Financials hoger onderwijs moeten ingrijpen in de kosten

De komende tijd kunnen kostbare financiële middelen voor universiteiten wegvallen op een moment dat universiteiten worden geconfronteerd met afnemende inkomsten als gevolg van bezuinigingen en teruglopende bekostiging. Daarvoor waarschuwt PwC. De accountants- annex adviesorganisatie becijfert dat universiteiten moeten rekenen op een terugloop van inkomsten tussen 140 en 170 miljoen. De kosten dalen niet navenant mee.

Een grote uitdaging voor de sector zijn de dalende binnenlandse studentenaantallen en de daarmee samenhangende gevolgen voor de bekostiging, zegt Sander van Veldhuizen, voorzitter van de onderwijsgroep van PwC. De bekostiging van hoger door de rijksoverheid bestaat naast een vaste voet voor ruim driekwart uit een vaste bijdrage per student.

“Na decennia van nagenoeg ononderbroken groei van het hoger onderwijs daalt de komende tien jaar het aantal binnenlandse studenten, terwijl volgens de studentenramingen van de universiteiten het totaal aantal studenten op landelijk niveau gelijk blijft”, aldus Van Veldhuizen. Anders gezegd, het aantal internationale studenten neemt volgens de universiteiten (licht) toe en compenseert de structurele daling van het aantal binnenlandse studenten en de daarmee samenhangende bekostiging. Maar of dat terecht is, is de vraag.

Tegelijkertijd trekt de ene universiteit meer internationale studenten aan dan de andere. Instellingen met een laag aandeel internationale studenten zien zich geconfronteerd met krimpende studentenaantallen en dito bekostiging.

Instellingen met een hoog aandeel internationale studenten zijn niet meteen verzekerd van bestendiging van bekostiging, zegt John Molenaar, Assurance Lead van de onderwijsgroep van PwC. De voorgenomen maatregelen uit de ‘Wet internationalisering in balans’ (WIB) verkleinen de aantrekkelijkheid van Nederland voor buitenlandse studenten, en het eerste effect hiervan is zichtbaar in de voorlopige inschrijfcijfers van collegejaar 2024/2025, vervolgt Molenaar.

De instroom van internationale studenten bij universiteiten is met zes procent gedaald en de instroom uit Europa zelfs met negen procent. Een daling van internationale studenten van deze omvang heeft aanzienlijke impact op de bekostiging van universiteiten. Op sectorniveau kan dit op korte termijn gaan om teruglopende inkomsten van veertig tot zeventig miljoen euro, bovenop de aangekondigde bezuinigingen van grofweg dezelfde omvang, rekent Van Veldhuizen voor.

Een andere uitdaging waar het hoger onderwijs mee te maken heeft is de omgang met private activiteiten binnen de universiteit. Sinds vorig jaar verplicht de Beleidsregel investeren met publieke middelen in private activiteiten instellingen niet alleen private baten te verantwoorden, maar ook een integrale kostprijs toe te passen bij publiek-private activiteiten.

Daarbij zijn definities over wat precies de integrale kostprijs is en het normenkader over wat precies moet worden verstaan onder private activiteiten nog niet volledig helder. Het risico bestaat dat een deel van de publiek-private activiteiten niet langer zijn toegestaan, of dat ze financieel niet langer haalbaar zijn voor universiteiten. Voor individuele universiteiten kan het hierbij gaan tot wel honderd miljoen euro aan baten.