Ketenfinanciering creëert mogelijkheden MKB

 

Door de stijgende probleemkredieten, zien banken zich gedwongen om de eisen die gesteld worden aan kredietverlening strenger te handhaven. Daarnaast zijn banken ook terughoudend om leningen te verstrekken, daar de crisis het financieel verzwakte MKB dwingt steeds vaker extern krediet aan te vragen om haar stijgende werkkapitaal te financieren. Het risico dat MKB-bedrijven deze externe kredieten gebruiken om verliezen te financieren is groot. Vaak te groot voor banken, waardoor MKB-bedrijven financieringsmogelijkheden ten behoeve van innovatie,  groei en het indirect creëren van werkgelegenheid mislopen.

 

Steeds vaker rekken de grotere partijen in de leveranciersketen eenzijdig de termijn op waarbinnen men bereid is te betalen voor de aan hun geleverde goederen en diensten. Dit blijkt onder meer uit onderzoek van het Verbond van Credit Management Bedrijven (VCMB). Voor het MKB is het lastig om tegen deze verlenging van betaaltermijnen in te gaan door de geringe eigen marktkracht en de afhankelijkheid van deze grote bedrijven. Maar door het oprekken van de betaaltermijnen, zit veel werkkapitaal van MKB-bedrijven onnodig lang vast. Dat heeft directe gevolgen voor de liquiditeitspositie van het MKB, hetgeen ook groei, werkloosheid en innovatie beperkt. 

 

Om dit probleem bij MKB-bedrijven tegen te gaan heeft het Ministerie van Economische Zaken in juli van dit jaar het aanvullend Actieplan MKB financiering gepresenteerd. Dit plan beschrijft een aantal maatregelen die de overheid heeft genomen om de vermogenspositie van het MKB te versterken en alternatieve financieringsbronnen te implementeren en ontwikkelen. In het Actieplan wordt verwezen naar de mogelijkheden van ketenfinanciering als een alternatieve financieringsvorm voor het MKB. Het ministerie zet de komende drie jaar stevig in op het uitbreiden van ketenfinanciering naar het MKB.

De essentie van ketenfinanciering is dat leveranciers van hun afnemers een goedkeuring krijgen op uitstaande facturen, een soort  betaalgarantie, waardoor versnelde betaling en voorfinanciering door een financiële instelling mogelijk wordt gemaakt. Concreet gaat het er bij ketenfinanciering als volgt aan toe; als de afnemer binnen vijf tot tien dagen akkoord gaat met de levering en bijbehorende factuur, wordt de vordering verkocht aan een financiële instelling.

 

De afnemer betaalt de financiële instelling op het afgesproken betaaltermijn (bijvoorbeeld van 60 dagen), maar de leverancier krijgt zijn geld vaak al na vijf tot vijftien dagen. De leverancier betaalt de financieringskosten, maar die zijn aanzienlijk lager dan wanneer hij een beroep moet doen op een eigen financieringslijn. Dit komt door de hoge kredietwaardigheid van de afnemer. In de praktijk kan het verschil in financieringskosten, tussen een eigen financieringslijn en financiering via de ketenfinancieringsconstructie, oplopen tot 10 procent.

 

Naast de goedkopere financiering heeft ketenfinanciering voor zowel leverancier als voor de grote bedrijven, de afnemers, ook andere voordelen. Grote afnemers kunnen de betalingstermijn verlengen zonder een leverancier te benadelen. Of ze kunnen de leveranciers vragen om korting op de factuur. Belangrijker voor de afnemers is het financieel versterken van de gehele keten. Door als grote afnemer leveranciers te helpen met goedkope financiering, versterkt hij de positie van zijn leveranciers en vermindert hij daarmee zijn eigen leveringsrisico. Een goed voorbeeld van een partij die ketenfinanciering aanbiedt in Nederland is Superunie. Deze inkooporganisatie voor supermarkten, maakte recentelijk bekend ketenfinanciering te gaan aanbieden aan haar leveranciers. 

 

Ketenfinanciering is in Nederland nog vrij nieuw, maar wordt in andere landen als Groot-Brittannië en Spanje al langer toegepast. In Groot Brittannië heeft de overheid bovendien een actieve rol gespeeld bij het tot stand komen van een overeenkomst, waarin grote bedrijven zich massaal bereid hebben verklaard ketenfinanciering nog actiever aan te bieden aan hun leveranciers. Dit betekende een enorme boost voor de acceptatie en implementatie van ketenfinanciering. In Spanje wordt ketenfinanciering al gezien als een standaard betaalproduct. Een ambitie die we ook in Nederland nastreven. 

