Hoe thuiswerken onethisch gedrag in de hand werkt

Een serie blogs over de toekomst van de finance professional.

Het vele thuiswerken werkt onethisch gedrag bij werknemers in de hand, las ik in een artikel van Jannie Benedictus in het FD. Ik ben een groot voorstander van thuiswerken en dat moeten we ook zeker blijven doen, maar niet vijf keer in de week. Dan bestaat het gevaar op eilandvorming bij werknemers. Bloedlink.

‘Juist nu werken werknemers of leidinggevenden in heel kleine kringetjes’, vertelt Femke de Vries – voorheen verbonden aan De Nederlandsche Bank (DNB) en tegenwoordig bijzonder hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) – in het artikel. Er ontstaan kleine groepjes die elke dag met elkaar zitten te videobellen en misschien samen iets ondernemen zonder dat ze worden bijgestuurd: ‘Ik hoor toch niks van m’n baas, dan heb ik ook geen zin om me voor deze klant in te spannen of alle procedures te volgen.’

Checklist met 10 tips
Wat de moraal is van dit verhaal? Dat de belangrijkste prioriteit voor een leidinggevende is dat je de boel bij elkaar houdt bij jouw organisatie. Door te zorgen dat iedereen zich naar de cultuur van je bedrijf blijft gedragen. Vooral nu. Mocht blijken dat je dat niet kan, dan ben je als leidinggevende een gevaar voor de organisatie. En moet je eigenlijk wegwezen.

Het FD-artikel sluit naadloos aan bij een stuk in Strategic Finance Magazine van de Amerikanen Marc J. Epstein en Kirk O. Hanson. Deze twee professoren – beiden doceerden aan de bekendste businessschools ter wereld, inclusief Harvard en Stanford – trakteren ons op een aantrekkelijk geschreven verhaal, waarin ze heel praktisch een checklist van tien tips geven hoe je als leidinggevende je corporate ethics beter managet.

Ik zal niet alle tien de tips noemen, maar ik licht er graag twee uit. De eerste gaat erover dat de meeste bedrijven bij wie je navraag doet naar hun ethiek direct zullen zeggen dat ze dat ‘allang’ doen. Maar als je dan doorvraagt, zo merkten Epstein en Hanson, dan klopt daar bar weinig van. Of het is heel slecht uitgevoerd. Leiders moeten daarom hun voorbeeldfunctie als ethisch leider héél serieus nemen. Denk daarbij alleen maar aan wat er allemaal speelt in de toch pijnlijke zaak rond voormalig ING-topman Ralph Hamers.

De eindverantwoordelijke ben jij
Een tweede belangrijke tip is om de verantwoordelijkheid van het bestuur te vergroten. Vanuit de directie klinkt bij een misser al snel dat het ‘iets is wat op een afdeling is gebeurd en dat ze het nooit konden weten, want we hebben zo’n grote organisatie’. Dat zal allemaal best, maar je bent uiteindelijk wel de eindverantwoordelijke. For better and for worse.

De kunst is een cultuur te creëren waarbinnen het niet wordt toegestaan om onethisch te handelen. Informele contactmomenten tussen werknemers zijn hierin de sleutel. Die momenten zijn belangrijk omdat je daarmee je corporate cultuur bewaakt. Alleen al het feit dat we normaal gesproken naar kantoor reden met de fiets of auto deed iets met ons. Je werd echt onderdeel van iets en dat zorgde indirect voor een vorm van sociale controle. En dat is heel iets anders dan dat je alleen op je eigen eiland beweegt binnen je eigen bubbel.

Thuiswerken als grote gelijkmaker
Om toch de controle te behouden op wat hun mensen thuis doen gaan leidinggevenden ineens allerlei gekke dingen doen. Zo van: ‘Laten we dagelijks vanaf negen uur of nog eerder digitaal samenkomen’. Onder het mom van: het is goed om elkaar vaker te zien. Totdat je mensen doorkrijgen dat deze calls vooral zijn bedacht om te zorgen dat iedereen ook echt om negen uur achter zijn of haar bureau zit …

Gelukkig zit er ook een positieve kant aan het thuiswerken. Het zogenaamde old boys network valt in duigen, vertelt organisatieantropoloog Jitske Kramer in het FD. En dat leidt mogelijk tot meer democratie bij besluitvorming. ‘Het old boys network hapert in een niet-fysieke omgeving, steunpilaren vallen weg, minder zaken worden met de mantel der liefde bedekt.’

Met als gevolg dat er veel directer met elkaar wordt gecommuniceerd. Want we zien elkaar allemaal in hetzelfde schermpje. Ook bij de ‘baas’ die op kantoor achter een mahoniehouten bureau zat is het thuis net zo’n rommeltje als bij jou. Heel menselijk allemaal. En dat maakt thuiswerken toch een beetje de grote gelijkmaker.

Alain Mulder is Senior Director Europe Operations bij IMA, de wereldwijde vereniging van financeprofessionals. Ook is hij verantwoordelijk voor de Europese groei van het CMA-programma.