Complex belastingstelsel niet goed voor concurrentiepositie

Het rapport stelt dat hervormingen wereldwijd te eenzijdig zijn gericht op de vennootschapsbelastingen. Nederland neemt op de lijst van EU-landen waar het gemakkelijk is belasting te betalen slechts de zevende plaats in, en is daarmee een middenmotor. Wereldwijd neemt Nederland zelfs maar de 36ste plaats in. Nederlandse bedrijven spenderen gemiddeld 180 uur aan de naleving van fiscale regels.

Uit het onderzoek blijkt dat een consistent fiscaal beleid en een eenvoudigere wijze van belastinginning cruciaal zijn voor een doeltreffend belastingstelsel. Nationale overheden missen veel belastinginkomsten door ingewikkelde belastingstelsels en doordat niet duidelijk is hoeveel belasting ondernemingen in totaal afdragen.

“Minder is meer”, aldus Fons Hoogeveen, voorzitter van de belastingpraktijk van PricewaterhouseCoopers, die verder stelt dat de Nederlandse overheid en het bedrijfsleven voordeel kan halen door samen te werken aan een verdere vereenvoudiging van het belastingsstelsel. Hij wijst daarbij met name op het vestigingsklimaat.

“Bij het beoordelen van het fiscale vestigingsklimaat kijken internationale ondernemingen niet alleen naar de hoogte van de vennootschapsbelasting, maar zeker ook naar het aantal en de hoogte van andere belastingen en de complexiteit van het regime. Door de veelvoud van regels en de totale belastingdruk, kijkt het internationale bedrijfsleven allerminst tegen Nederland aan als aantrekkelijk fiscaal vestigingsland”.

Het onderzoek maakt een directe vergelijking  tussen de belastingsystemen over de gehele wereld mogelijk. Het laat zien hoe bedrijven niet alleen worden beïnvloed door belastingtarieven, maar tevens door de procedurele last van naleving. Het rapport richt zich op het aantal gemaakte belastingbetalingen, de tijd die het duurt om de regels na te leven en de kosten die met de belastingen gemoeid gaan.

De totale belastingdruk bestaat uit vijf soorten belasting die door bedrijven worden betaald, namelijk belastingen over de winst en omzet, sociale lasten, onroerendzaakbelasting en overige belastingen zoals gemeentelijke lasten en brandstofheffingen. De stappen, tijd en kostenindicatoren worden gebruikt om het gemak waarmee belasting kan worden betaald, te bepalen.

De Europese Unie  illustreert hoe belastingregimes uiteen kunnen lopen. Ierland (6), Groot-Brittannië (12) en Denemarken (13) staan in de mondiale top-15 van landen waar belasting betalen gemakkelijk is. Daarmee doen zij het beduidend beter dan Nederland (36) en Duitsland (67). Drie anderen EU-landen, Polen (125), Hongarije (127) en Roemenië (134), staan daarentegen internationaal gezien onderaan.

Gedurende dit jaar werd het vennootschapsbelastingsysteem van 31 landen verbeterd, en in 65 landen werd dit in de afgelopen 3 jaar gedaan. Verlaging van het vennootschapsbelastingtarief was de meest populaire hervorming: deze werd in 27 landen (waaronder Nederland) hervormd. Daarnaast hebben veel landen de lasten van naleving verminderd door bedrijfsbelastingen te vereenvoudigen of af te schaffen.

Landen in Oost-Europa en Centraal-Azië hebben de meeste hervormingen doorgevoerd in 2006 en 2007, maar de belastingtarieven blijven daar en in Afrika het hoogst. De last van het naleven van wet- en regelgeving is het hoogst in Latijns-Amerika, Oost-Europa en Centraal-Azië.

Het verlagen van de belastingdruk is de op één na populairste hervorming op het regelgevende vlak dit jaar. Ondanks eerdere terughoudendheid om de belastingdruk te verlagen vanwege de vrees dat de overheidsinkomsten hierdoor zouden dalen, hebben enkele overheden inmiddels belastinghervormingen ingevoerd die zorgden voor hogere investeringen en economische groei. Economieën met een lagere belastingdruk voor ondernemingen hebben ervaren dat meer nieuwe bedrijven hun markt betreden.

Belastinggemak kan een aanzienlijk effect hebben op de plaats in de ranglijst. Zo kan een complex fiscaal regime het voordeel van een laag belastingtarief teniet doen. De Scandinavische landen, die bekend staan om hun hoge belastingen, scoren goed op het gebied van de eenvoud van belasting betalen dankzij weinig nalevingsdruk.

Internationaal gezien spendeert een bedrijf gemiddeld twee maanden per jaar (56 dagen) aan de naleving van fiscale regels, namelijk 15 dagen voor vennootschapsbelasting, 21 voor loonbelasting en sociale lasten en 21 voor consumptiebelastingen. Er zijn grote verschillen tussen de landen. Nederlandse bedrijven spenderen gemiddeld 180 uur aan belastingaangiftes. Het neemt daarmee de 60ste positie in. Zweden heeft ondanks een hoger belastingtarief een aantrekkelijker fiscaal klimaat dan Nederland. Een Zweeds modelbedrijf besteedt maar 122 uur per jaar aan belastingaangiftes.

De bevindingen wijzen uit dat overheden in hun overweging van hervormingen alle door bedrijven betaalde belastingen moeten meenemen. De vennootschapsbelasting vormt slechts een deel van het verhaal en is goed voor 37% van de totale belastingdruk, 26% van het aantal uur dat bedrijven aan de naleving van fiscale regels besteden en 12% van het aantal belastingbetalingen. In sommige landen dragen loonbelasting en sociale lasten aanzienlijk bij aan de fiscale kosten en tevens aan de nalevingsverplichtingen.

Fons Hoogeveen tenslotte: “Het rapport roept bedrijven op om strategische rol te spelen bij de hervormingen. Beter inzicht in de totale belastingafdracht van een onderneming leidt tot verbetering van fiscaal risicomanagement, terwijl overheid en andere stakeholders een helderder beeld krijgen van de bijdragen die ondernemingen leveren aan de staatskas, en dus aan de maatschappij.

In dat kader juicht PricewaterhouseCoopers de uitbreiding van het horizontale toezicht, waarbij de fiscus op grote schaal fiscale afspraken maakt met ondernemingen, toe. Ten eerste vanuit het perspectief van minder bureaucratie en overbodige administratieve lasten. Ten tweede omdat het Nederlandse model van horizontaal toezicht uniek is in de wereld en het onze concurrentiepositie verstevigt.”