Niet alleen een Duitse affaire
Dat meldt ING Economisch Bureau.
Begin dit jaar werd nog gedacht dat de verkiezingen voor de Duitse Bondsdag van 24 september erg saai zouden gaan worden. Nu kan die verkiezingsuitslag wel eens een bepalend moment in de geschiedenis van de Europese eenwording zijn geworden. Eerder werd gevreesd dat er na de Nederlandse en Franse verkiezingen populistische partijen regeringsmacht zouden krijgen met negatieve consequenties voor de Europese integratie. Die vrees werd niet bewaarheid maar het stuklopen van de formatiebesprekingen tussen CDU/CSU, FDP en Die Grünen laat zien dat de politieke fragmentatie in Europa nu ook de grootste economie van het eurogebied heeft bereikt. Dit kan zijn sporen nalaten op het verdere verloop van Europese samenwerking.
Hoe de formatiebesprekingen in Duitsland verder zullen gaan valt op dit moment niet te zeggen. Alles is nog mogelijk, uiteenlopend van nieuwe verkiezingen, een minderheidsregering onder leiding van Angela Merkel tot een hernieuwde “Große Koalition” van CDU/CSU en SPD. Maar hoe het ook zij, het is onwaarschijnlijk dat het beleid van een nieuwe regering meer pro-Europees zal worden. Al voor de Duitse verkiezingen was niet iedereen even enthousiast over grootscheepse hervormingen. Hervormingen die nodig zijn om Europa en de euro beter bestand te maken tegen een volgende crisis. Maar met de nu moeizame politieke verhoudingen in Duitsland is het nog minder waarschijnlijk geworden dat Merkel, samen met de Franse president Emmanuel Macron, de Europese trein weer op het spoor van verdere integratie zal zetten. En als de politieke situatie in Duitsland voor langere tijd instabiel blijft zou dit ook van invloed kunnen zijn op het verdere verloop van de Brexit-onderhandelingen. Als de grootste economie politiek verzwakt is, tast dit ook de daadkracht van de Europese Unie als geheel aan, wat in het voordeel van de Britten is.
Gelukkig lijkt de economie van de Eurozone wel tegen een stootje te kunnen. Het vertrouwen van de Europese consument blijkt in november tot het hoogste niveau sinds eind 2000 te zijn gestegen. De verbeterende vooruitzichten voor de consumentenbestedingen zullen de economische groei nog verder omhoog stuwen.
Niet alleen de consument is optimistisch gestemd, ook de inkoopmanagers in het eurogebied zien de toekomst zonnig tegemoet. De index die de stemming onder de inkoopmanagers weergeeft steeg in november tot 57,5 na eerder in oktober met een waarde van 56 te hebben teleurgesteld. De deelindex die aangeeft hoeveel personeel er wordt geworven steeg tot het hoogste niveau in 17 jaar tijd, nieuwe orders voor de industrie zijn eveneens in de afgelopen 17 jaar niet meer zo snel gestegen en de productieachterstand is sinds 2006 niet meer zo groot geweest.
Voorlopig zal de groei van de Europese economie dan ook nog wel even aanhouden. Maar voor een duurzame economische ontwikkeling is een politiek stabiel Duitsland essentieel.