Hype: leidraad of smeermiddel?

Toen werden medewerkers ontslagen. En dus was er vanaf dat moment geen enkele medewerker meer die wilde nadenken over procesverbetering, want zij zouden nog wel eens het slachtoffer kunnen zijn bij een volgende ontslagronde. De Amerikanen hadden een uiterst belangrijk onderdeel van Quality Circles, lifetime employment, in de wind geslagen. Dat zie je vaker. Veel managementtheorieën zijn op meerdere manieren te interpreteren, managers kunnen er zelf mee aan de slag.

Vergelijk het met democratie, daar kun je ook op verschillende manieren invulling aan geven. Concepten worden vaak maar gedeeltelijk toegepast. De grondgedachten achter een nieuwe ‘hype’ moeten echter helemaal bekend zijn. Bij .nancieel management is dat niet anders. Een manager zou goed moeten kijken welke theorie het best bij zijn strategie past. Het is helemaal niet erg om daarvoor een gehypt concept te gebruiken: dat kan het gereedschap zijn om iets te bereiken. Zelfs op het eerste gezicht oneigenlijk gebruik hoeft niet per se slecht te zijn. Een woord als ‘reorganisatie’ kan bijvoorbeeld besmet zijn geraakt als medewerkers er net slechte ervaringen mee hebben opgedaan. Dan kun, en moet je vaak wel, een ander woord gebruiken om te reorganiseren. Dat kan efficiënt zijn, consultants weten dat al jaren.

Een theorie kan dus helpen een organisatie een bepaalde kant op krijgen, alleen al vanwege de naam. Het kan ook het management handvatten geven om een bepaald doel te bereiken. Evalueren blijft dan wel uiterst belangrijk. Een studente die bij mij afstudeerde, kwam bij me met een Powerpoint-presentatie die een consultant onlangs had laten zien aan een nieuwe klant. Een referentie uit de presentatie kende ik, waarvan ik weet hoe het is verlopen: helemáál niet goed. Hoe is het mogelijk dat geen enkele organisatie zich afvraagt: hoe  zijn die implementaties eigenlijk verlopen?Evaluatie is wel vaker een probleem in organisaties. Managers moeten ondernemen en aan evaluatie wordt weinig aandacht gegeven. We zijn in het hier, we zijn nú druk. Dus evalueren organisaties de managementtheorieën ook nauwelijks. Hoe is het gegaan? Hoe gaan we in de toekomst verder met elkaar om?’

Jos Benders is hoogleraar organisatieconcepten aan de Universiteit van Tilburg en onderzoeker bij de Nijmegen School of Management aan de Radboud Universiteit.