Geert van Wijk, Drechtwerk: ‘Een bijzondere uitdaging binnen een bijzonder bedrijf’

Het Openbaar Lichaam Sociale Werkvoorziening Drechtsteden (kortweg Drechtwerk) voert de Wet Sociale Werkvoorziening uit voor tien gemeenten in de regio Drechtsteden. Met circa 2000 medewerkers levert het bedrijf producten en diensten aan overheden, bedrijven en particulieren.

Op financieel gebied moet Drechtwerk, net als de in totaal ruim negentig andere sociale werkvoorzieningsorganisaties in Nederland, alles uit de kast halen om uit de rode cijfers te blijven. Hoewel de instelling met rijks- en gemeentegelden wordt gesubsidieerd, moet alles in het werk worden gesteld om financieel quitte te spelen.

Drechtwerk biedt een beschermde werkomgeving voor mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt. Door middel van arbeidsontwikkeling en begeleiding worden de medewerkers kansen geboden om gebruik te maken van hun sterke kanten en talenten. De werkplekken worden zodanig ingericht dat medewerkers op een passende en zinvolle wijze nuttig werk kunnen verrichten en daarbij op een goede wijze worden begeleid.

Inkomsten
‘De inkomsten van Drechtwerk bestaan, naast de rijkssubsidie, uit omzet gegenereerd uit eigen producten en diensten. Als de exploitatie daarvan niet sluitend is, moeten we voor aanvullende subsidies aankloppen bij de tien aangesloten gemeenten’, legt Van Wijk uit.

Eigen producten als de ComGuard lockers, planten die in kassen worden gekweekt en producten die in het elektronicabedrijf worden vervaardigd, maar ook de diensten van het schoonmaakbedrijf, het assemblagebedrijf, de groenvoorziening en cateringactiviteiten leveren nog onvoldoende op om de exploitatierekening van Drechtwerk sluitend te maken. Mede door Van Wijk wordt alles in het werk gesteld om dat wel te realiseren.

‘Lange tijd was Drechtwerk een sterk kostengeoriënteerde, industriële onderneming die na jarenlange bezuinigingen niet meer in staat was om een structureel positief exploitatieresultaat te behalen. Destijds leek er meer focus te zijn voor kostenbesparingen dan voor het genereren van omzet en toegevoegde waarde. In 2006 is daarom de koers drastisch gewijzigd en wordt inmiddels krachtig gestuurd op verhoging van zowel de omzet als van de toegevoegde waarde, uiteraard gekoppeld aan een verantwoord kostenbeleid.’

Om deze koerswijziging succesvol te laten verlopen is in 2006 gestart met de ombouw van de Drechtwerk-organisatie. In de toekomst zal Drechtwerk zich meer en meer gaan richten op dienstverlenende activiteiten en zullen de industriële activiteiten – gedeeltelijk – worden afgebouwd. Daartoe wordt het principe van 1/3-1/3-1/3 gehanteerd.

‘Dat houdt in dat 1/3-deel van de SW-medewerkers beschermd binnen werkt in min of meer industriële activiteiten (metaalbedrijf, elektronicabedrijf); 1/3-deel werkt beschermd buiten in dienstverlenende activiteiten (groenvoorziening, cateringbedrijf, schoonmaakbedrijf); 1/3-deel werkt gedetacheerd of op basis van een “Begeleid Werken”-formule bij andere bedrijven, organisaties en instellingen’, licht de groepscontroller toe.

Verandering
Traditioneel werd er in de sociale werkvoorziening op industriële wijze handwerk verricht, zoals inpakwerkzaamheden en assemblagewerkzaamheden. ‘Dat werk is in steeds mindere mate beschikbaar vanwege de verregaande automatisering en verplaatsing naar lagelonenlanden.’

Er moest dus gezocht worden naar alternatieve mogelijkheden om de medewerkers van Drechtwerk aan het werk te houden. ‘Werden er vroeger bij Drechtwerk bijvoorbeeld nog televisies in elkaar gezet, tegenwoordig is dat werk door opdrachtgevers geautomatiseerd of geoutsourced naar lagelonenlanden.’

Weliswaar wordt het bedrijf gesubsidieerd door de overheid en kan het daardoor andere tarieven berekenen dan in het bedrijfsleven gebruikelijk is. ‘Doordat de medewerkers hun werk veelal op een aangepaste wijze moeten verrichten, kan niet dezelfde efficiency worden behaald als bij reguliere bedrijven.

Onze processen zijn aangepast aan de beperktere mogelijkheden van onze mensen en daardoor moeten wij meer mensen inzetten om hetzelfde proces te volbrengen. Onze medewerkers kunnen wellicht minder ingewikkelde handelingen verrichten en met een lagere intensiteit, maar ze zijn wel super gemotiveerd en werken zeer nauwkeurig.

Bovendien zijn zij uitstekend in staat langdurig repeterende handelingen te verrichten. Daardoor leveren wij producten en diensten met een zeer hoge kwaliteit.’

De exploitatierekening van Drechtwerk is de afgelopen jaren slechts met hulp van  aanvullende subsidies van de aangesloten gemeenten sluitend gemaakt. ‘De rijkssubsidie die wij ontvangen is bedoeld ter dekking van de salariskosten van onze medewerkers, die betaald worden op basis van de CAO.

