De oude-normaal reisbranche komt niet meer terug

De branchevereniging van de reisbranche schreeuwt moord en brand over het stoppen van de corona-steun aan de hele reisbranche vanaf 1 oktober a.s. Ten onrechte.

Bij de start van de coronapandemie gingen de oude-normaal topeconomen ervan uit dat de pandemie maar een paar maanden zou duren en dat alles snel weer ‘normaal’ zou worden. En daarom moesten vooral vaste banen en hele sectoren gesteund worden volgens een achterhaald ‘sectoren-model’, met inmiddels 80 miljard euro uit de publieke middelen. Als ‘tijdelijk overbruggingskrediet’ dat niet terug hoefde te worden betaald. Het was immers toch maar voor even?

Inmiddels zijn we 1,5 jaar verder en leven we in een nieuwe social-distancing economie. Een aantal veranderingen in de economie vanwege de coronapandemie blijkt structureel te zijn over alle sectoren heen en niet tijdelijk zoals gehoopt. De nieuwe economie is een digitale economie geworden en afhankelijk van wat nationale overheden wereldwijd beslissen rond het bestrijden van de pandemie.

Inclusief in de reisbranche. Wat voorbeelden:
1) Vanwege de lockdowns en de verschillende manieren waarop landen met het virus omgaan, hebben veel mensen vakantievieren in eigen land ontdekt.
2) De campers zijn niet aan te slepen om in eigen land en binnen Europa te reizen in je eigen veilige bubbel.
3) Er wordt geschat dat er 40-50 procent minder zakelijk gereisd wordt en zal gaan worden door o.a. grote bedrijven (en hopelijk ook door de overheid..) omdat grote organisaties en de mainstream-media video-conferencing als digitaal substituut hebben ontdekt voor het oude-normaal zakelijk reizen.
4) Ook de reisbranche moet zich aanpassen aan de on-demand economie. Klanten willen op korte termijn kunnen reserveren op basis van wat er per land al dan niet kan. En men wil snel gratis kunnen overboeken en gratis kunnen annuleren.

Dat betekent dat het hele bestaande businessmodel van de nationale en internationale reisbranche en het hele verdienmodel voor alle bedrijven in de hele traditionele keten op de schop moet.

De brancheorganisatie van de reisbranche en veel ondernemers schreeuwen nu moord er brand. Ten onrechte dus wat mij betreft. Waarom?
1) Het is slecht financieel beleid van de overheid en de politiek om hele sectoren en/of branches permanent te blijven subsidiëren (zie eerder ‘Stop met silo….) …) met publieke middelen. Sommige bedrijven zijn in de huidige vorm levensvatbaar in deze nieuwe realiteit, andere bedrijven (niet) meer, inclusief Air France KLM.
2) Ondernemers in de reisbranche hebben 1,5 jaar de tijd gehad om een overlevingsstrategie op te stellen, een overlevingsplan te maken en uit te voeren en/of te stoppen en opnieuw te beginnen.
3) Veel van de overheidssteun is linea-recta overgemaakt aan verhuurders van bedrijfspanden die vaak niet bereid waren om de huur (tijdelijk) te verlagen, inclusief in de reisbranche. Veel van die panden zijn in handen van vastgoedinvesteerders waaronder (net als in de woningmarkt) pensioenfondsen en andere institutionele beleggers.
4) De realiteit is dat veel zelfstandige ondernemers zoals adviseurs, trainers en coaches en andere freelancers geen of nauwelijks corona-overheidssteun hebben ontvangen vanaf het begin van de pandemie. In tegenstelling tot wat de mainstream-media, de regering en de Tweede Kamer beweren.

En als ze die al hebben gekregen, kreeg men een maximale aanvulling tot bijstandsniveau en moet daar jaarlijks inkomstenbelasting over betaald worden. Bovendien geldt vanaf ronde 2 een partnertoets. Iets dat bij de steun aan bedrijven met panden en personeel niet van toepassing is.

Het gaat hier naar schatting om 1,5 miljoen zelfstandige ondernemers met hun gezinnen waaronder ikzelf. Ik had wel gespaard en snel mijn eigen uitgavenpatroon en mijn businessmodel en verdienmodel naar digitaal aangepast en heb veel klanten daarbij ‘on-demand’ kunnen helpen.

Kortom, tijd voor het stoppen van oneindig gratis overbruggings-subsidiering voor hele sectoren. Besteed dat geld aan ‘sustainable public finance’, aan de transitie naar een duurzame, maar ook eerlijker ‘groeien zonder te groeien’ financieel-economisch systeem. En stop met klagen zoals een aantal muizen in de change management bestseller ‘Wie heeft mijn kaas gepikt?’ (‘Who moved my cheese?’). Ga ondernemen en toon veerkracht zoals de andere muizen in dat verhaal.

De oude-normaal economie is gewoon morsdood, inclusief de oude-normaal reisbranche, net als veel andere traditionele sectoren die door corona en ICT ‘disrupted’ zijn. Of je dat nu leuk vindt of niet.

Ps. Mijn vader is na 30 jaar hard werken failliet gegaan in 1975 in het centrum van Den Haag en hij kreeg geen cent steun. Het resultaat: alleen maar AOW voor mijn ouders en geen studiebeurs voor mij vanwege een slapende accountant. Ik heb daarom mijn eigen studie en levensonderhoud moeten bekostigen met o.a. schoonmaken, vakken vullen en bij elektriciteitscentrales werken met oorkleppen op vanwege het lawaai. ‘Dan gaat hij tenminste doorleren’, zei mijn vader. En hij had gelijk.

Door Tony de Bree. Hij is auteur van ‘Groeien zonder te groeien. Succesvol ondernemen in de betekeniseconomie’, ‘Overlevingsstrategie voor startups’ en ‘De scale-up blueprint’. Sinds 1997 spot hij succesvol bedrijven als Amazon, Bol, ASML, IKEA en PayPal. Hij is ICT-lid in RvC’s en werkte bij ABN AMRO, als Dragon bij corporate venturing en als global splitsingsmanager KYC.