Proactief managen van kredietrisico’s verhoogt winstgevendheid

Een order van miljoenen euro’s bij één enkele klant kent een verhoogd risicoprofiel. Ook aandeelhouders en investeerders stellen bij dit soort transacties strenge eisen aan de financiële zekerheid ter bescherming van de bedrijfscontinuïteit. Met inzet van de juiste instrumenten zijn bedrijven beter in staat orders met een verhoogd risicoprofiel aan te gaan. Ook kunnen ze hun strategische klanten beter monitoren op kredietwaardigheid en kan er tijdig onvoorwaardelijke bescherming voor de lange termijn worden ingekocht tegen gunstige voorwaarden. Door kredietrisico’s proactief te managen, zoals dat bij bedrijven ook in toenemende mate gebeurt voor rente- en valutarisico’s, kunnen winstgevendheid en toekomstige groei beter worden beschermd tegen de bewegingen van de markten.

Ontwikkelingen
Bedrijven zijn steeds vaker op zoek naar oplossingen die een onvoorwaardelijke garantie bieden tegen mogelijk in gebreke blijven van een tegenpartij. Zo’n garantie geeft de begunstigde het recht om zijn claims over te dragen aan een derde partij (ook wel de protection provider genoemd). Het voordeel van deze garantie is dat deze snel uitbetaalt op het moment dat de tegenpartij insolvent raakt (of bij een andere ‘trigger’ die wordt omschreven in het contract).

De begunstigde hoeft hierbij zelf geen juridische actie te ondernemen. Een ander voordeel is dat de kosten van de bescherming niet stijgen, zodra het onderliggende kredietrisico groeit. Dergelijke garanties zijn ook interessant voor een financieringsinstelling, omdat de garantie zorgt voor een risico-overdracht die de kapitaaleisen verlicht.

Op het ogenblik is er een duidelijk spanningsveld tussen vraag naar en aanbod van kredietbescherming. Het is steeds vaker een uitdaging geworden om partijen te vinden die in het huidige economische klimaat het risico willen overnemen. Dit wordt mede veroorzaakt door de striktere voorwaarden die worden gesteld aan de acceptatie van het risico, en anderzijds door de verhoging van het kredietrisico door de gehele markt heen. Daarbij kan het lastig zijn om de juiste keuze te maken uit de verschillende instrumenten die er zijn om kredietrisico’s te managen. Elk instrument heeft zo zijn specifieke voor- en nadelen, en het zal ook moeten passen binnen de marges van een transactie.

Kredietrisico’s managen
Als het gaat om het afdekken van kredietrisico, biedt een traditionele kredietverzekering niet altijd uitkomst. Ook vanuit de kapitaalmarkt zijn oplossingen ontwikkeld om kredietrisico’s te managen. Zo kan er voor een lange periode een dekking worden ingekocht op klanten met een verhoogd risicoprofiel. Deze dekking hoeft overigens niet per se gerelateerd te zijn aan specifieke goederen of dienstverlening en biedt daarmee mogelijkheden voor een financiële garantie.

Voorbeelden hiervan zijn de credit default swap (CDS) en de meer innovatieve receivable put (RP). Een CDS is een bilateraal derivatencontract waarin het kredietrisico van een derde partij wordt overgedragen. Om het kredietrisico te meten is er in elk CDS-contract een referentie nodig in de vorm van een lening. Deze referentielening is vaak een verhandelbare obligatie. In een CDS worden gedurende de looptijd van het contract periodieke betalingen gedaan door de garantiekoper van de CDS. In ruil daarvoor ontvangt de koper van het contract bescherming op het moment dat de derde partij de betalingen voor de referentielening niet kan opbrengen.

