Hinrich Slobbe: ​​’Controllers die AI slim inzetten, vervangen degenen die dat niet doen’

AI, ESG en disruptie dwingen controllers om zichzelf opnieuw uit te vinden. Hinrich Slobbe, bedrijfseconoom en Associate Professor bij Business School Nederland, deelt in een driedelig interview zijn scherpe visie op de ontwikkelingen in het controllersvak en brengt de essentie van modern controlling helder in beeld. In deze eerste aflevering ‘Trends en duurzaamheid in controlling’ gaat Slobbe in op duurzaamheid en technologie als drijvers in controlling.

Welke trends mag je niet missen, hoe stuur je op duurzaamheid en hoe zorg je dat je als controller blijvend waarde toevoegt? In de driedelige serie over modern controlling komen drie cruciale onderwerpen aan bod:

1. Trends en duurzaamheid in controlling
2. De controller als strategisch adviseur
3. Van MARAP tot KPI’s en financiële analyse

“Controllers die AI en data-analyse omarmen, gaan niet alleen sneller werken, maar worden ook onmisbaar voor strategische besluitvorming. Financiële professionals die hier nu in investeren, blijven relevant in een steeds digitalere wereld.”

Belangrijkste trends voor controllers
De rol van controlling verandert snel door digitalisering, data-analyse en strategische besluitvorming. Hinrich Slobbe signaleert vijf belangrijke trends in controlling:

1. Digitalisering en automatisering
“Controllers werken steeds vaker met AI, RPA (Robotic Process Automation) en geavanceerde ERP-systemen om financiële processen te versnellen en fouten te minimaliseren.”

2. Data-driven decision making
“Big Data en predictive analytics maken het mogelijk om beter te voorspellen en strategisch te sturen in plaats van alleen terug te kijken op cijfers.”

3. Van financial controller naar business partner
“Controllers schuiven op van een puur financiële rol naar een strategische sparringpartner van het management, waarbij ze helpen bij datagedreven besluitvorming. Dit vraagt om heel andere competenties dan kennis en vaardigheden die traditioneel bij financials zijn aangeleerd. Hier is een belangrijke uitdaging voor het financiële onderwijs!”

4. ESG en duurzaamheidsrapportage
“Duurzaamheid is niet langer een ‘nice-to-have’. De CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) en andere regelgeving dwingen bedrijven om niet-financiële KPI’s (zoals CO₂-uitstoot en sociale impact) net zo serieus te nemen als financiële cijfers. Ondanks de Omnibus die veel van de CSRD-wetgeving zal versoepelen is de trend naar duurzaam handelen onomkeerbaar.”

5. Agile finance & scenario planning
“De wereld verandert sneller dan ooit. Dynamische forecasting, real-time dashboards en flexibele budgettering worden cruciaal om in te spelen op onzekerheden.”

Als Slobbe dé trend kan benoemen die elke finance professional serieus moet nemen, dan is hij stellig: “Dat is de opkomst van data en AI in controlling. Controllers die AI en data-analyse omarmen, gaan niet alleen sneller werken, maar worden ook onmisbaar voor strategische besluitvorming. Financiële professionals die hier nu in investeren, blijven relevant in een steeds digitalere wereld.”

Van rapporteren naar sturen op duurzaamheid
Duurzaamheid staat steeds hoger op de agenda, zowel bij bedrijven als overheden. In een recent interview op FM.nl benadrukt Slobbe dat controllers aanjagers zijn van de duurzame transitie, en dat zonder gedragsverandering duurzaamheid een ‘papieren tijger’ blijft.

Tijdens de vijfdaagse opleiding Controller in een Week verzorgt hij twee intensieve opleidingsdagen over Management Accounting en Financiële Analyse. Slobbe licht vijf manieren toe waarop managementaccounting-methoden controllers helpen om duurzaamheid niet alleen te rapporteren, maar vooral te verankeren in strategische besluitvorming.

1. Duurzame KPI’s en prestatiemeting
“Controllers kunnen traditionele financiële KPI’s aanvullen met duurzaamheids-KPI’s zoals CO₂-uitstoot, circulaire economie-indicatoren en sociale impact. Door deze KPI’s te integreren in Balanced Scorecards of Value-Based Management, krijgen duurzaamheidsdoelen een vaste plek in de bedrijfsstrategie. Overigens verschuift het denken rondom KPI’s: echte sturende KPI’s zijn namelijk oorzakelijk voor het bereiken van doelen. Denk daarbij aan KPI’s als motivatie, first time right, klantgerichtheid, etc. Dit zijn de echte KPI’s die leiden tot het behalen van doelstellingen. Voor duurzaamheid kijken we voornamelijk naar gedrag en maatregelen die leiden tot de ESG-doelen.”