Helaas is er de afgelopen jaren een trend dat die subsidie niet kostendekkend is. Bovendien zijn de omzet en de toegevoegde waarde onvoldoende geweest om de bedrijfskosten van de organisatie te dekken. Daarom wordt de focus verlegd op het ontwikkelen en implementeren van nieuwe producten en diensten, waarmee de omzet en de toegevoegde waarde verhoogd moet worden, zodat er een positief operationeel resultaat ontstaat.’

Daarom moeten er nieuwe activiteiten worden ontplooit. ‘Van oudsher succesvolle dienstverlenende activiteiten zijn de groenvoorziening en de schoonmaak. Maar ook nieuwe activiteiten als het opzetten van een wasserij, het exploiteren van een cateringbedrijf en het digitaliseren van archieven lijken succesvol bij te kunnen dragen aan een positief resultaat.’

Een goed voorbeeld van digitaliseren speelt momenteel bij de gemeente Albrandswaard, waar een archief bestaande uit 80.000 tekeningen voor bouwvergunningen moet worden gedigitaliseerd. Twee Drechtwerkmedewerkers zijn voor een bepaalde tijd gedetacheerd en brengen het hele archief op orde. Dankzij de digitalisering bespaart de gemeente archiefruimte, zijn de bouwtekeningen makkelijker opvraagbaar én voldoet Albrandswaard aan de wettelijke bewaarplicht.

‘Archiefdozen leeghalen, foto’s scheiden, paperclips en nietjes eraf halen zodat de documenten uiteindelijk kunnen worden gescand’, licht Van Wijk toe.
Drechtwerk kent ook enkele grootschalige activiteiten. DrechtwerkGroen bijvoorbeeld. Zo’n 350 medewerkers zorgen voor het onderhoud van plantsoenen, parken en wegbermen.

Daarnaast zijn zo’n 150 mensen bezig met het stekken en kweken van planten bij DrechtwerkKassen. Bovendien omvat het detacheringsbedrijf DrechtwerkPersoneel ongeveer 300 medewerkers die buiten de Drechtwerkorganisatie werkzaam zijn.

Financiële verantwoording
‘Het is erg belangrijk dat de mensen met een SW-indicatie, mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt, kunnen deelnemen aan het arbeidsproces. Drechtwerk geeft hen een nuttige invulling van hun werkzame leven en daardoor zijn ze zeer gemotiveerd.

Maar Drechtwerk heeft naast een maatschappelijke ook een bedrijfseconomische verantwoordelijkheid. Uiteindelijk komt het er ook op neer welk resultaat Drechtwerk onderaan de streep realiseert. En dat maakt de organisatie zo bijzonder.

‘Ook in deze organisatie speelt financiële verantwoording natuurlijk een belangrijke rol. We moeten verantwoording afleggen aan de stakeholders; in financiële zin en in beleidszin. Financiën is leuk, maar is ook zeker een noodzakelijk kwaad.’

Verantwoording moet worden afgelegd aan het Algemeen Bestuur, dat onder andere wordt gevormd door de wethouders uit de tien gemeenten waarvoor Drechtwerk de Wet Sociale Werkvoorziening uitvoert in de vorm van een Gemeenschappelijke Regeling.

Elk bedrijf heeft inmiddels zijn eigen financiële administratie. Als groepscontroller is Van Wijk verantwoordelijk voor de afdeling Finance & Control, die onder andere periodieke rapportages verzorgt en die helpt bij het opzetten van de financiële verantwoording van nieuwe activiteiten.

Na de benoeming van de huidige (interim) directie, bijna twee jaar geleden, moest het roer om. Drechtwerk moest veranderen van een traditioneel SW-bedrijf met veel industriële activiteiten in een gezonde, dynamisch en flexibele organisatie met vele mogelijkheden.

‘Dat is een gigantische klus. We zijn nu bezig om de verhoudingen in het bedrijf op 1/3-1/3-1/3 te brengen. Er zitten nog te veel mensen ‘beschermd binnen’ en er moeten meer mensen onder begeleiding buiten Drechtwerk aan het werk.’
Nu de strategie van de organisatie is aangepast en voor vele medewerkers wordt bekeken of zij in staat zijn andersoortig werk te doen, moet de organisatie weer de juiste koers gaan varen.

‘We willen de verliesgevende activiteiten afbouwen of afstoten en ons meer richten op winstgevende activiteiten. Dat is immers beter voor alle partijen. Doel daarbij is onder andere om meer medewerkers buiten de deuren van Drechtwerk te detacheren, want die activiteiten genereren een betere toegevoegde waarde en uiteindelijk een beter exploitatieresultaat.’

PERSOONLIJK
Naam: Geert van Wijk
Leeftijd: 50 jaar
Bedrijf: Drechtwerk
Functie: Groepscontroller a.i.
Opleiding: Accountancy
Loopbaan: Begon zijn carrière in de accountancy, maar hield dat na 11 jaar voor gezien. Vervolgens werkte hij 7 jaar in het bedrijfsleven. Sinds 1997 werkzaam als interim finance manager voor verschillende bedrijven en voor diverse opdrachtgevers. Momenteel werkzaam via Rekenmeesters.
Hobby’s: Gezin, huis, tuin en sport. 

TEAM
Aantal medewerkers:  2000 fte
Hoeveel fte in financiële functie: 25 fte
Typering finance team: Kwalitatief prima
Belangrijkste issues: Implementatie van veranderingen in financiële organisatie 
Inkomsten: 70 miljoen euro
Financiële systemen: FIS 2000