In dat geval wordt de koper van de CDS door de verkoper voor het verlies gecompenseerd. De koper ontvangt de pariwaarde van de referentielening, terwijl de verkoper de obligatie van de (failliete) debiteur ontvangt. De obligatie kan nog steeds enige waarde vertegenwoordigen. Dit wordt de recovery value genoemd. Voordelen van CDS’s zijn de grote liquiditeit en efficiënte prijsvorming van de producten. Tevens is er maatwerk mogelijk om een CDS af te stemmen op het risico dat een bedrijf wil afdekken.
__________________________________________________________________________________

Volg de Vijfdaagse opleiding Risicomanagement | 35 PE punten
Tijdens deze opleiding ontdekt u in vijf dagen alle facetten van integraal risicomanagement. Na afloop scant u uw organisatie op risico’s en stelt u een praktisch en toepasbaar beheersplan op. Verstevig groei en waarborg continuïteit. Klik hier voor meer informatie en aanmelden.
__________________________________________________________________________________

Om het kredietrisico van handelsvorderingen af te dekken is een CDS echter niet ideaal. CDS-producten zijn alleen beschikbaar op bedrijven die liquide, verhandelbare obligaties of leningen hebben uitgegeven. Ook is er specifieke juridische documentatie benodigd (ISDA) om te kunnen handelen in een CDS. Bedrijven dienen hiervan op de hoogte te zijn. Een ander aandachtspunt is de waardering. Een bedrijf moet voldoende op de hoogte zijn van de prijsvorming van een dergelijk product en over genoeg ‘countervailing power’ beschikken ten aanzien van de banken.

Omdat een CDS een swap is, zijn tevens onderpandafspraken van wezenlijk belang, een onderwerp dat sinds de Vestia-affaire volop in de belangstelling staat. Een ander nadeel om facturen af te dekken met een CDS is het basisrisico tussen de handelsvordering van het bedrijf en de referentielening in het CDS-contract. De uitkering onder een CDS is namelijk afhankelijk van de marktwaarde van een obligatie na het faillissement en kan verschillen van de waarde van de factuur. Zodra de factuur na een faillissement minder waard is dan de obligatie, ontstaat er een mismatch tussen het werkelijke verlies op de niet-betaalde factuur en de uitkering onder het CDS-contract.

De receivable put biedt hiervoor een uitkomst. De receivable put is een financieel instrument dat de leverancier het recht geeft om gedurende de looptijd van het contract zijn vorderingen op een klant, zodra deze insolvent raakt, over te dragen aan een derde partij. De constructie biedt bescherming en zekerheid van betaling en is een effectieve manier om kredietrisico’s te managen. Het contract wordt gesloten tussen de leverancier (de koper van de RP) en een bank (de verkoper van de RP).

####

Bij insolventie van de klant informeert de leverancier de bank over de facturen die hij wil gaan overdragen aan de bank. Het totaalbedrag aan over te dragen facturen mag hierbij niet hoger zijn dan de in het contract bepaalde hoofdsom. Nadat de vorderingen als geldig worden bestempeld (geen disputen), wordt de leverancier uitbetaald tegen een vooraf bepaald bedrag.

Hieronder volgt een weergave van het proces van een receivable put.

De RP is geen derivaat zoals een CDS, en geeft dan ook een directe (100 procent) bescherming op factuurniveau. De RP kan zodanig gestructureerd worden dat de inhoud perfect aansluit bij de behoefte van de leverancier. Zo kunnen de termijn, de dekking en de mate van uitbetaling worden aangepast. Een dynamische dekking kan bijvoorbeeld ingezet worden om rekening te houden met seizoensinvloeden of deelbetalingen, waarbij het kredietrisico gedurende de looptijd van het contract afloopt. De RP-oplossing is vooral geschikt bij uitstaande vorderingen boven de 1 miljoen euro en om dekking te bieden voor bedrijven met publiek verhandelbare schuldpapieren of met volledig beschikbare financiële informatie.
__________________________________________________________________________________

Volg de Vijfdaagse opleiding Risicomanagement | 35 PE punten
Tijdens deze opleiding ontdekt u in vijf dagen alle facetten van integraal risicomanagement. Na afloop scant u uw organisatie op risico’s en stelt u een praktisch en toepasbaar beheersplan op. Verstevig groei en waarborg continuïteit. Klik hier voor meer informatie en aanmelden.
__________________________________________________________________________________

