Money Matters: Aandeelhouder aan zet

Goed bestuur moet van twee kanten komen. Bestuurders van bedrijven moeten hun organisatie op orde brengen. De aandeelhouders moeten dit toetsen, zeker de institutionele partijen. En ingrijpen als de bestuurders in gebreke blijven. Doen ze dit niet, dan zal dit onvermijdelijk tot uitdrukking komen in de koers van het aandeel. Eigen schuld, aandeelhouder. Gaat de beurs niet naar 700? Steek de hand ook eens in eigen boezem.

Helaas voor de aandeelhouders (klein en groot) laten de institutionele partijen het er nogal eens bij zitten als het gaat om toezicht. Terwijl de beursfondsen zich sinds dit jaar in belangrijke mate conformeren aan de principes en ‘best practices’ uit de code-Tabaksblat, stijgt het opkomstpercentage op de aandeelhoudersvergaderingen niet boven de dertig procent uit en is de betrokkenheid van de aandeelhouder gering.

“De aandeelhouder doorstaat toets Tabaksblat nog niet”, zoals Het Financieele Dagblad kopte naar aanleiding van een bijeenkomst van de grote institutionele beleggers die zijn verenigd in de stichting Eumedion (voorheen Stichting Corporate Governance Onderzoek voor Pensioenfondsen). Deze stichting is een in potentie machtige beleggingsclub, waar 34 grote Nederlandse pensioenfondsen bij zijn aangesloten én vermogensbeheerders zoals Robeco en ING Investment Management. Samen beheren ze ruim 350 milard euro. Doel van de in 1997 opgerichte stichting is het naleven van goed ondernemingsbestuur bij bedrijven. Alleen: dat doel blijkt moeilijk te verwezenlijken.

Om te beginnen spelen er allerlei belangenconflicten tussen de Nederlandse grootbeleggers. Menig ondernemingspensioenfonds wil zich niet kritisch tegenover de eigen moeder of klanten van de eigen moeder opstellen. Vermogensbeheerders die onderdeel zijn van een grote bank of verzekeraar hebben dubbele petten op: deze organisaties hebben maar al te vaak beursgenoteerde bedrijven als klant, die allemaal te vriend moeten worden gehouden. Nog een probleem is dat de meeste van de Nederlandse pensioenfondsen hun aandelen deels of helemaal door externe vermogensbeheerders laten beheren. Daarmee geven ze tegelijk het stemrecht op de aandelen af. Voor steeds meer vermogensbeheerders wordt stemmen onderdeel van het beleid, maar dat is te weinig om goed ondernemingsbestuur af te dwingen. Kortom: in aandeelhoudersland is het verdeeldheid, besluiteloosheid en geringe betrokkenheid alom. De polder in optima forma.

Maar misschien is er hoop vanuit Angelsaksische hoek. Van de week spraken een aantal grote Amerikaanse beleggers in VNU zich uit tegen de voorgenomen overname van IMS Health door het van oorsprong Nederlandse uitgeefconcern. VNU moet nu concessies doen: de vakbladen verkopen, eigen aandelen inkopen, misschien zelfs wel het concern splitsen – allemaal zaken die de aandeelhouders goed zouden uitkomen.

Het kán dus wel, aandeelhouders die op hun strepen staan en die bijdragen aan een hoge koers. Wil de AEX binnen afzienbare tijd naar 700 stijgen, moeten er meer van dat soort actieve aandeelhouders komen.