2. Activity-Based Costing (ABC) voor duurzaamheid
“ABC helpt inzichtelijk te maken welke processen de meeste milieubelasting of sociale impact hebben. Dit maakt het mogelijk om niet alleen kosten, maar ook duurzaamheidsimpact per activiteit te berekenen en gericht te optimaliseren. Dus niet alleen meer op zoek naar cost-drivers maar naar environmental-drivers, social-drivers en governance-drivers. Een social-driver is bijvoorbeeld leiderschapsstijl. Veel in het nieuws is de onveiligheid die wordt ervaren op de werkvloer als gevolg van Bokito-leiders. Dit heeft veel effect op S-thema’s als werkdruk, privé-werkbalans maar ook op mentaal verzuim en productiviteit.”

3. Integrale kostprijsberekening (TCO en LCC)
“In plaats van alleen te kijken naar aanschafkosten, kunnen controllers werken met Total Cost of Ownership (TCO) en Life Cycle Costing (LCC). Dit helpt bedrijven om investeringen in duurzame alternatieven (zoals energiezuinige machines of circulaire businessmodellen) financieel aantrekkelijk te maken. Daarmee worden schadelijke gevolgen van niet-duurzame alternatieven ingeprijsd.”

4. Scenario-analyse en duurzaamheidsforecasting
“Met scenario-analyses kunnen controllers laten zien wat de financiële impact is van duurzaamheidsrisico’s (bijv. CO₂-heffingen of strengere regelgeving). Zo kunnen ze duurzaamheid proactief opnemen in risicomanagement en langetermijnbeslissingen beïnvloeden.”

5. Sturing met budgettering en incentives
“Door budgetten te koppelen aan duurzaamheidsdoelstellingen en duurzame prestaties te belonen via beloningssystemen, kunnen controllers gedragsverandering stimuleren. Denk aan duurzaamheidsbonussen of budgetallocatie op basis van ESG-prestaties. Dit wordt het nieuwe ‘Beleidsrijk Budgetteren’. Kortom: controllers kunnen met deze methoden duurzaamheid van een ‘papieren tijger’ omvormen tot een sturingsmechanisme dat strategische keuzes beïnvloedt.”

‘Controllers worden niet vervangen door AI, maar controllers die AI slim inzetten, vervangen degenen die dat niet doen.’

AI en automatisering: maakt het controllers overbodig of juist onmisbaar?
AI en automatisering nemen steeds meer repetitieve taken over in finance: rapportages genereren, transacties verwerken en zelfs voorspellingen doen. Betekent dit dat de controller straks overbodig is? Integendeel stelt Slobbe: “De rol verandert, en controllers die zich aanpassen, worden alleen maar waardevoller.”

1. Van ‘number cruncher’ naar strategisch adviseur
AI kan razendsnel data verwerken, maar het ontbreekt aan business context, kritisch denken en strategisch inzicht. Controllers moeten zich focussen op:

• Interpreteerbare inzichten: Niet wat de cijfers zeggen, maar wat ze betekenen.
• Scenario-denken: AI voorspelt, maar controllers bepalen de impact en actiepunten.
• Ethiek & Governance: Hoe betrouwbaar en verklaarbaar zijn AI-gedreven analyses?

2. AI als slimme assistent, niet als vervanger
Controllers die AI omarmen in plaats van vrezen, krijgen superpowers. Met predictive analytics, machine learning en automated reporting kunnen ze sneller en diepgaander analyses maken.

Actie: Investeer in vaardigheden in data-analyse en leer werken met AI-tools zoals Power BI, Python of geavanceerde ERP-systemen.

3. Soft skills worden cruciaal
Als AI de cijfers oplevert, wordt menselijke interactie de echte onderscheidende factor:

• Communicatie: de vertaalslag maken van cijfers naar impact
• Besluitvorming: AI geeft opties, controllers adviseren het management
• Stakeholdermanagement: de verbinding leggen tussen finance en de business

Actie: Ontwikkel sterke storytelling- en adviesvaardigheden om als onmisbare sparringpartner te fungeren.

4. Risico’s & AI-bias managen
AI is niet foutloos, denk aan bias in datasets of verkeerde interpretaties. Controllers moeten de controleur van AI worden en zorgen voor betrouwbare analyses.

Actie: Begrijp hoe AI werkt en stel kritische vragen over datakwaliteit en modeluitkomsten.

De toekomst? “Controllers worden niet vervangen door AI, maar controllers die AI slim inzetten, vervangen degenen die dat niet doen.”

Duurzaamheid en financiële analyse: hoe meet je echte waardecreatie?
Duurzaamheid en ESG-doelen worden steeds belangrijker, maar hoe koppel je deze aan financiële én niet-financiële stuurvariabelen? Slobbe merkt dat veel controllers worstelen met de vraag hoe je duurzaamheid vertaalt naar concrete KPI’s. Hij draagt drie KPI’s met voorbeelden aan die écht bijdragen aan waardecreatie:

1. Duurzaamheid in cijfers: beyond de P&L
Traditionele financiële analyse kijkt naar winstgevendheid, maar duurzame waardecreatie gaat verder dan de P&L.

