Diversiteit in werving CFO’s loont

Oudere blanke mannen in grijze pakken. Dat is kort samengevat hoe we de groep van CFO’s in Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen kunnen typeren. Diversiteit is binnen dit gremium nog maar mondjesmaat doorgedrongen. Slechts sporadisch weet een vrouw zich deze gelederen binnen te werken, zoals Marina Wyatt bij TomTom. Zij vormt een duidelijke uitzondering.

Ook jongere en buitenlandse CFO’s vormen vooralsnog een minderheid. Hoewel deze laatste groep wel degelijk in opkomst is. “Hoe hoger het niveau van de CFO’s, hoe groter de kans op niet-Nederlandse CFO’s”, aldus Hein Pieter Okker, senior manager bij arbeidsbemiddelingsbureau Robert Half, dat honderden CFO’s in zijn bestanden heeft.

“Wanneer ik een grove schatting zou moeten geven, dan is op dit moment tussen de 25 en 50 procent van de CFO’s bij beursgenoteerde ondernemingen van niet-Nederlandse afkomst. Vijf jaar geleden lag dit percentage snel geteld nog ruim onder de 25 procent. Er lijkt dus wel degelijk iets te veranderen.”

De globalisering lijkt kortom ook binnen de groep van CFO’s haar sporen na te laten. “Maar dat niet alleen”, meent Okker. “Het binnenhalen van buitenlandse financiële professionals heeft onzes inziens ook alles te maken met de ontwikkeling van de functie voor CFO. De tijd dat een slimme registeraccountant automatisch terechtkwam op de stoel van CFO is voorbij. De positie van CFO is de afgelopen jaren in belang toegenomen.”

“Veelal is de CFO vandaag de dag de tweede man binnen de organisatie, van wie verwacht wordt dat hij een bijdrage levert aan de waardecreatie van de onderneming. Dat betekent dat een CFO niet alleen verstand moet hebben van cijfers. Hij kan zich niet langer terugtrekken in zijn kamertje en zich vastbijten in spreadsheets. Hij moet evengoed een manager zijn en over goede communicatieve vaardigheden beschikken. Ook de CFO moet immers in staat zijn, zijn bedrijf te verkopen aan internationale stakeholders. Kijk maar de manier waarop de financiële jaarverslagen de afgelopen jaren een nieuw jasje hebben gekregen. Ze zijn allang geen opsomming meer van financiële feiten.”

“Jaarverslagen hebben vandaag de dag meer weg van sales brochures. De CFO communiceert daarbij bovendien met de wereld en het is dan ook belangrijk dat hij internationaal georiënteerd is. Daarom is het niet verwonderlijk dat meer en meer bedrijven hun CFO uit het buitenland halen. Buitenlandse CFO’s hebben namelijk – meer dan Nederlandse CFO’s – ervaring opgedaan met treasury. En ook dit onderdeel wordt voor Nederlandse bedrijven steeds belangrijker.”

VOOROORDELEN

Maar bovenal doen steeds meer Nederlandse bedrijven een beroep op buitenlandse CFO’s, omdat er eenvoudigweg meer vraag dan aanbod is naar goede CFO’s. Wat dat betreft kan schaarste nog wel eens een mooie zet geven aan ‘inclusief werven’, ofwel werven zonder vooroordelen.

Te vaak nog hebben werkgevers en werknemers de neiging om zich vooral te groeperen naar etnische afkomst. ‘Witte’ bedrijven zijn geneigd ‘witte’ medewerkers in dienst te nemen. De aanstelling van een blanke man in de top van het bedrijf is nu eenmaal een veilige keuze. Hetzelfde geldt voor de samenstelling van raden van commissarissen. Hierin zitten veel voormalige CEO’s, zo wordt algemeen aangenomen.

Maar wie goed kijkt, ziet dat het vooral veel voormalige CFO’s zijn. Controlerend dus. Ook hier kiest men vooralsnog vaak voor de veilige en bekende weg. Okker: “De krapte op de arbeidsmarkt dwingt bedrijven er echter steeds meer toe om te werven zonder vooroordelen. Men kijkt steeds minder naar leeftijd, sekse of nationaliteit, maar zoekt eenvoudigweg de beste kandidaat voor de baan. Dat betekent dat we de komende jaren in Nederlandse ondernemingen niet alleen meer buitenlandse CFO’s kunnen verwachten, maar ook jongere CFO’s en zeker ook vrouwen. Nu al zie je het aantal vrouwen onder RA’s en RC toenemen.”

