Tijd voor parlementaire enquête over ABN AMRO en Financiën

Onlangs werd bekend dat staatsbank ABN AMRO gedegradeerd wordt van de AEX tot de AMX (Mipkap)-index. De NOS en veel economie redacteuren vinden het vooral ‘sneu’ en ‘ongelukkig’. Terwijl het Ministerie van Financiën en de verschillende ministers sinds 2008 verantwoordelijk waren.

Met stijgende verbazing zag, hoorde en las ik de commentaren van de ‘experts’ van de publieke omroep en de leden van economieredacties van de grote dagbladen op het nieuws.

Waarom? Omdat er niet of nauwelijks aandacht wordt besteed aan het feit hoe dit komt en wat dat betekent voor de kans dat het Ministerie van Financiën als slapende grootaandeelhouder ooit het geld geïnvesteerd in de redding, de splitsing en het integreren van Fortis NL, ABN AMRO NL en de andere stukken uit de boedel terugkrijgt. Wij dus.

De realiteit is dat deze degradatie van onze staatsbank ABN AMRO het rechtsreeks gevolg is van mismanagement van het Ministerie van Financiën en de verschillende ministers.

Een overzicht:
– 2008: ABN AMRO moet gered worden ondanks waarschuwingen in de pers (en van ons intern zie ‘Dagboek van een bankier’ uit 2013) dat het consortium veel te veel betaalde bij de overname. Een van de redenen dat Fortis in grote financiële problemen kwam.

– Het Ministerie van Financiën onder Bos wordt de-facto grootaandeelhouder en stelt Zalm in 2008 aan om de nieuwe topman van ABN AMRO N-share te worden en Zalm wordt vervolgens na de splitsing, de nieuwe CEO van de staatsbank.

– Vanaf 2008 tot eind 2011 (toen ik ‘de bank van Zalm’ verliet) was Zalm met o.a. de nieuwe op ‘de Prooi’ geïnspireerde RvB (‘geen oud-bankiers want die waren de schuld van alles’) van de nieuwe bank verantwoordelijk voor het integreren van ABN AMRO NL en Fortis NL, voor het opzetten van de nieuwe organisatie, de benoemingen van het nieuwe senior management en het nieuwe middenkader (veel ex-ABN AMRO NL, weinig Fortis meer) inclusief een nieuwe compliance-organisatie met nieuwe, veelal onervaren mensen.

– De periode sinds 2008 wordt ook gekenmerkt door een herhaling van compliance-gerelateerde incidenten, in een aantal gevallen zelfs op dezelfde locaties als in de periode voor 2008.

– De nieuwe leiding van de bank kwam regelmatig in aanvaring met de Tweede Kamer over salarisverhogingen en bonussen.

– Om ervoor te zorgen dat de Nederlandse Staat het geïnvesteerde en geleende geld (op de kapitaalmarkt) ooit terug zou krijgen, moest de beurskoers rond de 20-21 euro schommelen.

– Op een enkele uitzondering na is het aandeel van de staatsbank sinds die tijd alleen maar gedaald. De hoofdredenen waren een onduidelijke strategie, een stroperige organisatie en dinosauriër ICT-systemen en de compliance-gerelateerde problemen.

– Opeenvolgende reorganisaties en ontslagrondes om ‘kosten te besparen’ hadden niet of nauwelijks invloed op de aandelenkoers. Logisch, omdat die ontslagrondes de basisproblemen van de staatsbank niet oplossen.

Kortom, het uit de AEX zakken is dus niets anders dan het gevolg van een proces dat in 2008 is ingezet, een proces waar veel verantwoordelijke partijen weg hebben gekeken en geen toezicht hebben gehouden. Met als triest resultaat niet alleen de degradatie uit de AEX, maar weer een volgende grote ontslagronde van veel ex-collega’s.

Tijd voor een parlementaire enquête dus om twee redenen: 1) sinds het begin van de coronacrisis wordt hetzelfde managementmodel bij het Ministerie van Financiën gevolgd rond de steun aan de KLM als bij ABN AMRO sinds 2008; 2) de bedragen die met dit soort ‘steun’ gemoeid zijn, zijn een veelvoud van wat er bijvoorbeeld bij de overheid in de toeslagaffaire is misgegaan en de compensatie die terecht betaald moet worden aan gedupeerden, nog los van het menselijk leed. Een ander ministerie, dezelfde problemen, dezelfde aanpak.

p.s. Ik verwacht trouwens niet dat die enquête er ooit gaat komen. Vanwege het simpele feit dat de verantwoordelijke Ministers van Financiën (Bos, de Jager, Dijsselbloem en Hoekstra) of lid zijn van de PvdA of van het CDA. Met Zalm (ex-PvdA, later VVD en Minister van Financiën van 1994 t/m 2002) als spin in het ‘groeien moet’ financieel-economische systeem op Financiën, Economische Zaken (met Wouter Bos als staatsecretaris, nu directeur van Invest.nl) en het CPB, het waarschijnlijk niet zover zullen laten komen.

Door Tony de Bree. Hij is auteur van ‘Groeien zonder te groeien. Succesvol ondernemen in de betekeniseconomie’, ‘Overlevingsstrategie voor startups’ en ‘De scale-up blueprint’. Sinds 1997 spot hij succesvol bedrijven als Amazon, Bol, ASML, IKEA en PayPal. Hij is ICT-lid in RvC’s en werkte bij ABN AMRO, als Dragon bij corporate venturing en als global splitsingsmanager KYC.