Fake news is helaas big business

Door Richard van Hooijkdonk

De Amerikaanse verkiezingen werden volgens velen beïnvloed door fake news. Nepnieuws, ‘door social media verspreide wilde beweringen, weloverwogen propaganda en speculatie’, is een zeer ernstig probleem. Het heeft invloed op wat mensen denken en doen en velen vinden het lastig om onderscheid te maken tussen echt- en nepnieuws. Volgens Buzzfeed werd er op Facebook tijdens de laatste weken van de verkiezingen zelfs meer nepnieuws dan echt nieuws verspreid.

Nepnieuws is van alle tijden, de vraag is of technologieën als het Facebook-algoritme het probleem verergerd kunnen hebben? En hoe leggen we het aan banden? Google en Facebook zijn bezig met plannen om de verspreiding van fake news terug te dringen. Welke mogelijkheden zijn er? Moeten social media sites slimmere technologie inzetten of juist meer menselijke feitencheckers in dienst nemen?

Het probleem is dat er veel vraag is naar fake news: gebruikers van social media consumeren maar al te graag nepberichten. Het produceren van nepnieuws – door artikelen te verspreiden en nepwebsites te creëren – is daardoor big business geworden. Het opzetten van een nieuwswebsite heel eenvoudig is. Iedereen kan het en het kost bijna niets. Een van deze nepnieuws-hotspots is de stad Veles in Macedonië, waar het gemiddelde maandsalaris niet veel hoger is dan 350 euro.

Tieners zagen met het verspreiden van nepnieuws een lucratieve kans waarmee ze meer dan 1750 euro per maand verdienen. Ook in de voormalige Sovjetrepubliek Georgië wordt allerlei bestaande website content gretig geknipt en geplakt, waaronder in Canada geproduceerde satire, en op social media als echt nieuws gepresenteerd. Ze verdienen geld met de google-advertenties op hun sites. __________________________________________________________________________

Richard van Hooijdonk – Keynote spreker op Financial Systems 2017

Waarom bezoekt u Financial Systems 2017?
+ In een dag inzicht in de laatste trends en ontwikkelingen op het snijvlak van Finance en IT.
+ Volop kansen om nieuwe innovatieve IT-partners te ontmoeten en te selecteren.
+ Gratis toegang tot presentaties over de nieuwste technologieën binnen uw vakgebied.
+ Kennis uitwisselen en netwerken met vakgenoten over zaken als IoT, Analytics, Big Data.
+ Richard van Hooijdonk, trendwatcher en futurist, geeft een wervelende presentatie.
+ Paul Bessems, pionier en strategisch organisatieadviseur, vertelt u over slim samenwerken met Blockchain organiseren.

Meld u nu aan…
__________________________________________________________________________

Veel verontrustender nog is dat veel social media gebruikers de eigenlijke inhoud van de artikelen vaak niet eens lezen maar louter reageren op de titels. Verschillende eigenaren van nepnieuwswebsites gaven aan dat hun artikelen zijn bedoeld als infotainment en niet al te serieus genomen moeten worden. Helaas denken miljoenen mensen in veel gevallen echter wél dat het om echt nieuws gaat.

Het ontwikkelen van software en algoritmen om het probleem te bestrijden is één ding, maar we moeten, vooral jonge mensen ook leren hoe ze op social media onderscheid maken tussen leugen en waarheid. Zo bleek uit recent onderzoek van Buzzfeed dat:

75% van de Amerikaanse lezers door koppen in het nieuws misleid wordt.
-Consumenten die Facebook als een belangrijke nieuwsbron gebruiken, nepnieuws in 83% van de gevallen geloven.
-Consumenten die Facebook als onbelangrijke nieuwsbron gebruiken, nepnieuws in 76% van de gevallen geloven.
-Consumenten die Facebook niet of nauwelijks als nieuwsbron gebruiken, nepnieuws in 64% van de gevallen geloven.

Onderzoek door de Stanford History Education Group is niet veel geruststellender. Daaruit bleek bijvoorbeeld dat 80 procent van de Amerikaanse middelbare scholieren niet in staat is om onderscheid te maken tussen gesponsorde inhoud en echt nieuws. 

