Money Matters: Hoe schuldig is de accountant?

Het was aardig bedacht van het televisieprogramma NOVA om een accountant uit te nodigen en met hem na te gaan hoe het zo mis heeft kunnen gaan bij Air Holland: hoe is het mogelijk dat de luchtvaartmaatschappij op drugsgelden dreef, de boeken werden toch gecontroleerd door een accountant? En het zal vast wel goed voor de kijkcijfers zijn geweest om Gert Greveling te vragen, 25 jaar partner geweest bij een van de Big Four en tegenwoordig een veelgevraagd ‘businesscabaretier’ en de auteur van het pasverschenen boek ‘Onthullingen over accountants’.

Hij staat – getuige zijn spraakmakende publicatie – in elk geval garant voor enkele pittige uitspraken. “Een accountant gaat zijn klant niet verlinken”, aldus Greveling. Geheel in de lijn van zijn boek, waarin hij het moderne vampirisme beschrijft, het moordende beloningssysteem van partners, de blinde ambities aan de top, het creatief declareren en de nieuwe kaskrakers IFRS en SOX.

De kritiek van Greveling doet in accountantskringen veel stof opwaaien, maar is natuurlijk niet bepaald nieuw. Accountants hebben zich in de afgelopen jaren ontwikkeld tot gewiekste om niet te zeggen gehaaide ondernemers. En ondernemers willen geld verdienen en geld verdienen is niet altijd synoniem met integriteit.

De accountant-ondernemer moet steeds efficiënter werken – risico: steeds oppervlakkiger onderzoek. Hij moet op prijs concurreren – risico: jonge broekies met weinig ervaring en grote verantwoordelijkheden). En de accountant moet nieuwe diensten bedenken die hij zijn klanten kan aanbieden – risico: een belangenconflict met de controle-activiteiten. (Want: hoe objectief is de controlerende accountant die je een adviseur aanraadt van zijn eigen kantoor? En dreigt er geen loyaliteitsconflict als een van beiden merkt dat de ander slecht werk heeft geleverd?)

Het gevaar dat de accountant gretig meedoet aan een frauduleus een-tweetje met een ondernemer is inderdaad levensgroot, daarin hebben Greveling en andere critici van de beroepsgroep gelijk. Maar aan de andere kant handelen accountants ook maar in opdracht van de klant. Dat lijken ‘accountant bashers’ te vergeten. De hoofdschuldigen aan alle boekhoudfraudes zijn toch echt de ondernemers voor wie ze werken, de betrokken accountants slechts meelopers. Waarom dan al die aandacht voor de accountants? Alsof ze bij een moord wel de medeplichtigen aanklagen maar niet de eigenlijke dader.