Loopbaancoaching geen overbodige luxe

“De afgelopen jaren ben ik vooral gefocust geweest op de ontwikkeling van mijn teams en mijn medewerkers. Mezelf ben ik daarbij vergeten,” vertelt een CFO, die na een reorganisatie zijn functie verloor. Hij is een van de deelnemers aan de rondetafelsessie over loopbaancoaching, onder leiding van Albert Allmers op de afgelopen Leaders in Finance Summit.
 
Allmers komt dit vaak tegen in zijn werk als executive coach en als founder van FinanceFactor. Het ontbreekt mensen vaak aan voldoende zelfkennis. “Die is essentieel, wil je in je loopbaan die plekken bereiken waar je het best in tot je recht komt. Om een enigszins betrouwbaar zelfbeeld te krijgen kun je het beste van tijd tot tijd een assessment doen.”

Maak een persoonlijk moodboard

Assessments geven inzicht in de eigen persoonlijkheid, voorkeursgedrag, de natuurlijke positie die je binnen een team inneemt en het type organisatiecultuur waarin je het beste gedijt. Om te beginnen geeft Allmers als tip om tijd te steken in het maken van een persoonlijk moodboard.
 
“Verzamel op de ene helft voorbeelden van activiteiten die je energie geven en op de andere voorbeelden van activiteiten die je energie kosten. Zo wordt je je er beter van bewust waar je voorkeuren liggen.”
 
Die kennis heb je nodig op de belangrijke keuzemomenten, die iedereen in zijn loopbaan tegenkomt. Bijvoorbeeld wanneer zich een aantrekkelijke kans voordoet of wanneer een nieuwe stap onvermijdelijk wordt zoals bij een gedwongen vertrek.

Gelukkig én succesvol worden

Het is voor niemand gemakkelijk om in dit soort situaties dicht bij jezelf te blijven, weet Allmers. “Zeker als er een ogenschijnlijk aantrekkelijke kans voorbij komt. Maar wil je werkelijk gelukkig én succesvol worden, kies dan voor een baan en een organisatie die passen bij jouw profiel.”

Omdat profiel in kaart te brengen zijn vele psychologische tests beschikbaar, waarvan een handvol een goede voorspellende waarde heeft. Ze kunnen helpen om mogelijke carrièrekansen nuchter te beoordelen en te voorkomen dat je valt voor het eerste het beste verleidelijke aanbod.
 
Assessments geven een indicatie voor het te verwachten gedrag in de toekomst aan de hand van onder meer de intelligentie en persoonlijkheidskenmerken. Allmers: “Intelligentie uitgedrukt als IQ is een stabiele eigenschap die tijdens je leven niet verandert.
 
“Persoonlijkheidskenmerken krijg je voor een groot deel mee in onder meer je opvoeding. Ze zeggen iets over je geschiktheid voor rollen binnen een team. Deze kenmerken zijn deels ontwikkelbaar, maar kunnen ook het resultaat zijn van bijvoorbeeld traumatische ervaringen.”

Een gebrek aan assertiviteit zou bijvoorbeeld kunnen samenhangen met veel gepest zijn als kind. En moest je als kind veel van je ouders? Dan is er een grotere kans dat je moeite hebt je te ontspannen.

Big Five persoonlijkheidstheorie

Een veelgebruikte en wetenschappelijk goed onderbouwde theorie om de persoonlijkheid mee te beschrijven is de Big Five persoonlijkheidstheorie. Deze verdeelt de persoonlijkheid in vijf dimensies: extraversie, vriendelijkheid, emotionele stabiliteit, ordelijkheid en openheid.

“Houd voor het invullen van assessments voor ogen dat het lastig is om jezelf te beoordelen. Een goede referentie hiervoor is wat je terug krijgt van anderen. Vraag je naaste omgeving dus om feedback te geven op je gedrag.”
 
Ook voor de samenstelling van teams is het gebruik van assessments altijd raadzaam. Allmers gebruikt hiervoor het Belbin-model. Hierin wordt een aantal persoonstypen omschreven die elkaar aanvullen of juist tegenwerken. Als alternatief gebruikt Allmers ook de DISC-methode, die enigszins vergelijkbaar is.

