De noodzaak van effectief teamwork – Fundamentele leiderschapsvaardigheden

‘EGO-nomie’

In leiderschap werd lange tijd gekeken naar ‘het individu’. De persoonlijkheid van de leider stond centraal. Hoe flikt die CEO het? Wat zijn de specifieke karakteristieken en vaardigheden van onze helden? Wat is de strategie, de truck, de sleutel tot succes? In onze westerse kijk op economie, leiderschap en succes overheerst ook nu nog vaak het archetypische beeld van de alles-kunnende (of soms beter gezegd: ‘ik moet alles weten en kunnen’) heroïsche leider.

‘Shift happens…’

Gelukkig is deze focus aan het verschuiven. In toenemende mate wordt leiderschap beschouwd als een WE-aangelegenheid. Belangrijk daarbij is dat leiders en volgers elkaar zien en waarderen als lid van hetzelfde ‘orgaan’ (team, organisatie). Het accent ligt nu niet in de eerste plaats op het individu of de persoonlijkheid van de leider, maar op de vraag in hoeverre hij/zij als lid van de groep in staat én bereid is om gemeenschappelijke doelen te realiseren.

Het gelijk van Darwin

Deze verschuiving is veel meer dan ‘nice to have’. Zij is broodnodig. Ondernemingen opereren in een wereld waarin vraagstukken steeds complexer worden. Het veranderingstempo ligt hoog, orde en voorspelbaarheid nemen af en ‘het juiste antwoord’ bestaat niet meer. Oorzaak en gevolg zijn moeilijk te onderscheiden en verbanden worden vaak pas gaandeweg of terugkijkend zichtbaar. In een dergelijke context is een betrokken en effectief samenwerkend collectief, dat zijn kennis en ervaring uitwisselt en opschroeft, onontbeerlijk. Diverse recente studies, waaruit volgt dat wereldwijd circa de helft van de  werknemers niet ‘engaged’ zijn bij hun werk, vormen in dit licht een wake-up call.

Darwin had gelijk: “Het zijn niet de sterkste exemplaren van een soort die overleven – noch de intelligentste – maar juist de exemplaren die het beste met verandering omgaan.”
Continue leren, aanpassingsvermogen, veerkracht, betrokkenheid, doorlopende feedback en in connectie zijn met de realiteit zijn de sleutels tot beter zaken doen. Leiderschap dient dit proces te faciliteren.

Welkom aan boord van de WE-conomie

In ons werkveld zitten we bij heel wat MT’s aan tafel en werken we samen met vele executives en hun managers. Het is opvallend dat de meeste organisaties ruimschoots beschikken over de intellectuele ‘horsepower’, ervaring en expertise om te excelleren. Waar het aan schort, is het vermogen deze ingrediënten te integreren. Dat is de ‘missing link’. Leiders die hier wel in slagen, boren een geweldig potentieel aan. Zij krijgen teams en afdelingen op één lijn. Zij zijn in staat de vaak broodnodige verandering in de bedrijfscultuur in beweging te brengen én te houden. Met hoge niveaus van loyaliteit, inzet en prestaties tot gevolg.

De fundamentele vaardigheden voor leiders in het bouwen van effectieve teams

Het creëren van effectief teamwork, begint bij de leider zelf. Hieronder benoemen we 5 fundamentele ‘soft-skills’ met keiharde zakelijke consequenties. Investeer in deze vijf vaardigheden en u wordt een katalysator voor effectief functionerende teams.
 
Werk vanuit waardes

Effectieve teams/organisaties werken vanuit duidelijke en kernachtige waardes die door teamleden worden gedeeld. Deze waardes geven richting aan ieder aspect van de organisatie, waaronder besluitvorming en gedrag. Het is essentieel dat er congruentie bestaat tussen waardes en het handelen binnen de organisatie. Als waardes niet – of opportunistisch – worden nageleefd, ontstaat bij individuen teleurstelling, cynisme en uiteindelijk gelatenheid. Daarentegen: als leden van de organisatie opereren vanuit gemeenschappelijke waardes, ontstaat er vertrouwen en cohesie. Hiërarchie en bureaucratie nemen af, pro-activiteit neemt toe.

Leading by example

Leading by example is de kurk waar alles op drijft. Als je het beste wilt van mensen, wees dan zelf het levende voorbeeld. Het klinkt eenvoudig en tegelijk is niets confronterender. Het vraagt dat je met open vizier in de spiegel kijkt. Dat je jezelf uitdaagt. Dat je persoonlijke zwaktes, onzekerheden en beperkende overtuigingen onderzoekt en leert te overstijgen. Hoe vaak zien we niet directies die ‘samenwerking’ of ‘excellence’ binnen de organisatie promoten, maar ondertussen elkaar de tent uitvechten of conflicten laten voortwoekeren. Aan het eind van de rit betekenen woorden niets en zeggen daden alles…

Word een specialist in ‘challenging conversations’

Spanningen, problemen, confrontaties en verschil van interpretatie zullen er altijd zijn. In conflict schuilt evenwel een geweldige potentie. Leer deze situaties tijdig te herkennen en te benutten. De leider die conflicten, confrontaties en discussies constructief weet te managen, maakt optimaal gebruik van de aanwezige kennis en ervaring, maakt betere keuzes, neemt gecalculeerd risico’s en verhoogd het commitment van zijn mensen. Wie deze vaardigheid niet beheerst, zal uiteindelijk genoegen moeten nemen met middelmaat. Met goede training en de juiste mind-set is dit voor iedereen te leren.

Breng interne communicatie en reflectie op gang

Maak alle relevante informatie bespreekbaar en zorg voor een continue stroom van feedback binnen het team. Evalueer aan het einde van iedere bespreking, kort en bondig. Geef en faciliteer 1:1 feedback en vraag daar zelf ook om. Dit creëert vertrouwen, je weet wat er speelt, en er ontstaat een cultuur waarin teamleden elkaar gemakkelijker direct zullen aanspreken.
Als op een jaarlijks functioneringsgesprek verbeterpunten worden benoemd die nog niet eerder ter tafel zijn gekomen, dan is dat een serieuze alarmbel voor de kwaliteit van communicatie binnen het team.

Selecteer ‘racepaarden’ en houd ze fit

Ontwikkel een hoge standaard ten aanzien van verantwoordelijkheid en het nakomen van afspraken. En handhaaf deze standaard. ‘Racepaarden’ willen uitdaging, zowel op het wat als het hoe. Wanneer jouw top-performers zien dat collega’s wegkomen met middelmatige resultaten, excuses en politieke spelletjes, zullen zij om zich heen gaan kijken naar een betere werkgever of hun focus verleggen naar hun eigen belang. Maar wanneer zij zien dat hun leidinggevende de lat hoog legt én de rug recht houdt, zullen zij excelleren en het collectieve prestatieniveau verder omhoog trekken. Ga de ‘challenging conversations’ aan, investeer in je mensen met regelmatige, eerlijke feedback. Spreek ze aan op attitude, gedrag en resultaat.

Als U, als leidinggevende, de weg baant, zijn uw mensen bereid de sprong te maken van ‘survival-zone’ (ieder voor zich en god voor ons allen) naar ‘performance-zone’ (een voor allen en allen voor een)…

Aad de Bruijn en Nelleke Veldhuijzen zijn de Founding Partners van Leadership Matters. Beiden zijn internationaal werkzaam als experts op het gebied van leiderschaps- en teamontwikkeling, communicatie en duurzame cultuur- en gedragsverandering.