 

Waarom ketenfinanciering nog niet is doorgedrongen tot het MKB in Nederland is onderzocht door consultancybureaus M3 en Zanders. Uit dit onderzoek blijkt dat hier verschillende redenen aan ten grondslag liggen. Allereerst richten de huidige programma´s met betrekking tot ketenfinanciering zich vooral op de grotere strategische leveranciers. Daarnaast is er een gebrek aan standaardisatie voor de implementatie van ketenfinanciering. 

 

Standaardvoorwaarden en –contracten ontbreken, evenals een eenduidige standaard voor de boekhoudkundige verwerking van ketenfinanciering. Hierdoor zijn diverse partijen, banken, afnemers en leveranciers, onafhankelijk van elkaar het wiel opnieuw aan het uitvinden. Dit zorgt voor relatief hoge operationele en transactiekosten. Grote bedrijven willen die onkosten wel maken wanneer zij hun grotere en strategische leveranciers ermee tegemoet komen. Maar zijn hier niet toe bereid wanneer het om kleinere leveranciers gaat. 

 

Ook voor banken zijn de administratieve handelingen die voorafgaan aan het opnemen van nieuwe leveranciers binnen een financieringsprogramma arbeidsintensief, waardoor zij zich bij voorkeur alleen richten op de grotere leveranciers. Daarnaast is het voor de banken steeds moeilijker te bepalen met wie ze zaken doen naarmate de omvang van de leverancier afneemt. Tot slot is over het algemeen door het ontbreken van een standaard voor gegevensuitwisseling en betaalprotocol sprake van een situatie die de schaalbaarheid in de richting van het MKB tegenwerkt.

 

Medio juni heeft het Ministerie van Economische Zaken vertegenwoordigers van een aantal grote bedrijven uitgenodigd en zijn de mogelijkheden van ketenfinanciering voor het MKB aan hen voorgelegd. De conclusies van deze bijeenkomst waren dat ketenfinanciering het MKB kan helpen in hun financieringsvraag en dat de betrokkenen bereid zijn mee te werken aan het verbeteren van de toegang tot ketenfinanciering voor het MKB. 

 

Wel werd er door de deelnemers duidelijk aangegeven dat er snel een oplossing moet komen voor de hoge aansluit- en transactiekosten van zowel de afnemer als leverancier. Ook is er aan standaardisatie op het gebied van voorwaarden, contracten en de manier waarop accountants ketenfinanciering beoordelen, veel behoefte. Hierin is een rol voor de overheid weggelegd vonden de vertegenwoordigers, om de diverse betrokken partijen bijeen te brengen om gezamenlijk te komen tot standaardisatie. Daarnaast verlangt men een bankonafhankelijk platform waarbinnen diverse leveranciers en afnemers factuurinformatie en kredietinformatie kunnen uitwisselen. 

 

Met verschillende werkgroepen waarin de beoogde deelnemers van ketenfinanciering zijn opgenomen wordt gezocht naar manieren om tot standaardisatie binnen ketenfinanciering te komen. Een werkbaar uniform model dient opgetuigd te worden voor ketenfinanciering in het MKB. Daarnaast worden er voor regionale partijen en met verschillende provincies ook awareness sessies georganiseerd door het onderzoeksprogramma Supply Chain Finance van Hogeschool Windesheim. Al deze activiteiten zijn gericht op de invoering van ketenfinanciering als alternatieve financieringsvorm voor het MKB. 

 

Natuurlijk kan het MKB nu al voorsorteren op deze positieve ontwikkelingen omtrent het tot stand brengen van ketenfinanciering door zich te gaan richten op het sneller en effectiever inrichten van het facturatieproces met bijbehorende elektronische facturatiemogelijkheden. De meest recente cijfers van het CBS (2013) omtrent de manier van factureren door MKB-bedrijven laten zien dat 80 procent van de facturen via de post wordt verzonden. Slechts één op de zes bedrijven maakt gebruik van elektronische facturatie. Ondanks dat dit aantal in het afgelopen jaar waarschijnlijk wel iets is toegenomen, zal nog altijd minder dan de helft van de MKB-bedrijven e-facturatie toepassen. 

 

Dit is een gemiste kans omdat digitale facturen gemiddeld 7 dagen eerder worden betaald dan papieren facturen. Dit komt doordat digitale facturen minder gevoelig zijn voor fouten, waardoor de afnemer facturen versneld automatisch kan inlezen in haar ERP systeem en deze snel kan bevestigen. Op basis van een effectief digitaal facturatieproces kan de ambitie van de overheid om de MKB-leverancier zo spoedig mogelijk te laten profiteren van de voordelen van ketenfinanciering, zonder dat uitstaande facturen en lange betaaltermijnen een belemmering vormen voor groei, gerealiseerd worden.