CFO van het jaar 2006: winnaar nieuwe stijl

De CFO of the Year Award is in de afgelopen jaren een begrip geworden. Dat kon ook bijna niet anders met gerespecteerde winnaars als Tom de Swaan (destijds CFO van ABN AMRO), René Hooft Graafland (Heineken) en Jan Hommen (oud-CFO Philips).

Er was ook slechts weinig kritiek te vernemen op hun benoeming – wie zou hun capaciteiten in twijfel durven te trekken? – al vielen hier en daar wel relativerende woorden.

Was oud-Ahold Michiel Meurs niet ook eens CFO van het jaar geworden? Gaf dat niet aan dat de prijs hooguit een momentopname was? En dat de eisen waaraan een goede CFO moet  voldoen kunnen veranderen? Meurs was immers een CFO die de algehele groeistrategie van Ahold handen en voeten gaf. En dat gold toen zo’n beetje als het hoogst denkbare wat een CFO kon bereiken.

In een ander tijdsgewricht werd er een heel andere CFO bekroond: een CFO die wist hoe hij zijn bedrijf kon klaarstomen voor IFRS en SOX, of een CFO die zijn bedrijf door de recessie kon loodsen – en vooral geen Meurs-achtigen.

Zwaarwegender was de kritiek op de procedure en de criteria bij de verkiezing. Wie  garandeerde dat de prijs aan de juiste CFO werd toegekend? Akkoord, een prijs is dan misschien altijd een momentopname, maar de ene momentopname is beter dan de andere. Kwam de prijs wel terecht bij de CFO die hem op dat moment verdiende? De procedure was toen ruwweg als volgt.

De juryleden van de CFO of the Year Award selecteerden een aantal kandidaten die het in hun deskundige ogen in het voorafgaande jaar goed hadden gedaan. Uit de CFO’s van niet-beursgenoteerde ondernemingen koos de jury de CFO die er naar hun mening helemaal uitsprong (een en ander met instemming van de betreffende CFO’s).

Bij de CFO’s van beursgenoteerde ondernemingen konden .nanciële professionals op hun favoriete kandidaat stemmen via de site www.financieel-management.nl. En wie het niet eens was met de kandidaten van de jury, kon zelf iemand voordragen. Jaarlijks werden er enkele honderden stemmen uitgebracht, en daarmee was de uitslag representatief voor de mening van de Nederlandse financiële wereld.

Verantwoord
Dit jaar is gekozen voor een andere, meer verantwoorde procedure voor de selectie van kandidaten. In de categorie beursfondsen zijn vijftien CFO’s genomineerd vanwege hun uitmuntende financiële reputatie, hun communicatie en de aantrekkelijkheid van het aandeel.

Wie CFO of the Year wordt volgt uit een gewogen telling van scores die voortkomen uit twee onderzoeken van gerenommeerde onderzoeksbureaus. Op basis van een marktonderzoek door Rematch zijn 15 CFO’s (5 AEX, 5 AMX en 5 AScX) voorgedragen vanwege hun uitmuntende financiële reputatie, de communicatie met de financiële wereld en de aantrekkelijkheid van het aandeel.

In het Rematch-onderzoek wordt gekeken hoe de markt de prestaties van de CFO en zijn onderneming waardeert. Het onderzoek wordt uitgevoerd onder analisten, investment managers en collega-CFO’s.

Zij beoordelen de persoonlijke bijdrage van de CFO (en kijken daarbij naar zijn vakkennis, kennis van het bedrijf, relationshipmanagement met de financiële wereld en corporate promotion), diens onderneming (financieel beleid, corporate governance, kwaliteit van corporate disclosure) en de investor relations. In het andere onderzoek (van The Hackett Group) wordt gekeken hoe goed de CFO’s hun financiële processen op orde hebben.

Hoe scoren de genomineerden op zaken als het aantal medewerkers in finance, de snelheid van rapporteren en het gebruik van het werkkapitaal? Dit alles onder toezicht van oud-minister van Sociale Zaken en -staatssecretaris van Financiën Willem Vermeend, oud-voorzitter van de raad van bestuur van Fortis Eric van de Merwe, oud-CFO Philips Jan Hommen en oud-CFO ABN AMRO Tom de Swaan: zij hebben zich gebogen over de procedure en de weging bij de verkiezing.

De nieuwe opzet garandeert een objectievere verkiezing. De willekeur van de jury bij de kandidaatstelling is immers weggevlakt en de beste CFO wordt niet meer gekozen, maar vastgesteld aan de hand van diverse, veelal in steen gebeitelde criteria.

“Op de voorgaande verkiezingen kregen we het commentaar dat de gevolgde procedures te weinig transparant waren, de criteria te subjectief, en dat de verkiezing naar persoonsverheerlijking neigde”, zegt Danja Willemsen van het organiserend comité.

