Expert: (deel II) ‘Kijk bij financieringsmix ook naar downside scenario’

“In de afgelopen 100, 150 jaar is de dynamiek in de bedrijfsomgeving zelden zo groot geweest als nu”, zegt Laurens Tijdhof, CEO van Zanders, specialist in Financial Performance Consulting. “Dit is een tijd waarin leiderschap echt op de proef wordt gesteld.” Hoe kan de CFO zich dan toch handhaven? In een interviewserie van twee delen geeft Tijdhof inzichten, analyses en visies op corporate finance. Eerder verscheen deel I van het interview (“financieel leiderschap wordt nu echt op proef gesteld“).

• De bedrijfsomgeving is nu dynamischer dan ooit, zegt Laurens Tijdhof van Zanders
• Hoge rente, inflatie en geopolitieke ontwikkelingen blijven grote risico’s voor bedrijven, aldus Tijdhof
• Bedrijven moeten AI en ESG strategisch benaderen, niet zomaar volgen vanwege trends.

Vaak vragen klanten die risico-scenario’s willen opstellen Laurens Tijdhof ook om benchmarks. Niet zo gek natuurlijk: “Ze willen graag weten wat andere bedrijven doen en hoe ze zelf presteren ten opzichte van concurrenten of andere volwassen spelers in de markt. Meestal valt dat tegen: uit deze benchmarks blijkt vaak dat slechts 5 tot 10% van de bedrijven echt ‘best in class’ is. Voor de rest is dus nog ruimte voor verbetering.” Alleen niet elke CFO staat daarvoor open: “Aan de ene kant heb je de leiders met een gezonde dosis zelfkritiek, die al vermoedden dat er verbeterpunten waren. Voor hen is de benchmark een bevestiging van wat ze al wisten. Aan de andere kant zijn er ook leiders die een blinde vlek hebben of eigenwijs zijn. Zij denken vaak dat ze het al goed doen en zijn minder ontvankelijk voor de boodschap dat er nog werk aan de winkel is.” En die er dus ook niet in zullen slagen om die verbeteringen te initiëren. [Artikel gaat verder na de volgende alinea]

Leadership in Finance Summit 2024: AI makes you do it!

Bepaal jij wat AI voor je doet, of bepaalt AI straks wat jij zult doen? Kom hierover in gesprek op 7 november met 300 vakgenoten en experts tijdens Leadership in Finance Summit 2024 in Amersfoort. Meld je nu gratis aan en ontdek hoe AI jouw rol van finance leader herdefinieert.

Ja, ik meld me aan

Éérst de juiste data

Duidelijk voor de CEO van Zanders is in elk geval dat er zelden een ‘quick fix’ is voor bedrijven die hun toekomstbestendigheid willen vergroten. Neem bijvoorbeeld de bedrijven die voor financiering weifelen om aan te kloppen bij een bank omdat ze bezorgd zijn over toekomstige rente-ontwikkelingen of al te strenge financieringsvoorwaarden.

1. Bedrijven kunnen overwegen hun afhankelijkheid van externe financiering te verminderen door meer eigen vermogen aan te houden -al dan niet afkomstig van niet-bancaire financiers-.
2. Bedrijven kunnen financieringsrisico’s spreiden door samen te werken met meerdere banken of investeerders.
3. Bedrijven kunnen financiering aantrekken op basis van uitstaande facturen, iets wat door de digitalisering steeds makkelijker word

Tijdhof “Deze ontwikkelingen in bedrijfsfinancieringen zijn al jaren aan de gang. Ik verwacht dat die zich voorlopig zullen voortzetten. Bij de keuze van de ideale financieringsmix is het wel belangrijk om na te denken over het downside scenario. Hoe reageert de financier als je bedrijf in zwaar weer terechtkomt? Een bank zal misschien nog wel bijspringen, maar bij private equity of bij private debt kan het gebeuren dat de investeerder de sleutels van het bedrijf opeist. Het HEMA-scenario.” [Artikel gaat verder na de volgende alinea]

Geen ‘AI om de AI’

Wat betekent dit allemaal concreet voor de omgang met twee gevreesde ‘known unknowns’, de ontwikkelingen rondom AI en ESG? Tijdhof gaat nader in op hoe bedrijven het beste met dit tweekoppige monster kunnen ‘dealen’.