De oplossingen zijn niet gerelateerd aan de sector waarin het bedrijf werkzaam is. Deze instrumenten zijn niet alleen inzetbaar op factuurniveau, maar kunnen ook een financiële garantie bieden. Een dergelijke garantie is inzetbaar om het kredietrisico over te dragen op tegenpartijen binnen bijvoorbeeld investeringstrajecten. Door een dergelijke zekerheid zijn er gemakkelijker investeerders te vinden die bereid zijn om voor de lange termijn in te stappen. Ook kan het concentratierisico op één tegenpartij worden weggenomen. De structuur van de onderliggende transactie is niet cruciaal in het vinden van een oplossing, het onderliggende kredietrisico wel.

Anticiperen op risico’s
Omdat de prijs van deze instrumenten mede wordt bepaald door de markt, is het belangrijk om tijdig een raamwerk neer te zetten dat aansluit bij de behoeften van de leverancier. Dit raamwerk geeft een leverancier dan de mogelijkheid om diverse klanten te monitoren en ‘on the spot’ onvoorwaardelijke bescherming in te kopen. Door op tijd bescherming in te kopen wordt de leverancier niet geconfronteerd met stijgende dekkingskosten als het even slechter gaat. Hierdoor kan een leverancier gemakkelijker strategische partnerships aangaan met belangrijke klanten.

Gedurende de looptijd (bijvoorbeeld vijf jaar) van het optiecontract wordt de leverancier beschermd tegen verlies als gevolg van insolventie van zijn klant, ongeacht of het risicoprofiel van de klant verandert. Zo kan dit risico door de golfbewegingen van de markt gemanaged worden. Wat nog vaak gebeurt, is dat bedrijven pas op zoek gaan naar kredietbescherming wanneer ze het risico percipiëren. Op het moment dat er dan bescherming wordt gezocht, is de verslechtering van het risicoprofiel allang door de markt geanticipeerd en verwerkt in de prijsstelling. Hierdoor blijven er vaak maar weinig mogelijkheden over. Of alsnog een bescherming inkopen tegen een hoge prijs, of een transactie laten lopen en mogelijk zelfs een strategische relatie moeten beëindigen.

Nevenstaande figuur toont de grillige ontwikkeling van de jaarlijkse default rate van bedrijven wereldwijd volgens kredietbeoordelaar Standard & Poor’s. De default rate geeft aan in welke mate leningen niet door bedrijven worden terugbetaald.

Hoewel het tegenstrijdig lijkt om bescherming in te kopen terwijl de markt blijkbaar veel vertrouwen heeft in een organisatie, wachten bedrijven vaak te lang met het innemen van een positie. Zo wilde een leverancier eind vorig jaar bescherming regelen voor een miljoenentransactie. De prijs was toen 3 procent per jaar over het transactiebedrag. Dat vond men wat veel, omdat de klant er redelijk goed voor stond. Na een paar maanden was de situatie veranderd en was de leverancier bereid om bescherming in te kopen tegen een jaarlijkse premie van 10 procent. De prijs was op dat moment echter opgelopen tot 30 procent. De deal ging niet door en de handelsrelatie heeft een deuk gekregen. Een gemiste kans voor alle partijen.

Conclusie
Een proactief creditmanagementbeleid is onmisbaar wanneer men zaken doet in een internationale en dynamische handelsomgeving, waarbij liquiditeit en de benodigde zekerheden een grote rol spelen. Door tijdig de juiste, vaak innovatieve en op maat gemaakte oplossingen uit de verzekerings- en kapitaalmarkt in te zetten en te combineren kunnen strategische voordelen behaald worden die bijdragen aan de winstgevendheid en de toekomstige bedrijfsgroei.

FLORIS HOLLESTELLE is werkzaam binnen de afdeling Aon Trade Credit en oprichter van het centre of excellence gericht op het leveren van kredietoplossingen vanuit de kapitaalmarkten. TIM MONTEN is werkzaam binnen de afdeling Risk & Financial Management Consultancy van Aon Hewitt.