“Na overleg met het Comité van Aanbeveling en de CFO’s René Hooft Graa.and van Heineken, Tjalling Tiemstra van Hagemeyer, Maarten Schönfeld van Stork en Boudewijn Beerkens van WoltersKluwer hebben wij de huidige verkiezing vorm kunnen geven.”

“De nieuwe opzet is in elk geval transparant en veel objectiever dan in het verleden. Persoonsverheerlijking is ook niet aan de orde: we zien de CFO als eindverantwoordelijke voor de .nanciële prestaties van het bedrijf dat hij vertegenwoordigt. Overigens pretenderen we geen wetenschappelijk onderzoek te doen, maar we willen wel een respectabele prijs uitreiken.”

Betere opzet
Wat vinden de CFO’s zelf van de verkiezing nieuwe stijl? “Een betere opzet”, vindt Jos Streppel, CFO van AEGON. “Maar ik blijf bezwaren hebben tegen een dergelijke onderscheiding. Deels is dat persoonlijk: ik heb het niet zo op dit soort verkiezingen en zal er zelf ook niet aan meedoen. Daarnaast heb ik zakelijke bezwaren.

Het is al heel moeilijk, zo niet onmogelijk om vast te stellen wat het best presterende aandeel  is, laat staan de best presterende CFO. En al helemaal niet over een jaar. Je ziet vaak dat maatregelen pas na lange tijd hun vruchten afwerpen. Op korte termijn hebben ze weinig effect, maar daarom zijn het nog wel goede maatregelen. Dat komt bij de CFO of the Year-verkiezing onvoldoende tot uitdrukking.

En  al was dat wel het geval: hoe bepaal je wat de bijdrage van een CFO is aan de prestaties van een bedrijf? Wat is zijn inbreng in de prestaties van het team waar hij deel van uitmaakt? En al zou je dat kunnen meten, dan nog loop je het risico dat je een CFO bekroont die op het toppunt van zijn kunnen presteert. Wie zegt me dat hij het in het jaar daarop niet veel minder goed doet?”

Kritiek die hout snijdt, en die weerklank vindt bij oud-winnaar René Hooft Graa.and. “De prijs neigt naar persoonsverheerlijking, terwijl het om het collectief gaat. Dit gold zeker bij mijn verkiezing, aangezien ik toen nog maar net iets langer dan een jaar CFO was. Ook heb ik altijd veel kritiek gehad op het feit dat de verkiezing gebaseerd was op de keuze van een zeer beperkt aantal .nanciële functionarissen. Ik vind wel dat de huidige opzet transparant en objectiever is.”

Enthousiaster is Henk van Dalen, voormalig CFO van DSM en sinds kort CFO van TNT. In het verleden wilde hij voor geen geld worden genomineerd als CFO of the Year. En nog altijd is hij sceptisch: “Voor mij blijft de waarde van zo’n titel beperkt tot de waardering die eruit blijkt voor je bedrijf. Persoonlijke waarde heeft de prijs mijns inziens niet. CFO en ook CEO kunnen alleen maar goed werken op basis van team efforts en hoge kwaliteit en motivatie van veel mensen in het bedrijf.”

Desondanks had hij er dit jaar voor het eerst geen overwegend bezwaar tegen toen hem werd meegedeeld dat hij in aanmerking kwam voor de prijs. “Hoewel ik persoonsfocus in dit soort jobs, en eigenlijk in alle jobs, uit den boze vind, is een soort blijk van waardering vanuit de financial community wel acceptabel. Maar alleen als het eigenlijke waardering voor de financiële functie in het bedrijf waarvoor je werkt betreft.”

De vorige verkiezingen waren in zijn ogen te willekeurig qua proces en wat weinig geobjectiveerd, al voegt hij er direct aan toe dat de vorige winnaars uitstekende professionals waren en zijn.

“Door de nieuwe opzet wordt (veel) meer naar de inhoud en prestaties van het bedrijf gekeken en de rol van de .nanciële functie daarbij. Het proces lijkt ook objectiever.”

Van Dalen krijgt bijval van de eveneens genomineerde Maarten Schönfeld, CFO van Stork. In het verleden deed hij de bekroning af als een Missverkiezing. “Terwijl het CFO-schap een serieuze zaak is, die serieus moet worden benaderd.” De nieuwe opzet is gelukkig meer inhoudelijk en minder op persoonsverheerlijking gericht. Hij kan zich er kortom wel in vinden. “Anders had ik ook niet meegedaan.”

Hoe wordt de CFO of the Year gekozen?
Het selectieproces van de ‘geliste’ CFO van het jaar 2006 bestaat uit twee fasen. Allereerst vindt er een pre-selectie plaats. Daarna wordt er op grond van onderzoek door The Hackett Group en door Rematch input verkregen voor de bepaling van de uiteindelijke winnaar.

