Explosieve groei faillissementen Nederlandse ICT sector

De vooruitzichten voor 2002 zijn zo mogelijk nog somberder. In de eerste twee maanden van dit jaar is het aantal ICT faillissementen opnieuw met een derde gestegen. Als deze trend zich doorzet zal het aantal faillissementen in de Nederlandse ICT sector in 2002 in de buurt van de 600 uitkomen. Dat zou betekenen dat ongeveer 6% van de Nederlandse ICT ondernemingen dit jaar bankroet gaat.

4% van Nederlandse ICT ondernemingen ging in 2001 failliet
De bovenstaande cijfers komen uit de ICT Databank van het in Nijmegen gevestigde Marketons BV dat sinds 1989 gespecialiseerd is in het volgen en analyseren van de ICT markt. Volgens Willem Veldkamp, directeur van Marketons, is het aantal faillissementen een goede indicatie van de ontwikkelingen op de ICT markt. Hij constateert dat niet alleen absoluut gezien maar ook relatief, het aantal faillissementen uitzonderlijk hoog ligt. Tussen 1995 en 1999, de meest recente bloeiperiode van de ICT sector lag het percentage ICT ondernemingen dat jaarlijks ten onder ging, rond de 1%. Het afgelopen jaar was dat percentage met 4% ook aanmerkelijk hoger dan de 2,5% uit 1993, het laatste jaar dat de ICT sector in een duidelijke recessie zat.

ICT dienstverlening zwaar getroffen
De problemen in de ICT dienstverlening worden onderstreept door de 261 faillissementen in deze sector van de ICT markt. Zoals te verwachten was, werden veel ontwikkelaars van websites en internet toepassingen het slachtoffer van het leeglopen van de internet luchtbel. Een kleine 60 van deze webconsultants ging in 2001 ten onder. Ook de sector kleine tot middelgrote systeemhuizen (5 tot 50 medewerkers) had het zwaar te verduren. Mede door de relatief korte duur van veel projecten, werden deze ondernemingen als eerste getroffen door de teruglopende vraag naar ICT dienstverlening. Die afnemende vraag werd ook een behoorlijk aantal detacheringsbedrijven fataal waarbij opvalt dat juist in deze sector een aantal grotere ondernemingen ten onder gingen. De Aquero Groep met 17 werkmaatschappijen en een totaal personeelsbestand van meer dan 900 medewerknemers was daarvan duidelijk de grootste. Het aantal faillissementen van beursgenoteerde ICT ondernemingen bedroeg in 2001 vijf, (LCI, Internoc, Ring en delen van AND en Management Share). Ook dat is een opmerkelijk aantal bij een totaal van 38 Nederlandse ICT bedrijven met een beursnotering.

De vergelijking tussen 2000 en 2001 onderstreept de wetmatigheid dat bij een teruggang in de ICT sector de productverkopen het eerst getroffen worden terwijl de ICT dienstverlening als laatste de gevolgen van een neergang ondervindt. De productsector (apparatuurleveranciers en verkopers/distributeurs) maakte in 2000 25% uit van het totaal aantal faillissementen terwijl dat percentage in 2001 terugliep naar 13%. Het aandeel van dienstverlenende bedrijven daarentegen nam toe van 57% naar 61%.

Aantal ICT ondernemingen stabiliseert
2001 was ook het eerste jaar dat het aantal actieve Nederlandse ICT ondernemingen nauwelijks meer toenam. Dat kwam niet alleen door het grote aantal faillissementen maar ook en vooral door de meer dan 650 (kleine) bedrijven die de activiteiten staakten zonder dat daar een faillissement aan ten gronslag lag. Tegelijkertijd daalde het aantal nieuwe ondernemingen dat daadwerkelijk actief werd, met meer dan 50% naar ruim 1.000. Een andere factor was de sterke teruggang van het aantal buitenlandse ICT bedrijven dat een Nederlandse vestiging opende. Dat waren er in 2001 aanzienlijk minder dan honderd tegen meer dan het dubbele in de drie voorgaande jaren.

Relatief weinig echte dotcom bedrijven ten onder
De genoemde cijfers hebben betrekking op ICT ondernemingen. Dat wil zeggen dat de veel besproken dotcom bedrijven – ondernemingen die internet gebruiken voor het aanbieden en/of leveren van producten en/of diensten – niet in de tellingen zijn meegenomen. Deze dotcommers zijn immers geen leveranciers van informatie- en communicatietechnologie maar benutten juist deze technologie voor anderssoortige activiteiten. In tegenstelling tot wat dikwijls beweerd wordt is het aantal dotcom ondernemingen dat failliet gaat veel en veel minder dan het aantal ICT bedrijven. Zowel in 2001 als in de eerste maanden van 2002 stonden tegenover 1 failliet dotcom bedrijf niet minder dan 10 faillissementen in de ICT sector.

Verantwoording
In de genoemde aantallen zijn opgenomen de in 2001 uitgesproken faillissementen van in Nederland gevestigde BV’s en eenmanszaken in de ICT sector. Daarnaast is een beperkt aantal eenmanszaken meegeteld waarvan door de rechtbank een schuldsaneringsregeling van toepassing is verklaard voor de eigenaar, gecombineerd met het stopzetten van de activiteiten. In al die gevallen was er duidelijk sprake van een bedrijfsmatige activiteit in de ICT sector. Freelancers in de ICT sector (zowel failliete eenmans-BV’s als natuurlijke personen met een schuldsaneringsregeling), zijn niet meegeteld. Bij de beoordeling of een bedrijf als ICT onderneming geclassificeerd kan worden, is gekeken naar de feitelijke activiteiten en niet naar de formele inschrijving bij de Kamer van Koophandel. Bij de genoemde aantallen zijn meerdere BV’s die onderdeel vormen van een holding (bijvoorbeeld Aqeuro Holding met 17 dochterondernemingen) als één geteld. Ook zijn de enkele ondernemingen die meer dan eens failliet gingen (na een doorstart) maar één keer in de tellingen opgenomen.

Marketons ICT Databank
De feitelijke gegevens over de faillissementen in de Nederlandse ICT sector komen uit de ICT Databank van het in Nijmegen gevestigde Marketons BV dat sinds 1989 gespecialiseerd is in het volgen en analyseren van de ICT markt. De Marketons ICT Databank op CD-ROM bevat uitgebreide marktinformatie en bedrijfsinformatie over de Nederlandse en internationale ICT markt. De marktinformatie is beschikbaar in de vorm van meer dan 20.000 samenvattingen van marktgebeurtenissen op de Nederlandse en internationale ICT markt, op hoofdlijnen teruggaand tot 1990. Daarbij zijn ook recente marktcijfers opgenomen over zo goed als alle segmenten van de ICT markt. De bedrijfsinformatie is beschikbaar in de vorm van bedrijfsprofielen van meer dan 8.000 Nederlandse ICT leveranciers, aangevuld met de financiële kerngegevens over de afgelopen jaren van 500 grote ICT ondernemingen.