Henk Keizer (GGN): ‘sense of urgency wint terrein’

14 procent van de Nederlanders heeft betaalproblemen. De helft heeft daar slapeloze nachten van. Rekeningen voor zorgkosten staan met stip bovenaan de lijst van te laat betaalde rekeningen. De leeftijdscategorie tot 25 is het positiefst over de financiële situatie. Gevaarlijk, want GGN ziet een verdubbeling van het aantal vorderingen onder die doelgroep. Het Nibud voerde voor het eerst de analyses uit in opdracht van GGN. We interviewden Henk Keizer over de resultaten.

Veertien procent van alle Nederlanders heeft betaalproblemen. Dat is niet niks, toch?
‘Nee, dat is een forse groep. En dan hebben we het over de groep die zelf erkent dat er sprake is van ‘problemen’. Niet iedereen ziet het als probleem als een openstaande rekening niet wordt betaald. Dat is natuurlijk pas echt een zorgwekkende constatering. Want hoe je het ook wendt of keert: bij elke nog niet betaalde rekening is sprake van “schuld”. De leverancier van het product of de dienst zit namelijk te wachten op inkomsten. We zien in 2012 in onze eigen data een toename van het aantal vorderingen met maar liefst 11,5 procent ten opzichte van 2011.’

Wat zegt dat over de mentaliteit van die groep consumenten?
‘Het verbaast mij dat mensen niet doordenken: als je overgaat tot de aanschaf van een product of dienst, zou de eerste gedachte moeten zijn: “Heb ik daar genoeg financiële middelen voor?” Het lijkt alsof veel mensen zichzelf die vraag pas stellen als er al een aankoop is gedaan.’

Dus consumenten zijn zelf verantwoordelijk voor hun betaalproblemen?
‘Zo zwart-wit is het natuurlijk niet. Als je kijkt waarom mensen niet binnen de gestelde termijn aan een betalingsverplichting voldoen, dan zie je dat dit meestal met een inkomensdaling te maken heeft. 35 procent van de ondervraagden geeft aan dat het inkomen is gedaald het afgelopen jaar. Het is zeker ook moeilijk om te wennen aan een andere levensstandaard. Want daar hebben we het volgens mij over: gewenning.’

Hoe zou je als consument dan met zo’n inkomensdaling moeten omgaan?
‘In theorie is dat heel simpel: bezuinigen door minder uit te geven. In de praktijk is dat knap lastig. Je zult je gedrag moeten veranderen. Stel, je geeft al jaren iedere maand tweehonderd euro aan kleding uit. Kun je dan ineens de knop omzetten? Dat is ongelooflijk moeilijk en het gaat dan ook lang niet altijd goed. Eerlijk gezegd: ik worstel zelf met de vraag hoe we dat kunnen aanpakken.’

En wat levert die worsteling op? Wat is er nodig voor een gedragsverandering?
‘Een zogenoemde sense of urgency: het besef dat je als individu tot actie moet overgaan om je eigen situatie te verbeteren. Voel je die urgentie niet, dan houd je vast aan je oude bestedingspatronen. Maar ik wil nog een stap verder gaan. We moeten als maatschappij niet alleen mensen met betaalproblemen helpen, we moeten voorkomen dat ze er überhaupt mee te maken krijgen.’

Zie je dat gebrek aan sense of urgency ook terug in het onderzoek?
‘De slechtst betaalde rekening is de zorgverzekeringspremie. En het niet betalen van die premie is vaak de eerste stap naar nog veel meer betaalproblemen. Kennelijk heeft de consument niet het urgentiegevoel om zo’n belangrijke rekening te betalen. Recht op zorg is een gemeengoed en ‘als je niet aan je plichten voldoet’ heeft dat niet bijster veel consequenties. Je kunt gewoon naar het ziekenhuis. Die overtuiging moeten we beïnvloeden. We moeten af van het idee dat alles gewoon en vanzelfsprekend is. Daarnaast moet een aantal partijen nadenken over een preventief systeem om de zorgverzekeringspremie betaald te krijgen. Snel aan de bel trekken als er niet wordt betaald en het doen van een betaling zo gemakkelijk mogelijk maken. Dat geldt overigens voor alle branches.’

Is schuldpreventie een taak van de overheid of van het bedrijfsleven?
‘Preventie is een taak van alle partijen. Van bedrijven met wie consumenten een betalingsverplichting
aangaan. Van GGN, omdat we veel kennis hebben van het beheersbaar maken van debiteurenrisico’s. Maar zeker ook van de overheid. Die zet nu nog te veel en te vaak in op damage control. Dat is erg jammer. Neem nou de beslissing van staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken om de invoering van de Vroegsignalering index Probleemschulden (ViP) niet door te laten gaan omwille van de bescherming van de privacy. Begrijp me niet verkeerd, privacy vind ik ontzettend belangrijk. Maar dit zou een heel goed instrument zijn geweest om de schuldenproblematiek te lijf te gaan. Dat kan ook zonder de privacy te schenden. Kijk maar naar het BKR.’

Hoe ziet u de toekomst?
In Zo betaalt Nederland zien we een negatief antwoord op die vraag. 32 procent van de consumenten geeft aan het somber in te zien wat betreft de ontwikkeling van de economie. Maar er zijn zeker ook positieve kanten aan de economische situatie: mensen denken wel steeds beter na over hun bestedingen. En onze stakeholders zien de ernst van de situatie in. De initiatieven om betaalproblemen aan te pakken, krijgen ieders volle aandacht. Ik vind dat een goede ontwikkeling. Het urgentiegevoel wint hier in elk geval terrein en dat hebben we nodig voor een maatschappelijke gedragsverandering.’

Bestuursvoorzitter GGN
Henk Keizer (56) is sinds januari 2008 bestuursvoorzitter bij GGN. Naast zakelijke ambities, beoogt hij maatschappelijke bewustwording van de schuldenproblematiek in Nederland. Samenwerkingsverbanden met onder andere Nibud en Stichting Weet Wat Je Besteedt staan hoog op zijn agenda.

Over GGN
GGN is een van de grootste creditmanagement organisatie in Nederland. Bij GGN werken zo’n 1350 medewerkers, waarvan meer dan de helft als incassospecialist. Daarnaast zijn er 150 (kandidaat) gerechtsdeurwaarders en 55 juristen. GGN is met 27 vestigingen actief in het hele land en biedt op landelijk niveau full service creditmanagement: minnelijke incasso en gerechtelijke incasso binnen één organisatie, met eigen kantoren. Maar ook het uit handen nemen van facturatie, het volledige debiteurenbeheer, advies bij het inrichten of verbeteren van het creditmanagementproces, detachering, training en opleiding van debiteurenbeheerders, incassomedewerkers en gerechtsdeurwaarders. De missie van GGN is het verhogen van het ondernemersrendement van haar opdrachtgevers door het voorkomen, beheersbaar maken en terugdringen van debiteurenrisico’s.

Lees op www.zobetaaltnederland.nl het hele onderzoek.