Open Source Business Intelligence: 4 pakketten vergeleken

De spelers
Hoewel er meerdere organisaties zijn die onderdelen van een BI oplossing leveren beperken we ons in dit artikel tot de 'suites', dat wil zeggen complete oplossingen voor zowel data-integratie als analyse, rapportage en dashboarding. Ook dan blijft er echter genoeg te kiezen over, met Pentaho en Jaspersoft als de Amerikaanse zwaargewichten in deze markt. Europa wordt vertegenwoordigd door het Italiaanse SpagoBI en het Duitse Jedox Palo.

Wat ze allen gemeen hebben is de open source basis, wat een grote mate van transparantie en flexibiliteit met zich meebrengt. Laat u trouwens niet op het verkeerde been zetten door de term 'open source'; het zegt iets over de wijze waarop de software ontwikkeld wordt, maar zegt weinig over de inherente eigenschappen of kwaliteit van het product. De genoemde bedrijven zijn net zo winstgericht als elk ander software bedrijf en zijn even goed onderworpen aan de tucht van de markt.

Verschillen zijn er echter wel degelijk: Pentaho en Jaspersoft hebben inmiddels beiden meer dan 40 miljoen dollar aan ontvangen risicokapitaal in de boeken staan. Dat geld zal hoe dan ook een keer terugverdiend moeten worden. Voor het Duitse Jedox geldt dat in iets mindere mate, terwijl SpagoBI ontwikkeld wordt door een Italiaans consultancy bedrijf dat zijn inkomsten uit dienstverlening haalt en niet uit licentieverkopen.

Licenties
Van de 4 genoemde partijen betaalt u alleen bij SpagoBI nooit licentiekosten. Zij zijn de enige partij die een 100 procent open source oplossing leveren zonder additionele betaalde producten of andere addertjes onder het gras. Met meer dan 100 productie-installaties in Italië en Frankrijk bewijzen zij dat ook dit model werkt. De andere drie bedrijven bieden hun product in (ruwweg) twee smaken aan: een open source Community Edition en een betaalde Enterprise Edition. Deze laatste is weliswaar gebaseerd op dezelfde open source kern, maar voegt diverse gesloten onderdelen toe aan het platform. Bij Jaspersoft en Pentaho zijn dit bijvoorbeeld de Dashboard Designer (zie Figuur 1) en een betere analyse tool, bij Palo is dit onder andere de SAP-koppeling.

Figuur 1 Jaspersoft dashboard

U betaalt echter niet zozeer voor deze extra functionaliteit maar vooral voor de geleverde support. Waar het bij SpagoBI mogelijk is om alle software gratis te gebruiken en afzonderlijk een support contract af te sluiten, gaat dit bij de andere drie suites niet op. Support is direct gekoppeld aan de Enterprise versies. En daar zit meteen de crux: de leveranciers werken op basis van een abonnementsmodel (subscription) waarbij niet zoals gebruikelijk eenmalig een relatief hoog bedrag voor aanschaf en daarna een percentage voor onderhoud wordt gerekend, maar waarbij de jaarlijkse kosten gelijk blijven. Dat kan in sommige gevallen voordelig uitpakken, maar let op: zodra u uw abonnement opzegt, vervalt ook het recht op gebruik van de Enterprise software. Sterker nog, u zult geen nieuwe licentiesleutel ontvangen dus de software stopt stomweg met werken. Inderdaad, een mooi staaltje 'vendor lock-in'. De geleverde support daarentegen is weer wèl erg goed en stijgt ver uit bij wat u wellicht gewend bent van de gevestigde partijen, iets wat door onder andere onderzoeksbureau Gartner Group jaarlijks bevestigd wordt.

Vergelijken
Een vergelijking begint als het goed is vanuit een bepaalde gedefinieerde behoefte. Bij financiële afdelingen geldt dan allereerst de vraag in hoeverre Excel belangrijk is, en of u iets wilt doen aan de wildgroei aan Excel sheets, verschillende interpretaties en niet of verkeerd gekoppelde gegevens. Vervolgens of uw periodieke planning- en budgetteringproces als gevolg hiervan ook zo moeizaam verloopt. Als dit uw hoogste prioriteit heeft, kijk dan vooral naar Palo van het Duitse Jedox (zie Figuur 2).

Figuur 2 Palo BI Suite

Heeft u juist (ook) behoefte aan krachtige hulpmiddelen voor data integratie en wilt u bijvoorbeeld informatie uit verschillende bronnen real-time toegankelijk maken in een rapport of dashboard, dan is Pentaho een voor de hand liggende keuze (zie Figuur 3).

Figuur 3 Pentaho Dashboard

Is geografisch weergeven en analyseren van informatie van belang, dan levert SpagoBI hiervoor als enige een standaardoplossing mee (zie Figuur 4).

Figuur 4 SpagoBI Maps

Wilt u juist dat uw eindgebruikers op een hele eenvoudige manier zelf dashboards kunnen maken of analyses op grote data sets kunnen uitvoeren, dan kan Jaspersoft een goed alternatief zijn. In tabel 1 is samengevat welke leverancier welke functionaliteit biedt, met daarbij opgenomen of deze functionaliteit in de Community of alleen in de Enterprise editie beschikbaar is.

Tabel 1 Overzicht functionaliteit

Naast de functionaliteitscore wordt meestal een vergelijking op basis van prijs gevraagd. Voor de Community versies is dat makkelijk: de software is vrijelijk beschikbaar. Voor de betaalde versies geldt dat de leveranciers blijkbaar geleerd hebben van de traditionele spelers: transparantie is ver te zoeken dus mocht u interesse hebben, neem dan vooral contact op met de desbetreffende leverancier of één van de partners. 

Tot slot is uiteraard van belang hoe de genoemde producten zich verhouden tot zwaargewichten als SAS, SAP-Business Objects, IBM-Cognos, Oracle of Microsoft. Die vraag is makkelijk te beantwoorden: bij een 'per functie' analyse zullen de gevestigde partijen het meestal winnen. Zoals al eerder aangegeven is dit echter de verkeerde invalshoek; er moet eerst gekeken worden welke eisen er zijn en of een product hieraan voldoet. In dat geval kan de keuze wel eens heel anders uitvallen, zeker als de licentiekosten ook mee gaan wegen. Het meest gebruikte licentiemodel bij traditionele leveranciers is namelijk gebaseerd op het aantal gebruikers, terwijl de meeste open source leveranciers per processor afrekenen. Hoe meer gebruikers, hoe lager de prijs per gebruiker dan wordt.

Conclusie
Alle genoemde producten kunnen een aantrekkelijk alternatief voor de invulling van uw BI behoefte vormen. Vooral voor financiële afdelingen vormt Jedox Palo een welkome oplossing om aan de Excel wirwar een einde te maken. Besef echter wel dat gratis BI niet bestaat: zodra u tijd besteed aan een evaluatie of hier mensen voor inzet gaat de teller lopen. Kosten voor ontwikkeling, onderhoud en beheer bedragen vaak een veelvoud van de licentiekosten dus staar u daarop vooral niet blind.

Jos van Dongen is sinds 1990 actief op het gebied van softwareontwikkeling, business intelligence, databases en datawarehouses. Gedurende zijn carrière heeft hij een schat aan ervaring opgedaan met vrijwel alle leidende BI tools en databases. Sinds 2003 opereert hij onder de vlag van Tholis Consulting als principal consultant, trainer en projectmanager.