rationeel of relationeel management?

Dit had mijn aandacht omdat ik recent als business coach uitgenodigd was voor een bijeenkomst waarbij een poolreiziger zijn ervaringen en inzichten over teams en relaties met ons deelde. Een expeditie vraagt het uiterste van jezelf en het team: je zit 24 uur per dag bij elkaar, je bent volledig afhankelijk van de ander en dit betekent dat een blind vertrouwen in elkaar  noodzakelijk is. Net als het vermogen om jezelf te kunnen aanpassen aan de omstandigheden en je teamleden. Hiervoor is een gezamenlijke dagelijkse ‘check in’, met de essentiële vraag: hoe sta je ervoor? Het managen van de relatie tijdens de expeditie is enorm belangrijk. Anders krijg je, zoals de poolreiziger het verwoordde, relationshit in plaats van relationship. 

Ondanks dat het hier over de relatie binnen expeditieteams gaat, zet het wel tot nadenken over ons relationeel vermogen in werkverband. En dat is niet makkelijk. Onze cultuur en opvoeding is vooral gericht op ons rationeel vermogen. Het vermogen om te onderzoeken, te begrijpen en logische verklaringen te vinden. En dit speelt vooral bij ons als opgeleid financieel expert, registeraccountant of bedrijfseconoom. Opgeleid om zaken exact te berekenen en te beredeneren. Dat is waar we goed in zijn en wat ook van ons wordt verwacht. Maar is dat altijd zo? Is relatiemanagement niet een onderdeel van je rol als financieel manager?

Tijdens mijn studie aan de Ashridge Business School in London ben ik in aanraking gekomen 

met ‘relational coaching’. Binnen executive coaching is een verschuiving gaande de laatste jaren. Van focus op de coach en de toepassing van modellen, naar focus op de relatie tussen de coach en de gecoachte (coachee). Waarbij in eerste instantie de nadruk lag op coachtechnieken, doelbepaling en actieplannen, ligt de nadruk nu meer op de onderlinge connectie en de relatie als instrument voor verandering. Er is bewust aandacht voor wat de coachee van moment tot moment meebrengt in de coaching. De onderlinge samenwerking tussen coach en coachee brengt handvatten mee voor het herkennen van patronen met andere relaties.  

De interesse voor de relatie in coaching wordt voor een belangrijk deel gedreven door studies die zijn gedaan naar de effectiviteit van helpende één-op-één gesprekken. Zie hiervoor De Haan, E., & Sills, C. (Eds.) (2012), Coaching relationships, the relational coaching field book. Een belangrijke succesfactor uit deze onderzoeken is de relatie zoals die wordt ervaren door degene die geholpen wordt. Een relatie met de bouwstenen respect, begrip, vertrouwen en een gedeelde overeenstemming over de verwachtingen en het doel. Degene die geholpen wordt, voelt zich gehoord in plaats van veroordeeld en wordt erkend in zijn vraagstuk. De geholpene krijgt de mogelijkheid om gedachten, betekenis en gevoelens te 

onderzoeken en nieuw gedrag uit te proberen. Door de helper wordt actief feedback gevraagd om hulpvolle interventies te bevorderen. 

Deze bouwstenen van relaties zijn ook waardevol voor leiders. In de kern is coaching een helpende conversatie, meestal één-op-één, waarbij de coach de gecoachte ondersteunt in werk gerelateerde vraagstukken en ontwikkeling. Een rol die leiders ook hebben richting hun teamleden. Dat de relatie een belangrijke succesfactor is in de effectiviteit van coaching kan daarmee ook nuttig zijn voor leiders en organisaties. 

Bij leerprogramma’s is er meestal aandacht voor leiders en hun leiderschapsvaardigheden en/of is er aandacht voor medewerkers en hun persoonlijke effectiviteit of specifieke vaardigheden zoals klantgerichtheid. Een ander inzicht is om specifiek de relatie tussen leider en medewerker centraal te stellen. De relatie is daarbij een co-creatie van leider en medewerker met een vergroting van de leerpotentie en ontwikkeling van beiden. Deze groei van de relatie kan een enorme motivatie geven. En voor beiden een positieve spin-off meebrengen in de relaties met anderen, zowel binnen als buiten de organisatie. Als je een organisatie ziet als een optelling van relaties die met elkaar samenhangen en hiernaar handelt, dan creëer je een enorme toegevoegde waarde. Sterkere relaties, sterkere individuen, sterkere teams, sterkere organisatie. 

Kortom, goed leiderschap is het vinden van de balans tussen sturen op de ratio en de relatie. Het managen van rationele doelen in samenhang met de ontwikkeling van de relatie. Het creëren van positieve relaties om gezamenlijk persoonlijke en zakelijke doelen te behalen. En bovendien jezelf en je medewerkers te begeleiden in de groei van relationeel vermogen.