Groeien moet niet: Op weg naar een nieuwe business mindset

Sinds het begin van de coronacrisis zijn veel ondernemers in de problemen gekomen doordat ze zich hebben laten aanpraten dat hun bedrijf kosten wat het kost moet groeien. Daarom hebben ze zich vaak diep in de schulden gestoken en zich afhankelijk gemaakt van externe financiering waaronder investeerders. Allemaal volgens het oude ‘groeien moet-model’, waarin winstmaximalisatie en aandeelhouderswaarde centraal staan.

Aangezien de inkomsten van veel bedrijven sinds de crisis sterk zijn verminderd of zelfs tot nul zijn gedaald, kunnen ze de hoge aflossingskosten en de kosten van externe financieringsvormen niet meer opbrengen met acute financiële problemen tot gevolg. Dat het ook anders kan, laat Tony de Bree zien in zijn nieuwste boek: Groeien zonder te groeien. Succesvol ondernemen in de betekeniseconomie. “Je kunt prima voor je klanten van betekenis zijn zonder dat je organisatie onnodig in omvang toeneemt en zonder dat je veel extern financiert,” zegt De Bree die eerder o.a. Dagboek van een bankier, Kan het vliegen?, De scale-up blueprint en Overlevingsstrategie voor startups schreef.

Volgens De Bree is het huidige ‘groeien moet’ economisch model de oorzaak van de klimaatcrisis, de voedselcrisis en de andere crisissen die ons teisteren. Zelfs de coronacrisis zou veel minder economische schade veroorzaken als er niet van die trage, grote hiërarchische organisaties zouden zijn die onvoldoende wendbaar zijn en als we niet persoonlijk en zakelijk zoveel schulden hadden gemaakt.

De oorzaak is volgens De Bree een op groei gerichte mindset die in stand wordt gehouden door grote bedrijven, politici en adviseurs. “Ook op business schools wordt mensen nog steeds de verkeerde dingen geleerd vanuit het groeien moet paradigma,” stelt de auteur. “Zo leren ondernemers dat ze uit moeten gaan van externe financiering zodat ze sneller kunnen groeien. Of ze leren integrale kostprijsberekening, waardoor ze in hun bedrijven onnodige kosten gaan maken, zoals grote hoofdkantoren en veel te hoge salarissen, en die allemaal doorberekenen aan hun klanten. Bij vraaguitval, zoals nu door de coronacrisis, heb je dan meteen een gigantisch probleem. Zie KLM.”

Ook veel gebruikte businessmodellen zetten ondernemers op het verkeerde been, vindt De Bree. “Het Business Model Canvas en het Lean Start-Up model beginnen beide intern met brainstorms en SCRUM-teams die briljante ideeën gaan verzinnen. Ze zouden bij hun klanten moeten beginnen en de problemen die ze voor die klanten zouden kunnen oplossen en zo relevant blijven voor die klanten. Tijd om mensen wat dingen af te leren dus. De centrale boodschap van dit boek is daarom: cut the crap!”

Om de shift te maken naar de betekeniseconomie, duurzaam ondernemen door van betekenis te zijn voor je klanten, is een aantal dingen nodig.

Klein blijven

Waarom zijn veel bedrijven niet in de problemen gekomen door corona? Volgens De Bree omdat het virtuele netwerkorganisaties zijn die klein zijn gebleven, geen of zo min mogelijk gebruik maken van externe financiering, en volop gebruik maken van moderne ICT-mogelijkheden. Het nieuwe type bedrijf wat we nodig hebben is de zebra en niet de unicorn. Een zebra is een duurzame start-up die samenwerkt met mensen en bedrijven die dezelfde mindset en dezelfde waarden en normen hebben. De oprichters van die bedrijven nemen genoegen met een redelijke winst die op een duurzame manier tot stand komt en niet ten koste gaat van mens en milieu. Daarbij kun je het Entrepreneurship Model Canvas^© en het Online Platform Canvas^© uit het boek gebruiken.

Minimalistisch leven

Waar gaat het echt om in het leven? “We kunnen allemaal met minder geld, minder spullen en zelfs minder relaties,” zegt De Bree. “Als je niet gelukkig wordt van een klant en die je alleen maar tijd en energie kost, kap er dan mee zoals Danny Smit, CEO van Partner in Compliance in het boek uitlegt. Dat geldt ook voor social media: waarom mensen volgen en liken die alleen maar je aandacht afleiden van belangrijke zaken en die energie vreten? In het boek heb ik een daarom een snoeicanvas opgenomen. Handig op te bepalen met welke relaties je kunt stoppen, zodat je gelukkiger en gezonder wordt.”

Voor Groeien zonder te groeien interviewde De Bree 3 intrapreneurs en 22 ondernemers die de ‘groeien moet’ mentaliteit hebben losgelaten. “Wat zij allemaal gemeen hebben is dat ze financieel onafhankelijk zijn, en succesvol zijn door van betekenis te zijn voor hun klanten,” aldus De Bree. “Deze mensen laten zien dat je niet het hele systeem hoeft te veranderen. Je kunt in je eigen sector een ander systeem bouwen. Je kiest er uiteindelijk zelf voor al dan niet aan de ‘groeien moet’ economie mee te doen. Niets moet.”

Conclusie

“Als je de ‘groeien moet’ mindset loslaat, ga je opeens anders kijken naar keuzes die gemaakt worden,” stelt De Bree. “Zoals de noodhulp voor KLM. Waarom bedrijven miljarden geven als het businessmodel duidelijk niet meer werkt? Ik begrijp dat mensen een inkomen nodig hebben, maar waarom moet een piloot 15.000 euro per maand verdienen, terwijl aan de andere kant honderdduizenden zelfstandige ondernemers failliet gaan en steun tot het bijstandsniveau krijgen? Zijn dat normale keuzes? De kans dat we het bestaande systeem gaan veranderen vanuit het bestaande systeem zelf is nul. Dus moeten we systemen ernaast opbouwen en dat kan heel goed. De ondernemers die ik voor het boek heb geïnterviewd hebben een aantal dingen gemeen. Ze blijven bij zichzelf, ook als ze werken bij grote traditionele organisaties. En ze laten ieder in hun eigen sector zien dat je wel degelijk op een duurzame manier succesvol kunt ondernemen in de betekeniseconomie.”

En dat is de oproep van de auteur: doe het gewoon! En maak verbinding met alle mensen die hetzelfde doen en denken. “Het oude economische model is dood. Er is een goed alternatief beschikbaar. Het kan anders, alleen moeten we allemaal zelf een stapje terug doen. De verandering begint bij jouw persoonlijke levensstijl en jouw visie op hoe je met jouw bedrijf klanten wilt helpen. Richt je op hoe jij voor je klanten relevant kunt zijn en blijven en laat de focus op ‘oude normaal’ financieel-economisch groei helemaal los,” besluit De Bree. “Ondernemers die dat doen hebben de toekomst.”

Lees ook de blogs van Tony de Bree, zoals: Onze ‘groeien moet’ economie is voorbij