Genomineerd voor controller van het jaar 2004: Karina de Boer (Ten Cate Plasticum)

Ontmoet deze controller en 100derden andere op het komende Jaarcongres Controlling. Meldt u nu aan!

‘Ik ben niet zo’n opvallende verschijning, ik doe gewoon mijn werk. Ik begrijp eerlijk gezegd niet waar ik deze nominatie aan te danken heb.’ De eerste woorden zijn typerend voor de group controller van Ten Cate Plasticum. Karina de Boer is wellicht iets te bescheiden, want of haar manier van werken wel zo ‘gewoon’ is, valt te bezien. De Boer is gedreven. ‘Als ik ergens werk, ga ik er honderd procent voor. Je moet het zien als een club waar je voor speelt. Een zekere trots voor je bedrijf moet er zijn. Dat motiveert heel erg.’

Ten Cate Plasticum, toonaangevend Europees producent van aerosol kunststof (spray) caps en overige verpakkingsproducten, is onderdeel van Koninklijke Ten Cate. ‘Toen ik hier begon te werken, dacht ik: plastic dopjes, dat is – helaas – geen ‘rocket-science’.’ De Boer vermoedde dat het niet meer dan simpele, kunststoffen producten waren. Nu denkt ze daar heel anders over. Uit een vitrine in de vergaderkamer haalt ze een blauwe cap.

Ze legt uit hoe het druksysteem bovenop de spuitbus is ontwikkeld en verbeterd en hoe de spray wordt gemanipuleerd in de cap. Dan pakt ze een tissuebox. ‘Op het eerste gezicht zijn het simpele dingen, maar de vochtige doekjes die hier inzitten, moeten wel vochtig blijven. Daarom is dit randje speciaal ontwikkeld met zachte kunststof – twee componenten – om de box luchtdicht af te sluiten.’

Overtuigen
Met de overgave waarmee ze over de producten praat, voert zij ook haar dagelijkse taken uit. En dat heeft in haar relatief korte tijd bij Ten Cate Plasticum al geleid tot een aantal belangrijke stappen. De selectie, onderhandeling en implementatie van het nieuwe ERP-pakket voor alle vijf de Plasticum-vestigingen vormden financieel gezien haar meest succesvolle project.

Maar het project dat haar de meeste voldoening heeft geschonken bestond uit het ontwerpen en implementeren van een nieuw kostprijscalculatiesysteem voor de verschillende vestigingen. ‘Niet vanwege de besparingen of wat het oplevert – want dat is zeer moeilijk te kwantificeren – maar om het menselijke aspect dat komt kijken bij een gedwongen verandering in de manier van werken.’ De bedrijven van Ten Cate Plasticum hadden een verouderd en niet actueel kostprijssystemen.

De Boer: ‘Er was totaal geen inzicht in de marge op de verschillende producten, laat staan inzicht in de winst- of verliesgevendheid per klant. Bovendien werden de commercieel managers tot dan toe alleen op omzetwaarde beoordeeld en niet op marge.’ Het inzicht in marge was inmiddels onontbeerlijk geworden, aangezien de concurrentie op de (aerosol) caps en closures markt was toegenomen.

De Boer moest een nieuw inzichtelijk en economisch verantwoord kostprijscalculatiesysteem ontwerpen, dit zelf op een gebruikersvriendelijke manier in Excel (want het mocht niet te veel kosten) bouwen en implementeren bij de vijf bedrijven van Ten Cate Plasticum. ‘Maar dat was niet het moeilijkst’, verzekert De Boer. ‘De definitie en het bouwen in Excel duurde ongeveer twee maanden. Wat de meeste tijd en moeite kostte, was het overtuigen van met name de commerciële mensen van het nut van dit nieuwe kostprijscalculatiesysteem.

Werken met het systeem vergde voor de gebruikers uiteraard meer tijd dan werken met de vroegere methodiek. De halfjaarlijkse na- en hercalculatie van de man-, machine-uur- en overheadtarieven werd nauwkeuriger. Ook het actueel houden van de recepturen was het succes van de nieuwe kostprijscalculatiestructuur.’ Na de invoering weet Ten Cate Plasticum waar het staat in de markt en de verstandhouding tussen de financiële en commerciële afdelingen is beter geworden.

