Financieel management uit de vorige eeuw

Het zijn in de meeste gevallen CFO’s of financiële managers, die in eerste instantie verantwoordelijk zijn voor de financiële gang van zaken. Onder hun verantwoordelijkheid valt ook het managen van de risico’s die met de financiële activa worden aangegaan.

In mijn rol als bankier en finance manager vond ik het altijd belangrijk dat wij ons er zeer van bewust waren dat we met het geld van anderen werken, dat ons in vertrouwen is gegeven. Het is dus onze taak om hier verantwoordelijk mee om te gaan en te zorgen dat wij de risico’s onderkennen als wij iets met het geld van anderen doen.

Ik vind dit zo’n normaal gegeven, dat ik niet wist wat ik las toen ik eerder deze week een artikel onder ogen kreeg uit de Volkskrant over de gemeente Nijmegen die maar liefst €21 miljoen aan belastinggeld liet verdwijnen. Hoe onzorgvuldig gaat men met het geld van anderen om, in dit geval belastinggeld.

 

De gemeente Nijmegen heeft ambitieuze plannen voor gebiedsontwikkeling. Er moest voor deze plannen wel een onderneming met zijn slachterij verdwijnen. Dit gaat niet zonder slag of stoot en de gemeente wordt gedwongen te beslissen om de ondernemer uit te kopen of om de onderneming de vergunning te geven. Zoals gezegd, de gemeente is ambitieus en wil een mooi woongebied zonder de slachterij; uitkopen dus. Dan begint de ellende door gebrek aan professioneel financieel management. In het kort mijn conclusies bij het lezen van het artikel.

1. Haast is geen goede raadgever. De politiek had haast. Ze wilden verder ontwikkelen, dus moest er snel uitgekocht worden. Op zo’n moment wordt verantwoordelijk financieel beheer ondergeschikt aan ambitie en scoringsdrang.

2. Te weinig kennis en verdieping. Het bleek dat de gemeente zich niet voldoende had verdiept in de ware (financiële) situatie van de relatie (de ondernemer die uitgekocht ging worden). De financiële positie van de relatie was niet goed geanalyseerd. De kennis van de industrie was er niet. Als er gebrek aan kennis is, hoeft dat geen probleem te zijn als je de kennis dan maar van buiten haalt.  Misplaatste onderschatting van de waarde van kennis en informatie en overschatting van eigen kennisniveau.

3. Geen duidelijke financiële governance. De verantwoordelijke wethouder komt met een voorstel en een uitkoopbedrag van maar liefst €27 miljoen. Men vindt het bedrag veel te hoog maar geeft de ambtenaar toch het groene licht met wat algemene opmerkingen zoals: “laat je geen poot uitdraaien”,  “het mag geen weggegooid geld worden” en “niet alles in één keer betalen”. Dit heeft weinig met financiële governance te maken.

4. Als je je als financial manager onder druk laat zetten neem je meestal geen goede beslissingen. De ondernemer besloot de druk op de gemeente op te voeren. Hij vertelde dat er een deal klaar lag voor een nieuwe fabriek elders in Brabant met de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij en de ING. Zij zouden zich hebben gecommitteerd om €34 miljoen te investeren. Als de gemeente dan €27,6 mln zou betalen om de onderneming uit te kopen is alles geregeld. De gemeente laat zich vervolgens onder druk zetten en heeft het over een “slikken of stikken” situatie. Ook wilden de andere financiers dat het hele bedrag in één keer betaald zou worden en ook hieraan heeft de gemeente  gehoor gegeven. Er zijn geen duidelijke redenen genoemd voor het “slikken of stikken” scenario. Een stevige financiële manager laat zich niet onder druk zetten. Zolang het volledige plaatje niet duidelijk is gaat hij niet akkoord.

5. Als je een interne afspraak hebt gemaakt die er is om het geld (in dit geval belastinggeld) te beschermen, dan hou je je daaraan. Omdat er nogal wat onduidelijk was wilde de gemeente niet het hele bedrag is één keer betalen. Dit klinkt als een wijze suggestie. Echter, bij verantwoordelijk financieel beheer zal helemaal niets betaald worden zolang men twijfels heeft. Zeven maanden nadat de gemeente het hele bedrag in één keer heeft overgemaakt naar de ondernemer, laat deze weten dat hij de onderneming staakt wegens moeilijke marktomstandigheden.

6. Goed financieel management handelt op juiste documentatie en informatie. De wethouder “ging ervan uit” dat de deal rond was, “want dat had de ondernemer van de slachterij gezegd”. Er was slechts een offerte die nog niet door de ondernemer was getekend en er was nog geen enkele vorm van finale documentatie van de ING of BOM. ING zegt dat er geen sprake was van een deal en dat ze halverwege waren. Ik denk dat er ook onvoldoende contact met de financiers was, anders zou zo’n mistverstand niet kunnen ontstaan.

7. Iets je ideeën met derden en betracht openheid en transparantie zodat je zinvolle input kan krijgen van mensen met relevante kennis en ervaring. De indruk werd gewekt dat de wethouder veel werkte met geheime nota’s en met besloten vergaderingen in selecte kring. Mensen van buiten met expertise kwamen niet in het verhaal voor. Men ging af op beperkte eigen kennis en voer blind op de ING en de BOM.

Mijn conclusie is dat er in deze transactie door de gemeente Nijmegen zeer onzorgvuldig is omgegaan met het geld van anderen (belastinggeld). Het komt allemaal zeer amateuristisch over. Ook de reactie van de gemeente dat ze zich belazerd voelen en dat ze om de tuin zijn geleid, komt niet sterk oever. De gemeente heeft zelf essentiële fouten gemaakt als het gaat om verantwoordelijk financieel beleid.