Geldt de DNB vergunningsplicht straks ook voor Bol.com?

Bol.com, Über en Airbnb zijn aansprekende voorbeelden van online handelsplatformen waarop vraag en aanbod van uiteenlopende producten en diensten bij elkaar wordt gebracht. Moeten zij vanaf volgend jaar allemaal een vergunning voor betaaldienstinstelling bezitten? 

Achtergrond
Online handelsplatformen die zelf betaaldiensten aanbieden zijn momenteel nog vrijgesteld van de vergunningsplicht die geldt voor betaaldienstverleners. In de originele Europese betaalrichtlijn uit 2007 is namelijk een uitzondering opgenomen die commerciële agenten buiten scope plaatst van de Europese betaalregelgeving. De achterliggende gedachte bij deze uitzondering was dat handelsagenten die bevoegd zijn om namens de betaler of de begunstigde contracten te onderhandelen of overeenkomsten te sluiten geen toestemming of toezicht nodig hebben om de bijbehorende betalingen te verwerken.

Een aantal digitale handelsplatformen maakt tot op heden handig gebruik van de genoemde uitzondering om zelf gelden te innen van kopers voordat dit geld wordt doorgestuurd naar de verkoper. Voor deze platformen is dit voordelig omdat commissie zo direct kan worden ingehouden op de geïnde gelden die voor de verkopende partij zijn bestemd. De handelsplatformen verrichten op deze manier betaaldiensten op eenzelfde manier als reguliere betaaldienstaanbieders (PSP’s) dat doen. Hierdoor lopen zowel de aankopende als de verkopende partij een aanmerkelijk financieel risico: in geval van faillissement zijn de geïnde gelden namelijk niet per definitie veiliggesteld via bijvoorbeeld een stichting derdengelden, zoals dat bij vergunninghoudende betaaldienstaanbieders wel het geval is. De Europese Commissie heeft de ontstane situatie begrijpelijkerwijs als onwenselijk beoordeeld. In de herziene betaalrichtlijn PSD2 is de uitzondering voor commerciële agenten daarom aangescherpt met als doel om oneigenlijk gebruik van de uitzondering in te dammen. 

Aanscherping vergunningsplicht en uitzonderingen
Moet Bol.com overgaan tot een vergunningsaanvraag? Het antwoord is dat, hoewel de uitzondering voor handelsplatformen in de PSD2 is aangescherpt, niet valt te verwachten dat een Bol.com of de vele andere e-commerce platformen die op de Nederlandse online markt actief zijn massaal een vergunning voor betaaldienstinstelling dienen aan te vragen. Er zijn namelijk nogal wat mitsen en maren verbonden aan de door DNB aangekondigde vergunningsplicht voor handelsplatformen:

1. De vergunningsplicht geldt alleen indien e-commerce platformen zelf betaaldiensten verrichten. Indien de afhandeling van het betalingsverkeer door het handelsplatform geheel bij een reguliere betaaldienstaanbieder is ondergebracht blijft de partij in kwestie sowieso buiten scope van de aangescherpte regelgeving;

2. De aanscherping van PSD2-uitzondering voor handelsagenten stelt niet expliciet dat e-commerce platformen pertinent geen gebruik meer mogen maken van deze uitzondering. In de aangescherpte tekst staat enkel gestipuleerd dat de uitzondering slechts geldt wanneer de agent een contract onderhandelt of aangaat op basis van een duidelijke overeenkomst met óf de betaler (koper) óf de begunstigde (verkoper). Alleen wanneer het handelsplatform handelt voor rekening van beide partijen wordt ze mogelijk vergunningsplichtig. Het is daarbij afwachten hoe de Nederlandse wetgever de bewoording in de PSD2-richtlijn vertaalt in de nationale wetgeving.

Welke groep e-commerce platformen nu precies vergunningsplichtig wordt is dus nog niet duidelijk. Voor e-commerce platformen die vanaf januari 2018 mogelijk vergunningsplichtig worden is het van belang dat er zo snel mogelijk duidelijkheid komt want aan een vergunningsplichtig zijn aanzienlijke administratieve, organisatorische en financiële consequenties verbonden.

Vergunning of vrijstelling betaaldienstverlener aanvragen
Indien een handelsplatform later dit jaar toch in scope blijkt te vallen van de vergunningsplicht voor betaaldienstaanbieders bestaan er drie voor de hand liggende alternatieven. 
Het handelsplatform kan:

1. óf kiezen om de betaaldiensten onder te brengen bij een vergunninghoudende PSP;
2. óf haar bedrijfsconcept zo aanpassen dat ze bij een transactie alleen optreedt als gecontracteerde agent voor dan wel de koper, dan wel de verkoper;
3. óf een vergunning voor betaalinstelling aanvragen. 

Wanneer het digitale platform alleen op de Nederlandse markt actief is en minder dan € 3 miljoen per maand omzet is het ook mogelijk om een vrijstelling op de vergunningsplicht te verkrijgen. Het advies aan de relevante partijen die de betaaldiensten op hun handelsplatform in eigen beheer wensen te houden is om de ontwikkelingen op dit vlak goed in de gaten te houden en zo snel mogelijk over te gaan tot het aanvragen van de DNB vergunning voor betaaldienstinstelling of vrijstelling daarop, wanneer dat nodig blijkt. De doorlooptijd voor een vergunningsaanvraag bedraagt namelijk al snel enkele maanden en de deadline van 13 januari nadert snel.

Auteur: Geert Blom, senior consultant Enigma Consulting.