De Boer is vooral blij dat het haar na ruim een jaar lobbyen is gelukt alle geledingen van het bedrijf te overtuigen van het nut van het systeem. ‘Je kunt niet zomaar met de vuist op tafel slaan en zeggen: we gaan nú werken met een nieuw systeem. Het zijn en blijven mensen die ermee moeten werken. Forceren komt de effectiviteit ervan niet ten goede.’

Mooi meegenomen
Hoewel De Boer inmiddels heeft bewezen dat zij haar vak met verve uitvoert, sprak de functie controller haar op jonge leeftijd nog niet aan. Als kleuter al wilde zij de aarde van buitenaf bekijken, ‘van buiten de dampkring welteverstaan’. Maar wat ze ook ‘machtig’ vond, was verkeersvlieger. Na het behalen van haar Atheneumdiploma wilde De Boer op de Rijksluchtvaartschool in Eelde worden aangenomen. Maar er waren nog enkele duizenden kandidaten. ‘Ik was al aardig wat selectieronden door.

Ik slaagde voor verscheidene psychologische, intelligentie en medisch-fysieke tests, maar bij het droogvliegen in een simulator in Eelde ging het mis.’ Zij vond het destijds heel jammer dat haar wens niet uitkwam, maar gaf de moed niet op. Als een van de weinige vrouwen besloot zij lucht- en ruimtevaarttechniek te studeren. Na een eenjarig avontuur in Delft, waar De Boer zich niet echt thuis voelde – ’te veel theorie’ – kwam zij een advertentie van KPMG tegen: assistent accountants gevraagd.

Dat leek haar wel wat, werken en studeren, theorie combineren met praktijk. ‘Bovendien werd de deeltijdopleiding tot registeraccountant aan het Nivra betaald. Dat is altijd mooi meegenomen’, meent de financiële vrouw. Vier jaar nadat De Boer haar studie begon, besloten het Nivra en de universiteit Nyenrode samen te werken. Nieuwe mogelijkheden ontstonden en De Boer koos voor de zwaarste route. Vanaf toen volgde zij – naast haar opleiding tot registeraccountant – de universitaire opleiding Information Management.

In 1997 studeerde ‘drs. Karina de Boer RA’ af, achtenhalf jaar nadat ze begon met de studie. Een knappe prestatie, wetende dat de deeltijdopleiding in minimaal acht jaar kon worden afgerond en rekening houdend met het gegeven dat De Boer in 1994 moeder werd van ‘onze Vincent’. Nadat zij tweeënhalf jaar werkzaam was geweest bij KPMG had zij het controle- en checkwerk ‘wel gezien’.

De Boer ging werken als financial en operational auditor bij de interne accountantsdienst van verzekeringsmaatschappij Interpolis, waar zij in heel veel verzekeringsfacetten en in het gehele facilitaire gebeuren, treasury en beleggingen, personeelszaken en salarissen snuffelde.

Sterke punt
De Boer wilde na haar studie het controllersvak in. ‘Ik wilde niet meer achteraf controleren. Ik wilde zelf de touwtjes in handen hebben, mezelf overal tegenaan kunnen bemoeien’, lacht ze. De Boer werkte voor het eerst als controller bij SEI. Daar was ze een kleine drie jaar Europees controller, tot de vestiging waar zij werkte wegens een overname noodgedwongen verhuisde naar Brussel. ‘Ik kon meeverhuizen, maar vond dat een te grote belasting voor mijn gezin en mijzelf.’ Terwijl ze al bij Ten Cate Plasticum werkte, sloot zij het jaar 1999 in eigen tijd af voor SEI.

‘Je moet je zaken netjes afronden, dat vind ik vanzelfsprekend.’ Hard werken, doorzettingsvermogen en een behoorlijk portie geweten zijn volgens haar eigenschappen die van groot belang zijn om een goede controller te zijn. Daarnaast moet een controller een brede interesse hebben. Zelf staat ze nog steeds open voor andere interesses, zoals haar oude liefde lucht- en ruimtevaart. ‘Je moet niet verzinken in accountancy, dan word je echt een grijze muis.’

De functie van De Boer bij Ten Cate Plasticum is heel breed. ‘Ik houd me bezig met accountancy, financiële zaken, IT, belastingen, treasury, juridische zaken, centrale purchasing en allerlei andere, specifieke bedrijfsaangelegenheden die mijn pad kruisen.’ Het is de aard van het beestje. ‘Ik wil allround bezig zijn en die gelegenheid wordt ook door Ten Cate geboden. Door middel van vakbeurzen, cursussen, het uitvoeren van operational audits bij andere groepen van Ten Cate en het meedenken met productontwikkeling.’

De Boer vindt haar huidige werk uitdagend. ‘Of ik ervan houd om de baas te spelen? Nee, dat doe ik liever niet. Maar soms moet je wel streng zijn. Ik probeer dat alleen wel op een menselijke manier te doen, want niet iedereen kan tegen kritiek. Ik wil iedereen in zijn waarde laten. Als je dat niet doet, komen collega’s niet meer naar je toe met vragen en problemen. Je hebt elkaar nodig. Als je je niet autoritair opstelt en minder plezierige beslissingen moet nemen, wordt dat dan ook geaccepteerd.’ De Boer veronderstelt dat haar manier van leidinggeven haar sterke punt is. ‘Het heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat ik vrouw ben. Als vrouw kun je je gemakkelijker inleven in een ander.’

Hogere eisen
‘Om goed te kunnen adviseren als controller, moet je je bedrijf kennen’, stelt De Boer. ‘En je moet een helikopterview hebben.’ Daarnaast is een controller volgens haar iemand van onbesproken gedrag, die zichzelf niet op een voetstuk plaatst. ‘Als je je op een gelijkwaardig niveau opstelt, kun je gemakkelijker met iedereen communiceren. Je moet integer zijn.’

Het controllerschap in de toekomst zal volgens De Boer nog meer een allround functie worden. ‘Naast informatie vergaren, rapporteren en analyseren nemen advisering en management control in de toekomst een prominentere plaats in. De controller zal als het financiële geweten van het bedrijf én als compliance officer worden gezien.’ Bij Ten Cate ziet De Boer een duidelijke ontwikkeling. ‘De groepscontrollers hebben een functionele lijn naar de CFO en board of directors en daarmee een bepaalde onafhankelijke en beschermende status gekregen. Daardoor kan hun objectiviteit gehandhaafd blijven. Zij kunnen in volledige onafhankelijk van het groepsmanagement rapporteren aan de CFO en de board of directors. Aan de groepscontrollers wordt dan ook gevraagd groepsjaarrekeningen mede te ondertekenen.’

Ten aanzien van de advisering moet de controller zich volgens De Boer op meerdere disciplines verdiepen, zoals internationaal verslaggevingrecht (IFRS), ICT, fiscaliteiten, juridische kwesties en treasury. ‘Omdat hij geacht wordt gespreks- en sparringpartner te zijn bij een groot aantal verschillende kwesties’, legt ze uit. Ook specifieke kennis van de bedrijfstak en marktomstandigheden is volgens De Boer noodzakelijk om een goede adviseur te zijn. ‘In de toekomst worden nog hogere eisen gesteld aan de job van controller. De verantwoordelijkheid en de verscheidenheid aan aandachtsgebieden zullen toenemen. Daar staat tegenover dat de functie veelzijdiger zal worden en allerminst saai en eentonig is.

Er zullen ook hoge ethische en integriteitseisen worden gesteld aan de controller. Het zal een voorbeeldfunctie worden.’ Controllers moeten volgens De Boer in de toekomst nog meer ‘feeling’ hebben met het bedrijf om hun spilfunctie optimaal te kunnen vervullen. ‘Het zal er niet gemakkelijker op worden. Maar de eer, voldoening en waardering, die uitoefening van het vak van controller met zich mee brengt, wegen wat mij betreft meer dan genoeg op tegen de extra inspanning.’

Door Dennis Mensink