De Amsterdamse beurs verliest terrein

In 2005 verloor de AEX twee fondsen: Versatel en P&O Nedlloyd. Deze twee bedrijven hadden een relatief klein gewicht in de index, maar voor 2006 worden nog grotere overnames verwacht. VNU, TNT en KPN zijn waarschijnlijke overnamekandidaten.

De meest voor de hand liggende overnamekandidaat is informatieconcern VNU.

Na de mislukte poging om IMS Health over te nemen is het concern aangeschoten wild. Bestuursvoorzitter Rob van den Bergh en president-commissaris Aad Jacobs hebben aangegeven te zullen vertrekken. Er is na de mislukte overname geen nieuwe strategie geformuleerd. Tegenover een verzwakte onderneming staat een krachtig aandeelhoudersfront onder leiding van de relatief kleine investeerder Knight Vinke, gesteund door grootmachten als Templeton en Fidelity.

Er rest VNU weinig anders dan zich te koop aan te bieden. Een groep van zeven investeringsmaatschappijen, waaronder KKR, Alpinvest en Blackstone, wil een bod uitbrengen van 28 tot 28,50 euro per aandeel. De kans dat de naam VNU eind 2006 nog op het Amsterdamse koersenbord prijkt, is dus niet zo groot.

Ook TNT staat op de nominatie om te worden overgenomen. De Duitse zakenman Cornelius Geber speculeert openlijk op een vijandig bod op TNT. Topman Peter Bakker doet evenwel zijn best om aandeelhouders gunstig te stemmen met als doel een overname te voorkomen.

Daartoe zijn twee belangrijke stappen aangekondigd: de verkoop van de logistieke activiteiten en grootschalige inkoop van eigen aandelen. De aangekondigde stappen en de inkoop van aandelen sorteren effect. De koers van het aandeel TNT is gestegen van 20 naar 27 euro en Geber zal daarboven een overnamepremie moeten bieden om voldoende aandeelhouders over te halen. Bakker, wiens positie onder druk staat door de slepende belastingaffaire, heeft de strijd dus nog niet verloren.

De derde AEX-overnamekandidaat is telecombedrijf KPN. Onder Ad Scheepbouwer is KPN overeind gekrabbeld en weer een winstgevend en financieel solide bedrijf geworden. Maar strategisch gezien heeft KPN kostbare tijd verloren. Het bedrijf heeft sterke posities in Nederland (vast en mobiel) en Duitsland (mobiel), maar daarmee is het in het Europese geweld maar een kleintje.

In een consoliderende sector is KPN wel een aantrekkelijke prooi. De overnamekansen zijn verder gestegen door de verkoop van het staatsbelang in KPN en de inkoop van het gouden aandeel waarmee de Staat een overname kon verhinderen.

Magere oogst
Stel dat KPN, TNT en VNU worden overgenomen, dan verliest de AEX binnen anderhalf jaar vijf fondsen (met Versatel en P&O Nedlloyd) ofwel een vijfde van het aantal opgenomen fondsen. Met een verwachte consolidatie in de financiële sector – in de AEX zitten ABN, AEGON, Fortis en ING – zou dat aantal nog hoger kunnen uitvallen.

Tegenover de vertrekkers staan onvoldoende beursgangers om dat verlies op te vangen. In 2005 kwamen Endemol en TomTom naar de beurs. Verder kregen Galapagos en TeleAtlas in Nederland hun tweede notering. Die introductieoogst was beter dan voorgaande jaren, maar biedt onvoldoende compensatie.

De afname van het aantal (grote) beursfondsen is inmiddels een onmiskenbare trend geworden. Deze ontwikkeling doet denken aan de exodus in België in de jaren negentig, waarbij in enkele jaren Generale Bank, Banque Bruxelles Lambert, Petrofina en Electrabel in buitenlandse handen kwamen.

De Amsterdamse beurs loopt het risico om België achterna te gaan. Dat is niet goed voor Nederland, want ons land heeft belang bij een goed functionerende aandelenbeurs die gemakkelijk toegang biedt tot nieuw risicodragend vermogen.

Peter Paul de Vries is directeur van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB)