7 lessen van de beste CEO’s allertijden

Een excellente industrieleider:

1. Is de eerste
Bill Gates was één van de eerste die inzag wat voor vlucht de personal computer zou gaan nemen. In 1967 liet zijn wiskundedocent op Lakeside School in Seattle hem een computer zien die een hele ruimte in beslag nam. De jonge Gates – wiens IQ op ruim 180 geschat wordt – wilde precies weten hoe de computer werkte en was vanaf toen iedere dag in de ruimte te vinden. Hij stak samen met een vriend enorm veel tijd in het schrijven van een roosterprogramma voor de school. Ze waren succesvol en Gates kreeg een cheque van 500 dollar als beloning. Toen wist Gates zeker dat er handel in software zat.

In 1980 – pas 24 jaar oud – sloot Gates voor zijn jonge bedrijf Microsoft het contract van de eeuw af. Hij mocht het besturingssysteem leveren voor IBM’s nieuwe PC, waarmee de multinational de snelgroeiende markt voor microcomputers zou veroveren. In plaats van het systeem te verkopen sloot Gates een afdrachtdeal; voor elke verkochte PC met zijn besturingssysteem erop kreeg hij drie dollar. Om te zeggen dat dit een lucratieve deal is geweest zou nogal een understatement zijn. 

2. Weet een team te motiveren
De werknemers zullen uw organisatie uiteindelijk het onderscheidende vermogen moeten geven. Maar hoe krijgt u ze zo gemotiveerd dat ze boven zichzelf uitstijgen? Dat zit hem in leiderschap. Steve Jobs wist hoe hij het beste in zijn mensen naar boven moest krijgen. Daarbij was hij vaak onuitstaanbaar, maar altijd inspirerend. 

Een oud medewerker herinnert zich dat Jobs naar hem toe kwam met de mededeling ‘goed nieuws, je zit in het Macintosh team’. De medewerker reageerde verheugd, maar meldde dat hij eerst nog wel wat werk te doen had aan de Apple II. Jobs vond dit onzin en trok direct de stekker uit de computer waardoor de medewerker al zijn werk kwijt was. Vervolgens liep hij weg met de machine onder zijn arm. Kort daarop liet Jobs t-shirts maken voor het Macintosh team waarop stond; ‘Ik werk 90 uur per week en ik ben er trots op.’ Na het 3 jaar lang draaien van  krankzinnige werkweken leverde het team een revolutionaire computer af die insloeg als een bom. 

3. Breekt de regels van het spel
Mark Zuckerberg bedacht Facebook in eerste instantie niet als business, maar omdat hij dacht dat studenten het graag zouden gebruiken. Inmiddels zit er een advertentiemodel achter het sociale netwerk, maar het blijft een online platform dat gratis waarde biedt aan zijn 1,3 miljard gebruikers. Hiermee heeft de jonge Zuckerberg de mediawereld flink op z’n kop gezet. Ruim een miljard internetgebruikers die gratis content creëren en met elkaar delen, en uren online doorbrengen op het platform. En met een beurswaarde van 180 miljard dollar is Facebook waarschijnlijk overgewaardeerd, toch is een jaarlijkse advertentieomzet van 7,8 miljard dollar niet slecht voor een bedrijf dat pas 10 jaar geleden is opgericht.

4. Neemt goed doordachte risico’s
Richard Branson had met zijn platenlabel Virgin, opgericht in 1972, al eens succes gehad met het album ‘Tubular Bells’ van Mike Oldfield, maar tot 1977 lukte het hem niet om succesvolle artiesten aan te trekken. In dat jaar was de punk beweging in opkomst, en een band die meer lawaai maakte dan de anderen was The Sex Pistols. Het publiek was er gek op maar de platenmaatschappijen niet. The Sex Pistols speelden snel en luid, gebruikten scheldwoorden en riepen op tot rellen. 

Branson was gek op de publiciteit die dat genereerde. Voor 100.000 euro kocht de serieondernemer hun album ‘Never Mind the Bullocks’. Net toen het album uitkwam werden The Sex Pistols gearresteerd op een boot toen ze koningin Elisabeth tijdens haar jubileum uitmaakte voor fascist en crimineel. Een mooiere publiciteitsstunt kon Branson zich niet wensen en het album werd een internationaal succes. 25 jaar na het bootincident werd Branson door de koningin geridderd. ‘Je moet soms risico’s nemen in het leven en The Sex Pistols veranderden Virgin voorgoed’, aldus Branson. ‘Ze zette Virgin wereldwijd op de kaart. Het was een goed doordacht risico.’ Inmiddels is Virgin in het ruimtevaarttoerisme gestapt. Dat vergt een enorme investering, maar als het een vlucht neemt is Virgin er als eerste bij. 

5. Bedenkt business concepten waar klanten blij van worden
IKEA is zonder twijfel één van de beste business ideeën van de 20ste eeuw. De oprichter Ingvar Kamprad begon het bedrijf in 1943. De moderne meubels vielen in de smaak bij de boeren in de regio waar Kamprad opgroeide, die vaak meubels hadden geërfd en wel wat nieuws wilde. IKEA deed in het begon alles via postbezorging. Klanten konden de meubels bestellen uit een catalogus en kregen ze vervolgens thuisbezorgd. 

In 1953 begon Kamprad zijn eerste toonzaal. Het vernieuwende van dit concept was dat zijn klanten meubels uit de catalogus in echte woonsettingen konden bekijken. Ook de prijs is een succesfactor. IKEA biedt stijlvolle, moderne meubels aan voor een prijs die mensen van bijna alle inkomens kunnen betalen. Ze passen overal bij en zijn in alle kleuren leverbaar. Niet verwonderlijk dat mensen bereid zijn de meubels zelf in elkaar te zetten. Dat is namelijk de volgende succesvolle innovatie: het platte pakket waarin de meubels vervoerd worden. Deze uitvinding minimaliseert transportkosten en voorkomt beschadigingen. 

De volgende stap was de oprichting van de IKEA megastore. Na de Tweede Wereldoorlog, toen Zweden in een economische groeispurt geraakte, liet Kamprad een gigantisch warenhuis in Stockholm neerzetten, het grootste ooit gebouwd. Bijzonder is de ovaalvorm – geïnspireerd door een museum – die ervoor zorgt dat klanten een opgelegde route moeten bewandelen. Dat voorkomt dat er ‘hete’ en ‘koude’ zones ontstaan in de winkel. Het meubelparadijs werd een goudmijn. Internationale uitbreiding volgde snel, waarbij IKEA succesvolle meubels wereldwijd aanbiedt, maar ook aanpassingen doet aan lokale culturen. In Japan zijn keukens bijvoorbeeld veel kleiner dan in de VS. Maar de functionaliteit, het uiterlijk en de lage prijs zijn in elk land gewaarborgd.

6. Is extreem gedreven
Met slim zijn alleen kom je er niet. Excellentie bereiken vraagt ook pijn lijden. In de begindagen van Microsoft werd Bill Gates vaak slapend op de grond van het kantoor gevonden op maandagochtend, omdat hij het hele weekend had doorgewerkt. Dit lijkt misschien niet zo bijzonder, maar er zijn maar heel weinig mensen die dit doen. Richard Branson haat het wanneer een business idee niet van de grond komt er hij ermee moet stoppen. Zoals de poging van Virgin om cola op de markt te brengen, een gigantische flop die het bedrijf ruim 30 miljoen euro koste. Het weerhoudt de ondernemer er niet van om het keer op keer opnieuw te proberen. 

7. Onderschat niet de waarde van een krachtig merk
Een topondernemer weet dat zijn merk ‘laden’ de beste manier is om waarde aan een business concept toe te voegen en internationaal door te groeien. Phil Knight begon zijn bedrijf dat nu Nike is met het importeren van Japanse Tiger schoenen. Toen het contract na 7 jaar niet werd verlengd begon hij zelf met het fabriceren van sportschoenen. 

Knight had een sterk merk nodig om de concurrentie aan te gaan met de dominante Duitse merken Puma en Adidas. Hij liet een vriendin voor 35 euro een logo maken, het bekende swoosh logo dat staat voor beweging en stabiliteit (de vriendin kreeg later wel wat aandelen). Voor de merknaam organiseerde Knight een wedstrijd onder zijn medewerkers. Een vriend die bij het bedrijf werkte bedacht de naam Nike (uit te spreken als Niké), de naam van de Griekse godin van de overwinning. Een legendarisch merk was geboren. Na een aantal ongekend succesvolle marketing campagnes met topsporters (in het bijzonder Michael Jordan) werd Nike het meest succesvolle sportmerk ter wereld. Het succes van het merk werd uitgebreid met de Nike Air (briljant ontwerp) en de geniale slogan ‘just do it’, dat staat voor ultieme vrijheid.