Waarom: mijn waarden

Een andere belangrijke vraag om jezelf te stellen is waarom je in een bepaalde functie of voor een bepaalde werkgever wilt werken. Allmers: “Werken betekent voor mensen veel meer dan alleen een manier om in hun levensonderhoud te voorzien. In het ideale geval worden je persoonlijke waarden weerspiegeld in het werk dat je doet.”
 
Hierbij draait het erom aan welke zaken je wel of geen waarde hecht, zoals het leveren van prestaties, het onderhouden van relaties, intern of extern gericht zijn. “Het begint allemaal bij die waarden, die bepalen waar je gelukkig in kunt zijn. Breng die waarden dus voor jezelf in kaart.”

Veel beroepskeuzetests zijn gebaseerd op het RIASOC-model van Dr John Holland. RIASOC is een acroniem (letterwoord) van de eerste letter van zes persoonlijkheidskenmerken: Realistisch, Intellectueel, Artistiek, Sociaal, Ondernemend en Conventioneel.

Afkeer van routine of structuur

“Om te beter te kunnen beoordelen welk type werkinhoud het meest beantwoordt aan jouw persoonlijkheid, kun je jezelf met behulp van dat model scoren. Ben je onderzoekend aangelegd, dan heb je in het algemeen een afkeer van routine. Creatief aangelegde mensen hebben meestal een afkeer van structuur.”
 
Als ideale combinatie van persoonskenmerken geldt voor een controller of financieel directeur: Conventioneel, Intellectueel, Ondernemend en Sociaal. Maar niet alleen de perfecte match hoeft tot werkgeluk te leiden.
 
Allmers: “Als er specifieke taken zijn die niet bij je passen, is er misschien een mogelijkheid om die taken te delegeren. Ik ken CFO’s die het compliance-onderdeel hebben gedelegeerd en zelf in de board op het M&A-dossier zitten. Er is niets mis mee om je te omringen met mensen die uit andere aspecten hun energie halen.”

“Let wel: je score op het RIASOC-model kan in de loop van je leven fluctueren, verschillen tussen kenmerken kunnen kleiner worden. Ikzelf bijvoorbeeld ben tijdens mijn carrière ondernemender geworden.”

Wat is mijn organisatie: waar pas ik?

“Praat in sollicitatiegesprekken altijd over de organisatiecultuur. Stel open vragen, bijvoorbeeld: Wat is de sociale cultuur binnen de organisatie? Kun je daar voorbeelden van geven? Je kunt er vooraf al meer over te weten komen. Vraag bijvoorbeeld het sociaal jaarverslag op.”
 
Breng met behulp van Belbin in kaart wie je ideale teamgenoten zijn. In de praktijk bepaalt het team waar je deel van uitmaakt ook deels jouw rol. Kijk bij een test daarom goed naar wat jezelf wilt, wat het dichtst bij je staat. Een goed beeld van jezelf krijgen is de kunst, aldus de coach. “Ik wil jullie leren te redeneren vanuit jezelf.”

Allmers sluit af met een waarschuwing. “Bedenk dat de boze buitenwereld er altijd op uit is geld aan jou te verdienen. Ook daarom moet je heel goed nadenken over de vraag: wat zijn mijn waarden? Dan blijf je in the lead.”

Verleidelijke aanbiedingen binnen de organisatie

Een deelnemer vertelt dat voor hem de verleidelijke aanbiedingen vanuit de eigen organisatie komen. “Dat maakt het dubbel zo lastig. Je kent de organisatie en dus ook de functie. Dat maakt de druk om ja te zeggen ook groter.”
 
Op de vraag of loopbaancoaching zinvol is, antwoordt een aantal deelnemers dat dit soms wel en soms niet het geval is; het is vooral situatie-afhankelijk. Een andere deelnemer stelt dat het wellicht minder zinvol is voor wie goed in zijn vel zit. “En feedback krijgen wordt lastiger als je hoger in de boom zit. Op topposities krijg je steeds minder feedback.”
 
“Je kunt altijd een mentor zoeken in de organisatie,” aldus Allmers. “En houdt te allen tijde voor ogen: dicht bij jezelf blijven, dat is goed zijn voor jezelf.”

Alle verhalen van de Leadership in Finance Summit 2019 voor u op een rij gezet.

(foto’s Jasper Juinen)