Oplossing: Integreer ESG-data in financiële rapportages:

• E (Environmental): CO₂-reductie per geproduceerde eenheid → Impact op energiekosten en compliance
• S (Social): Medewerkersmotivatie → Directe link met retentie en productiviteit
• G (Governance): Diversiteit in het bestuur → Bewezen effect op innovatie en risicobeheersing

Voorbeeld: Een lagere CO₂-footprint kan niet alleen kosten besparen, maar ook toegang geven tot duurzamere investeringen en subsidies.

2. Van kostenpost naar lange-termijn waarde
Duurzaamheid wordt vaak gezien als extra kostenpost, maar strategische controllers laten zien hoe het waarde creëert.

Oplossing: Werk met Total Value Added (TVA) in plaats van alleen EBITDA. Dit omvat:

• Kostenefficiëntie (bijv. lagere energie-uitgaven door duurzame investeringen)
• Reputatiewaarde (hoe beïnvloedt ESG onze merkperceptie en klantloyaliteit?)
• Toekomstige kasstromen (toegang tot groen kapitaal, subsidies, ESG-investeringsfondsen)

Voorbeeld: Bedrijven met een sterke ESG-score krijgen vaak goedkopere leningen en betere verzekeringsvoorwaarden.

3. KPI’s koppelen aan strategische sturing
Veel ESG-rapportages blijven oppervlakkig, zonder echte impact op de bedrijfsstrategie.

Oplossing: Gebruik de Balanced Scorecard met ESG-KPI’s zoals:

• Milieu-impact per omzet-eenheid (hoe duurzaam groeien we echt?)
• Customer ESG-sentiment (wordt duurzaamheid een concurrentievoordeel?)
• Netto positieve impact op de samenleving (beyond compliance, richting echte waardecreatie)

Voorbeeld: In plaats van alleen ‘energieverbruik’ te meten, koppel dit aan productiekosten en operationele efficiëntie.

De kern? Controllers moeten duurzaamheid niet als kostenpost zien, maar als strategische kans. Wie ESG-data slim inzet, stuurt niet alleen op winst, maar op échte waardecreatie.

Direct toepasbare inzichten: Wat levert Controller in een Week écht op?
Na het volgen van Controller in een Week gaan deelnemers niet alleen naar huis met een berg theorie, maar ook vooral vele praktische tools. We vragen Slobbe welke concrete acties een controller direct kan doorvoeren om direct meer impact te maken binnen de organisatie.

1. Stop met alleen rapporteren, start met adviseren
Veel controllers leveren maandelijks cijfers op, maar zonder strategische duiding. Het management heeft geen databundel nodig, maar duidelijk advies.

Concrete actie: Voeg aan elke financiële rapportage een actiegericht advies toe.
Niet: “De brutomarge is gedaald met 2%.”
Wel: “De brutomarge is gedaald door stijgende inkoopkosten. Advies: Onderhandel langere contracten met leveranciers om prijsschommelingen te verminderen.”

Impact: Je verschuift van cijferleverancier naar strategische businesspartner.

2. Bouw een dynamisch dashboard in plaats van een statisch rapport
Maandelijkse MARAP’s vol tabellen en statische Excel-sheets? Dat kan beter.

Concrete actie: Zet een Power BI- of Tableau-dashboard op waarin het management real-time inzicht heeft in KPI’s en trends.

Impact: Minder terugblikken, sneller kunnen bijsturen.

3. Maak KPI’s slimmer en strategischer
Veel KPI’s meten wat er gebeurd is, maar niet waarom en wat eraan gedaan kan worden.

Concrete actie: Voeg leading indicators toe die toekomstig succes voorspellen.
Niet alleen: “Omzet groeide 5%.”
Ook: “Conversiepercentage steeg met 8%, wat de omzetgroei verklaart. Actie: Extra investeren in de best presterende klantkanalen.”

Impact: Je KPI’s worden een stuurmiddel in plaats van een registratiemiddel.

4. Introduceer scenario-analyse in besluitvorming
Veel controllers werken nog met vaste begrotingen, terwijl de realiteit constant verandert.

Concrete actie: Start met ‘what-if’-scenario’s in plaats van starre forecasts. Bijvoorbeeld:

• Wat als de rente stijgt met 1%?
• Wat als grondstofprijzen dalen met 5%?
• Wat als we onze betalingsvoorwaarden aanpassen?

Impact: Management kan sneller en beter onderbouwde beslissingen nemen.

De kern? Controllers die minder rapporteren en meer adviseren, worden onmisbaar in de organisatie.

Ook interessant: ‘Duurzaamheid zonder gedragsverandering blijft een papieren tijger’ – Door Hinrich Slobb