Q&A: Hoe maak ik kredietkosten inzichtelijk?

Q

In de huidige markt zien we tegengestelde bewegingen: Leveranciers willen verkorting van de betaaltermijn om kredietrisico te beperken, afnemers willen verlenging om werkkapitaal te verbeteren om (moeizaam verkrijgbare) externe fi nancieringsbehoefte te verlagen. Hoe kan de credit manager de reële kosten voor krediet inzichtelijk maken in zijn organisatie zodat ze accuraat in de kostprijs meegenomen kunnen worden?

A

Nu duidelijk is dat de financiële onrust ook grote gevolgen heeft voor de reële economie wordt het belang van goed financieel beleid sterker gevoeld. De omvang van uitstaande leningen wordt door sommigen met huiver bekeken. Enkele jaren geleden was die omvang eerder een signaal van echt ondernemerschap; ‘big is beautiful’ leek ook hier de norm.

De slinger is nu weer op weg naar de andere kant. Credit management was lange tijd een ondergeschoven kindje binnen het geheel van de financiële functies. Als klanten op grote schaal stoppen met op tijd betalen verandert de zaak plotseling. Voor de nabije toekomst is goed credit management belangrijker dan ooit.

Aantrekken van vermogen is nu al lastiger en duurder dan een jaar geleden, en dat geldt niet alleen voor zwakke bedrijven. Het belang van de leus ‘cash is king’ begint nu ook bij operationele managers te dagen. Zonder inkomende geldstroom loopt het operationele proces gevaar. Die geldstroom moet niet alleen blijven vloeien, hij moet ook op peil blijven.

Daarbij gaat het niet alleen om het extra in rekening brengen van marktconforme rentelasten als de klant traag betaalt. De toekomst kan ons in een situatie brengen waarin de woorden van de legendarische cowboy, schrijver en filosoof Will Rogers van grote betekenis blijken. Na de krach van 1929 merkte hij op: “I am not so much concerned with the return on capital as I am with the return of capital”.

Daar ligt ongetwijfeld ook de kracht voor de credit manager van de nabije toekomst. Het gaat er allereerst om vast te stellen of de betaling wel plaats kan vinden. Het tijdstip waarop is dan de volgende vraag. Reputaties zullen versplinteren, niet alleen grote banken en automobielfabrikanten zullen slachtoffer zijn.

Resultaten en reputaties uit het verleden hebben alle belang verloren. In een dergelijke situatie gaan andere normen gelden. Boter bij de vis en vooruit betalen worden weer van stal gehaald. Dat brengt ook kansen voor nieuwe financiële dienstverleners. De kwaliteit van ratings moet worden verhoogd en er zullen nieuwe instrumenten worden ontwikkeld die betalingen kunnen garanderen.

Als met betrekking tot betaling redelijke zekerheid ontstaat kan verder worden nagedacht over de prijs die voor late betaling in rekening wordt gebracht. In het verleden werd vrij algemeen uitgegaan van de gedachte dat betaling op een maand de norm moest zijn. Daarna werd rente in rekening gebracht. De hoogte van die rente kwam meestal tot stand door te kijken naar het tarief dat de bank voor rekening-courantkrediet in rekening brengt.

De gedachte was dan kennelijk dat late betaling zou leiden tot een hogere omvang van de eigen financiering op korte termijn. De prijs die daarvoor werd betaald was dan min of meer gelijk aan de prijs die bij de klant in rekening werd gebracht. Dat beeld is niet correct. Niet alleen wordt geen rekening gehouden met additionele administratieve handelingen, maar ook wordt vergeten dat de risico’s voor het verschaffen van leverancierskrediet groot kunnen zijn.

De volgende aanpak is beter. De economische waarde van een onderneming wordt bepaald door de contante waarde van de verwachte vrije operationele geldstromen. Als klanten niet betalen komt de geldstroom lager uit en als klanten met grote vertraging betalen komt die geldstroom veel later tot stand.

De contante waarde wordt bepaald door de zogeheten vermogenskostenvoet van de onderneming. Dat is de prijs die moet worden betaald voor het financieren van de onderneming. Uiteraard niet alleen de prijs voor het vreemd vermogen maar ook de prijs voor het eigen vermogen. Daarbij wordt ook rekening gehouden met operationele en financiële risico’s.

Daar wij mensen geen idee hebben over wat de toekomst ons zal brengen speelt ook de factor onzekerheid nog een rol. Met andere woorden: Ondernemers willen alleen onder onzekere omstandigheden zaken doen als daar een verwachte beloning tegenover staat. De verwachte opbrengst moet hoger zijn dan de betaalde prijs.

Dat pleit ervoor dat late betalers een vergoeding moeten betalen die ten minste gelijk is aan de vermogenskosten van de desbetreffende onderneming. Als dat niet het geval is boet de onderneming aan waarde in. In deze tijd waarin de hoogte en tijdigheid van de geldstromen voor iedereen, zowel in de financiële als in de reële wereld, van letterlijk levensbelang is, een zeer ongewenste situatie. Als cash King is, is zijn belangrijke raadgever de credit manager.