Pre-selectie
Bij de pre-selectie van de CFO van het jaar worden de volgende criteria gehanteerd:
• de CFO moet reeds twee jaar in functie zijn en dient dat tevens op 1 januari 2006 te zijn;
• de onderneming dient opgenomen te zijn in de categorie AEX, AMX of AScX en de omzet van de betrokken onderneming over het achterliggende boekjaar moet boven de EURO 400 miljoen liggen; en
• de CFO is werkzaam bij een bedrijf dat in het achterliggende jaar, op basis van het nationale investor relations onderzoek van Rematch bij professionals als investment managers, analisten en .nanciële pers, tot de top-5 in haar categorie behoort.

De ratio voor het laatste criterium is de volgende. Met de waardering van de IR van de beursgenoteerde bedrijven door professionals als investment managers, analisten en pers is tevens een deel van de representatieve taken van de board en dus ook de CFO’s meegenomen.

Dit is overigens de enige plaats waar de expliciete mening van de financiële pers wordt meegenomen. In het IR-cijfer zijn impliciet opvattingen over de financiële reputatie (o.a. ondernemingsdoelstellingen en -strategie), de communicatie met de .nanciële wereld en de aantrekkelijkheid van het aandeel meegenomen.

Op basis van de IR-cijfers worden van de AEX, de AMX en de AScX de vijf best presterende bedrijven genomineerd. Indien een CFO uit de top-5 valt, omdat deze bijvoorbeeld korter dan twee jaar in functie is, wordt de eerstvolgende onderneming binnen de categorie opgenomen.

Bepaling ranking CFO beursgenoteerde onderneming
Een van de overgenomen suggesties uit de discussie met de CFO’s is dat er wat minder op de man/vrouw moet worden gespeeld. Vandaar dat ook de .nanciële dimensie van de onderneming, waar de CFO zijn stempel op heeft gedrukt, wordt meegenomen.

Enerzijds krijgt dit gestalte door de inbreng van The Hackett Group. Anderzijds worden externe partijen (analisten, investment managers, financiële pers en collega CFO’s) gevraagd hun mening te geven over een aantal aspecten van de financiële dimensie. Uiteraard wordt ook de persoonlijke component van de CFO niet vergeten. De vijftien bedrijven worden benaderd om hun medewerking aan een nader onderzoek te verlenen.

De uiteindelijke ranking wordt bepaald op basis van:
• rapportage van The Hackett Group;
• opiniepeiling door Rematch bij analisten, investment managers en niet-genomineerde CFO’s; en
• het eerder genoemde IR-cijfer.

Door The Hackett Group wordt een specialistenscore berekend en door Rematch een marktscore. Vervolgens krijgen beide scores (op een 10-puntsschaal) een gewicht van 50%. Het aldus verkregen cijfer bepaalt de onderlinge ranking.

De score van The Hackett Group is gebaseerd op een analyse van een aantal financiële dimensies van de betrokken bedrijven. De bedrijfsprestaties worden door specialisten van The Hackett Group vergeleken met vergelijkbare gegevens uit een internationale database van The  Hackett Group.

Vervolgens worden deze prestaties beoordeeld. Het geheel mondt uit in een cijfer op een 10-puntsschaal. Door The Hackett Group worden drie secties met vragen onderscheiden (met tussen haakjes de wegingcoëfficiënten), namelijk:
• (0,55) effectiviteit en efficiency van de .nanciële processen;
• (0,15) het hebben gedaan van majeure projecten in de achterliggende periode; en
• (0,30) het omgaan met het bedrijfskapitaal.

De score van Rematch (10-puntsschaal) heeft betrekking op:
• persoonlijke score CFO;
• company score; en
• IR-score jaar t-1.

Een nadere verbijzondering, met tussen haakjes de afzonderlijke wegingscoëfficiënten:
(0,40) persoonlijke score (= CFO pers.)

Bij analisten en investment managers worden de CFO’s beoordeeld op:
• (0,35) vakkennis;
• (0,35) kennis van het bedrijf; en
• (0,30) relationship management met de .nanciële wereld.

Bij de niet-genomineerde CFO’s worden de CFO’s beoordeeld op:
• (0,35) vakkennis;
• (0,35) kennis van het bedrijf; en
• (0,30) corporate promotion.
• (0,40) company score (= CFO comp.)

Bij analisten, investment managers en CFO’s van de niet-genomineerde bedrijven worden de ondernemingen van de genomineerde bedrijven beoordeeld op:
• (0,30) financial policy;
• (0,30) corporate governance; en
• (0,40) quality of corporate disclosure.
(0,20) IR-score
• Het betreft de waardering van de IR van het achterliggende jaar op basis van de opvattingen van investment managers, analisten en pers.

De investment managers en analisten worden als één subgroep beschouwd. De CFO’s worden eveneens als één doelgroep behandeld. Elke subgroep telt mee voor 50%. Indien het aantal waarnemingen bij een van de subgroepen onder de vijf komt, worden alle respondenten als één subgroep behandeld.