Of deze vrouwen ook daadwerkelijk in de top zullen doordringen, is nog maar de vraag. Nederland heeft op dat punt immers niet zo’n goede reputatie. Het aantal vrouwelijke CEO’s is in Nederland nog altijd op één hand te tellen. Ook de raden van commissarissen bestaan nog altijd vaak exclusief uit blanke mannen die de pensioenleeftijd naderen. Het aantal vrouwen in RVC’s in Nederland bedraagt een beschamende 6,5 procent, zo blijkt uit het onderzoek van het Nationaal Register commissarissen en toezichthouders (NR) en Vrouwen in Beeld.

De onderzoekers vergeleken de Nederlandse situatie met die in Zweden. Daar is het aanzienlijk beter gesteld met de hoeveelheid vrouwen in raden van commissarissen: 21 procent. Vrouwen in Beeld, een platform dat vrouwelijke kandidaten voor commissariaten zichtbaar wenst te maken, concludeert op basis van gesprekken met commissarissen dat het onderwerp vrouwen nog steeds niet hoog op de agenda staat. Competenties daarentegen wel. Vooral de financiële competenties zijn op dit moment erg in trek.

Vrouwelijke CFO’s hebben volgens dit platform daarom grotere kans om gevraagd te worden voor een commissariaat dan vrouwen uit andere disciplines. Aantoonbare ervaring met financiën en een carrière in de raad van bestuur blijven de meest genoemde criteria voor commissariaten bij met name beursgenoteerde ondernemingen. Er is dus hoop.

Okker: “Zeker. We hebben goede hoop dat diversiteit ook in de top zal doordringen. Zelf zijn we een fervent voorstander van het selecteren op kwaliteit in plaats van op leeftijd, geslacht, religie of nationaliteit. Wij zoeken als kantoor eenvoudigweg de beste personen voor vacatures bij onze klanten. Punt. En mocht er een klant zijn die toch een wensenlijstje opgeeft met dit soort beperkende eigenschappen of kenmerken voor kandidaten, dan laten we deze zoekopdracht graag voor wat ie is. We kunnen daar eenvoudigweg niets mee. Zeker niet in een tijd waarin kwaliteit van mensen een steeds schaarser goed begint te worden. In tijden als deze kan niemand zich de luxe permitteren om talent buiten te sluiten.”

Ella de Vette (38), oud-CFO bij Dixons

“Ze zijn er wel, maar je moet goed zoeken. En bij beursgenoteerde ondernemingen zie je al helemaal geen of weinig vrouwelijke CFO’s.” Aan het woord is Ella de Vette, oud-CFO van elektronicaretailer Dixons, een bedrijf met twaalfhonderd medewerkers. “Sterker nog, ik ben in de retailbusiness nog nooit een vrouwelijke CFO tegengekomen. En dat is eigenlijk best jammer. Een CFO is allang geen kille cijferkraker meer. Hij of zij moet strategisch kunnen meedenken met het bestuur, oog hebben voor de rest van de markt, alsook voor de ontwikkeling van mensen. En daar heb je nu eenmaal een gezonde mix voor nodig van zowel ‘mannelijke’ als ‘vrouwelijke’ kwaliteiten. Met meer ‘mannelijke’ kwaliteiten doel ik op eigenschappen als recht door zee en in staat tot harde beslissingen.”

“Met meer ‘vrouwelijke’ kwaliteiten doel ik bijvoorbeeld op de wens om als een team te werken en oog te hebben voor de ontwikkeling van mensen. Die mix van kwaliteiten kan overigens verpakt zitten in een man of in een vrouw. Op dit moment lijkt het alsof, aangezien CFO’s op dit moment nog overwegend mannen zijn, alleen mannen over de juiste mix beschikken. Maar daar geloof ik niet in. Begrijp me goed, het gaat erom dat de persoon met de juiste mix van kwaliteiten en vaardigheden CFO wordt. Maar dat kan ook een vrouw zijn.”

Diversiteit: wat zegt de wet?> Het is in Nederland in principe verboden bij werving en selectie onderscheid te maken op grond van geslacht, leeftijd, godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid of ras. > Voorkeursbehandelingen, hoe nobel ook, zijn in principe niet toegestaan. > In uitzonderlijke gevallen mag een werkgever onderscheid maken naar leeftijd of geslacht, maar hij moet hiervoor goede redenen kunnen aanvoeren. Een leeftijdsgrens stellen omwille van het evenwicht in een team is geen geldige reden voor het maken van onderscheid.

tekst Irene Schoemakers