Om te beginnen AI. Stel, een CFO wil onderzoeken wat de gevolgen van de opkomst van AI zijn voor zijn onderneming of hij wil nagaan in hoeverre AI zijn onderneming een concurrentievoordeel kan opleveren. “Ik zou bedrijven in elk geval aanraden altijd te vertrekken vanuit het probleem dat ze willen oplossen. Wat wil je verbeteren? Waar loop je tegenaan? En dan pas kijken of AI van waarde kan zijn of dat er misschien andere oplossingen zijn.” Het is belangrijk om deze volgorde aan te houden en niet te vervallen in ‘AI om de AI’, en AI inzetten omdat het nu eenmaal in de mode is. “Enkele jaren geleden was er een vergelijkbare hype rond Robotic Process Automation (RPA). Bedrijven dachten dat ze dit op allerlei fronten moesten inzetten, maar RPA is alleen geschikt voor repetitieve, arbeidsintensieve processen. Terwijl lang niet alle bedrijven voldoende van dat soort processen hebben om RPA te rechtvaardigen. Hopelijk weten bedrijven eenzelfde soort tunnelvisie bij AI te vermijden.”

Ai in finance

Of AI een goede oplossing is, kan worden getest in kleinschalige pilots. Door te experimenteren met concrete toepassingen, kunnen bedrijven ervaren wat AI voor hen kan betekenen en tot ‘proven concepts’ komen. Wel is het belangrijk om te begrijpen hoe de uitkomsten van AI-modellen tot stand komen en deze kritisch te blijven bekijken. “AI kan namelijk ook ‘hallucineren’ en onbetrouwbare resultaten geven. CFO’s moeten dus leren om de output van AI goed te interpreteren.” Als voorbeeld noemt Tijdhof cashflow forecasting. Mogelijk kan dit proces door AI verbeterd worden, maar het zou veel te link zijn om daar als CFO blind op af te gaan. Tijdhof ziet AI vooral als een hulpmiddel voor betere besluitvorming, niet als een vervanging van menselijk inzicht. “AI kan waardevolle ondersteuning bieden, maar de eindverantwoordelijkheid blijft bij de mens liggen. CFO’s en financiële professionals moeten leren om op een slimme manier met AI samen te werken.”

ESG-ambities geslonken

De ontwikkelingen op ESG-gebied hebben een iets ander karakter dan de sterk markt- en technologie gedreven opkomst van AI, zo stelt Zanders. Duurzaamheidsvraagstukken worden immers vooral gekleurd door wet- en regelgeving. Die hebben weliswaar allerlei neveneffecten. “Zo zie je nu al dat bedrijven bij sommige banken 20 tot 30 basispunten korting kunnen krijgen op hun rente als ze goed presteren op ESG-gebied. En als ze hun duurzaamheidsdoelen niet halen, kan er juist een boete van 10 basispunten bovenop de rente komen.” Maar veelomvattender zijn de gevolgen van Europese pogingen om te verduurzamen en de maatregelen om dat voor elkaar te krijgen – neem alleen al de aanstaande invoering van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD). “Wel lijkt de ‘ESG-slinger’ de laatste tijd wat terug te bewegen naar het midden. Bedrijven dromen nog steeds van een duurzame toekomst, maar beseffen dat ze hun ambities moeten afstemmen op wat haalbaar is. Ze stellen bijvoorbeeld hun deadlines voor de invoering van nieuwe regelgeving uit.

Implementatietips

Veel CFO’s worstelen intussen met de implementatie van de nieuwe regelgeving en het opzetten van de juiste dataverzameling en -rapportage. Toch denkt Tijdhof niet dat dit op de lange termijn tot grote problemen zal leiden. De deadlines voor de invoering van de nieuwe regels staan soms onder druk, maar kunnen indien nodig ook wat opgerekt worden – ‘zoals bij SEPA ook is gebeurd’. En bedrijven die niet zelf over de benodigde kennis en capaciteit beschikken, kunnen altijd externe hulp inschakelen. Accountants bijvoorbeeld, die kunnen adviseren over de implementatie van duurzaamheid in de bedrijfsvoering of controleren of aan alle rapportageverplichtingen is voldaan. “Voor hen is het een nieuw verdienmodel.”Ook een adviesbedrijf als Zanders ziet de verdere verduurzaming van het bedrijfsleven overigens wel zitten: “We zijn nu al bezig ‘resource pools’ met ESG-adviseurs op te zetten in landen als Zuid-Afrika, India en Spanje.”, aldus de specialist in Financial Performance Consulting.