Het aantal programmeurs, academici, technologen en (media)-experts dat probeert om de steeds problematischer wordende nepnieuwskwestie op te lossen groeit snel. Er zijn verschillende oplossingen om het fake news tegen te gaan. 

Bronbetrouwbaarheids-algoritme
Hoewel van algoritmes wordt beweerd dat ze neutraal zijn, weerspiegelen ze toch onvermijdelijk de persoonlijke beslissingen van hun ontwikkelaars. Het lukt op dit moment nog niet goed om kunstmatige intelligentie te leren onderscheid te maken tussen leugen en waarheid. ‘Ranking-algoritmes’ kunnen wel leren betrouwbare bronnen een hogere prioriteit te geven. 

Het inzetten van menselijke redacteuren
Social media platformen kunnen menselijke redacteuren aanstellen die hun ervaring en redactioneel oordeel combineren met factchecken. Menselijk oordeel is betrouwbaarder omdat het beter in staat is om nuances op te pikken en minder gevoelig is voor gaming en trolling. Ze zijn echter duur, ze kunnen partijdig zijn en niet in staat om gelijke tred te houden met de snelheid van social media.

Partnerships met gerenommeerde fact-checking websites
Betrouwbare nieuwssites die aan factchecking doen moeten op een whitelist geplaatst worden en meer autoriteit krijgen. Aan de andere kant zou men websites waarvan na controle blijkt dat ze geen onafhankelijke feitencontrole toepassen, kunnen bestraffen of zelfs verbieden. Tevens zou men nepnieuwsartikelen automatisch kunnen linken aan artikelen op gerenommeerde fact-checking websites als Snopes, Factcheck.org of Politifact.

Nieuwsberichten doorlichten door middel van crowdsourcing
Een andere oplossing is het doorlichten van de nieuwsberichten door crowdsourcing, zoals bijvoorbeeld Wikipedia doet. Door bijdragers de status van ‘geverifieerde inhoud-checker’ te geven kan factchecken democratischer worden en minder kwetsbaar voor beschuldiging van partijdigheid. Maar wat te doen met mensen die betaald worden om fake news door te geven?

Nieuws op Facebook als ‘nep’ markeren
Net als met de ‘rapporteer’ knop, kunnen Facebookgebruikers in de toekomst nepnieuwsberichten markeren. Vervolgens kijken verschillende factcheckers van bijvoorbeeld van Reuters of Associated Press of het inderdaad om valse berichtgeving gaat. Is dat zo, dan krijgt het bericht een waarschuwingsicoontje en een link naar een verklaring waarom het bericht niet op waarheid berust. Een ander voorstel: aparte ‘deel’-knoppen voor persoonlijke updates en actueel nieuws.

Nieuwsfeeds in verschillende kleuren
Door middel van kleur kan er een onderscheid gemaakt worden tussen nieuws, nepnieuws en satire. Wel is voor deze methode eerst menselijke input nodig om de verschillende typen content juist te categoriseren. 

Oplossingen genoeg dus, al is duidelijk dat er nog veel werk aan de winkel is. Ook zitten er nog veel haken en ogen aan deze ideeën. Mark Zuckerberg heeft verklaard dat men met de voorgestelde maatregelen een goede balans moet vinden tussen toezicht houden op de nieuwsfeeds en zorgdragen dat er geen inbreuk wordt gemaakt op de vrijheid van meningsuiting. De beste manier van bestrijden is om een betaald abonnement te nemen op gerenommeerde nieuwsbedrijven en in geval van twijfel zelf de feiten te controleren voordat je op ‘delen’ klikt.

Meer weten? Download gratis het ebook Trends 2017. 

Topspreker, trendwatcher en futurist Richard van Hooijdonk biedt inspirerende lezingen over de impact van nieuwe technologie op de manier waarop we leven, werken en ondernemen. Ruim 420.000 mensen bezochten zijn inspiratiesessies in binnen- en buitenland. Bekend van RTL, BNR, VARA/BNN en gastdocent aan Nyenrode en Erasmus universiteit.