Nederland innovatief, omzetten kennis in producten blijft zwakke plek

Professor Jan van den Ende van Rotterdam School of Management, Erasmus University (RSM) analyseerde de prestaties van Nederland door de jaren heen. Acht jaar geleden scoorde Nederland al 20 procent hoger op innovatie dan het Europees gemiddelde. Inmiddels is dat getal opgelopen tot 30 procent, zo blijkt uit het onderzoek.

Van den Ende verklaart de verbetering in de positie van Nederland door te wijzen op de hoge mate van kennisontwikkeling binnen de onderzoeksector en de stijgende overheidssteun voor innovatie. Dit schept de juiste voorwaarden voor succesvolle innovatie. Er worden in Nederland bovengemiddeld veel wetenschappelijke artikelen gepubliceerd en productpatenten aangevraagd. Nederland publiceerde in 2016 drie keer zo veel publicaties met auteurs uit het buitenland en diende 60 procent meer patentaanvragen in dan het gemiddelde van de EU.

Hoogopgeleiden
In Nederland zijn bovendien relatief veel jongeren hoogopgeleid en is ‘lifelong learning’ beter ontwikkeld dan in de EU als geheel. In 2016 was in Nederland 19 procent van de bevolking betrokken in lifelong learning, versus 11 procent als gemiddelde in de EU.

Andere redenen voor het innovatiesucces kunnen volgens van den Ende gevonden worden in durfkapitaalinvesteringen in Nederland en innovatief ondernemerschap. Op beide indicatoren scoort Nederland systematisch hoger dan de EU als geheel, al zijn we op innovatief ondernemerschap de laatste drie jaar 16 procent per jaar gedaald.

MKB
Op een aantal fronten is ook het Nederlandse midden- en kleinbedrijf (MKB) innovatiever dan het Europees gemiddelde. Meer bedrijven in het MKB introduceerden nieuwe of verbeterde producten of productieprocessen dan voorgaande jaren. Als geheel zag Europa daar juist een achteruitgang. Het MKB werkt ook bovengemiddeld vaker samen met andere bedrijven en instellingen.

Innovatiemanagement
Toch is Nederland – inmiddels traditioneel – relatief zwak in het omzetten van die kennis in producten en diensten. Het Nederlandse bedrijfsleven genereert daardoor minder omzet dan gemiddeld in de EU uit innovatie. Ondanks een sterke stijging van Nederland tussen 2011 en 2015 op deze indicator, nam de score van Nederland in 2016 met 9 procent af, terwijl het EU-gemiddelde steeg. Nederland presteert ook onder het EU-gemiddelde in export van medium- en high-tech producten (14% lager dan gemiddelde van de EU in 2016).

Nederland heeft ook een achterstand ten opzichte van de EU in aanvragen voor designpatenten (modellenrecht). Een lichtpuntje: het afgelopen jaar is de hoeveelheid aanvragen met 8 procent gegroeid, terwijl het EU gemiddelde daalde.

De condities voor innovatie worden in Nederland steeds beter, zegt van den Ende. Alleen schiet het bedrijfsleven nog te kort bij het omzetten van hoogwaardige kennis en ideeën in innovaties. Om de export van medium- en high-tech producten en omzet uit innovatie te stimuleren, adviseert van den Ende bedrijven meer te investeren in innovatiemanagement. Het bewuster inrichten van het proces van ontwikkelen en implementeren van innovaties op de werkvloer en in de markt kan onze prestatie op dit gebied nog aanzienlijk verbeteren.