Een Jumbo in de porseleinkast (en hoe goed dat is…)

De toekomst is té belangrijk om (louter) in handen van uitvoerende bestuurders te leggen – zij zijn juist dát: executives. De assets – het wérkelijke kapitaal van de organisatie – moeten met het oog op de toekomst begrepen en benut worden door het toezicht zonder te worden afgeleid van het ‘hier en nu’ – daarom zijn zij non-executives. De P&L is voor het bestuur, in het licht daarvan is de balans voor het toezicht. Daarom pleiten wij in ‘Exit Fantoomtrots’ voor een onetierboard met dienovereenkomstige verantwoordelijkheden. Voor velen is dat in de Nederlandse verhoudingen de bekende olifant in de porseleinkast. Zo niet voor Jumbo.

Onlangs maakte supermarktbedrijf Jumbo bekend verder te gaan zonder Raad van Bestuur; de vier leden die nu nog in het bestuur zitten, worden verdeeld over de (dan zevenkoppige) directie en de Raad van Commissarissen (RvC). Deze versimpelde bedrijfstopstructuur moet het gemakkelijker maken om ”de strategie effectief ten uitvoer te brengen”, aldus het concern. De directie komt dan weer wat ‘meer in het midden van het bedrijf’ en richt zich fors op de uitvoering.

En hoewel de twee leden die naar de RvC gaan niet meer betrokken zijn bij de dagelijkse aansturing, is hun nieuwe rol wel breder dan die van de doorsnee commissaris; beiden krijgen ‘gedelegeerde verantwoordelijkheden’: de een gaat zich verdiepen in duurzaamheid en ‘de winkel van de toekomst’, de ander blijft zich bezighouden met fusies, overnames en de ‘toekomstige financieringsstrategie’. Dus: uitvoering en ‘tegenmacht’ dicht op elkaar. Met de noodzaak tot cruciale conversaties.

Dat klinkt alsof ze ons boek al hebben gelezen en onze ideeën tot uitvoering hebben gebracht! Geen governance die wordt gedomineerd door agenda’s, belangen en de jaarrekening, want dat doet geen recht aan het potentieel van cruciale conversaties tussen executives en non-executives. Het blijft dan te veel bij gedetailleerd terugkijken en te breed vooruitkijken. Deze onetierboard moet zichzelf uitdagen in strategische beslissingen.

Nieuwe strategie Jumbo

Het wekt dan ook geen verwondering dat Jumbo met een nieuwe strategie komt – deze leunt op vijf pijlers: naast het bewaken van de Zeven Zekerheden (de kernwaarden waarin de klant centraal staat) gaat het over het investeren in kwaliteit, het verstevigen van de organisatie, en meer nadruk op gezondheid en duurzaamheid in het assortiment. De laatste pijler is het uitbreiden van de omnichannel-aanpak – het faciliteren van klanten door zoveel mogelijk goed op elkaar aangesloten fysieke en digitale verkooppunten, inclusief thuisbezorgen zonder extra kosten.

De voordelen van een onetierboard zijn duidelijk en Jumbo gaat deze ten volle benutten:

• Toezicht en bestuur zitten dichter op elkaar – voor het wezenlijke gesprek (en niet om ‘een agenda’ af te werken).
• Strategievorming en executie liggen strak in elkaars verlengde (met veel verrijkende wisselwerking).
• Focus op de executie is beter gewaarborgd.
• Er is wezenlijk tijd voor strategievorming.
• Beter zicht op de dynamiek van het geheel.
• Betere balans tussen korte én middellange termijn.
• Meervoudige waardecreatie wordt zo een gegeven.

Door governance en uitvoering nader tot elkaar te brengen, wordt het toezicht gedwongen zich veel wezenlijker te verdiepen in de aard en (onverwachte) mogelijkheden van de onderneming (het toezicht waakt over de ‘assets’, en de beoogde benutting ervan). Ook krijgt het bestuur tijd en ruimte om te komen tot een optimale operationele performance (het beoogde budget, en dat van het volgend jaar). Bij en met elkaar wordt dan een diepgravend gesprek mogelijk en noodzakelijk over de huidige gerealiseerde operationele parameters in het licht van beoogde doelstellingen. Dat gaat veel verder dan de kwartaalresultaten op de agenda van de RvC-vergadering, of hoe het staat met de jaarrekening.

Het schrappen van de managementlaag én de nieuwe invulling van de topstructuur moeten er voor zorgen dat de nieuwe directie ‘dichter op de operatie’ zit, en de RvC de toekomst én het ondernemerschap in het oog houdt.

Dát is pas doorpakken.

Leo van de Voort is voormalig directeur corporate finance Kempen & Co en verbonden aan Fuel for Living Strategies. Leen Paape is hoogleraar Corporate Governance bij het Nyenrode Center for Entrepreneurship, Governance & Stewardship. Zij zijn de auteurs van het boek Exit Fantoomtrots.