Blijvende schade door haastklus wet DBA

Het vertrouwen onder opdrachtgevers en zzp’ers heeft een flinke deuk opgelopen, doordat de wet voor veel onzekerheid zorgde. Zelfstandigen zagen hierdoor hun opdrachten flink teruglopen. De schade kan niet meer ongedaan worden gemaakt, maar in de aanloop naar nieuwe wetgeving kunnen de gemaakte fouten worden voorkomen door goed te luisteren naar degenen die de zzp-markt bepalen: de opdrachtgevers.

De gewraakte wet DBA, die duidelijkheid had moeten verschaffen voor zzp'ers en opdrachtgevers, is geflopt en wordt door het nieuwe kabinet naar de prullenbak verwezen, zo blijkt uit het regeerakkoord van het kabinet Rutte III. 

Maar de onrust op de arbeidsmarkt blijft ook met de nieuwe plannen voorlopig nog bestaan, stelt Joost Fortuin, Managing Director van PageGroup Nederland. Hij hoopt dat het nieuwe kabinet in ieder geval lering zal trekken uit de fouten van het vorige kabinet: “De wet DBA was een haastklus. De schade die is toegebracht valt helaas niet meer terug te draaien en het duurt nog wel even voor er een nieuw wetsvoorstel op tafel ligt. De grote vraag blijft of het nieuwe kabinet nu wel gaat luisteren naar vooral de inhurende partijen die uiteindelijk de markt maken, naast de belangenorganisaties van werkgevers en zzp’ers.”

De wet DBA werd eerder dit jaar al in de ijskast gezet. Zzp’ers zagen het aantal opdrachten aanzienlijk teruglopen door de onzekerheid die bij opdrachtgevers ontstond. Maar wat komt ervoor in de plaats? Wordt de onduidelijkheid bij zzp'ers en opdrachtgevers weggenomen? Wordt het probleem van schijnzelfstandigheid opgelost met het nieuwe voorstel? “Een aantal punten in het regeerakkoord wijzen zeker de goede richting op, maar er blijft nog veel onduidelijkheid bestaan,” zegt Fortuin. 

“Het realiseren van een aangepast wetsvoorstel kan nog jaren in beslag nemen, dus het is nog niet duidelijk wat het effect op de arbeidsmarkt gaat zijn. Bovendien, wat gebeurt er in de tussentijd? Tegelijkertijd moet men zeker niet overhaast te werk gaan. Destijds is de wet er veel te snel doorheen geduwd, terwijl iedereen voorzag dat het een puinhoop zou worden. Ik hoop dat men hier nu wat omzichtiger mee om zal springen. Complexe zaken hebben een aanpak nodig die rekening houdt met die complexiteit. Betrek de grote inhurende organisaties bijvoorbeeld bij het ontwerpen van een nieuwe wet. Alleen wanneer iedereen gehoord wordt, kun je aan een oplossing bouwen waarmee je de onrust wegneemt.”

Het ware gezicht van de wet
De overheid laat met haar plannen in ieder geval zien wat mede de bedoeling van de nieuwe zzp-wetgeving is, vindt Fortuin: “De wet DBA werd geïntroduceerd met als uitleg uitbuiting van zelfstandigen aan te pakken. Op zich natuurlijk een nobel streven, maar uiteindelijk identificeerde de staatsecretaris niet meer dan tien frauduleuze opdrachtgevers in sectoren met laagbetaalde banen. Ga je alleen voor die tien opdrachtgevers de wetgeving aanpassen? Dat was destijds al niet geloofwaardig. De nieuwe plannen laten in dat opzicht in ieder geval een duidelijk ander doel zien, welke wij ten tijde van de invoering van de Wet DBA zagen, namelijk het terugdringen van de zelfstandigenaftrek.”

ZZP’ers 
Maar heeft de overheid wel een realistisch beeld van die situatie? “De arbeidsmarkt is verregaand geflexibiliseerd en dat lijkt ook deze regering nog altijd een lastig uitgangspunt te vinden. Millennials hebben sowieso hele andere verwachtingen van een arbeidsrelatie en dat laat zich lastig sturen. Bovendien, de groep zelfstandigen die bewust het risico van een flexibel contract aangaat, moet je überhaupt niet willen beschermen. Toch probeert men ook nu weer de zzp’er te vangen in een aantal achterhaalde criteria, terwijl uit de discussie rond de wet DBA al bleek dat de zzp’er helemaal niet bestaat. Zo houdt men nog steeds vast aan het al dan niet bestaan van een gezagsverhouding, maar doet die gezagsverhouding echt ter zake? Is er niet altijd iemand aan wie je verantwoording aflegt? In dat kader zien we in de huidige plannen nog te weinig terug van een moderne benadering van de arbeidsmarkt.”

Hoopvol
Toch ziet Fortuin wel lichtpuntjes. “De overheid geeft in dit regeerakkoord wel blijk te willen luisteren naar de verschillende belangenorganisaties en wil ze ook betrekken bij het ontwerpen van de wet. Dat stemt hoopvol. De overheid moet begrijpen dat in een tijdperk waar compliance een centrale rol in de bedrijfsvoering is gaan spelen, je een wet moet hebben die niet achteraf multi-interpretabel is, met mogelijke boetes tot gevolg. Juist dit was het probleem bij de Wet DBA, met alle gevolgen van dien. Tegelijkertijd blijft lijkt een groter doel van de voorgestelde arbeidswetgeving om meer mensen in een vast contract te krijgen en dat is in sommige opzichten toch minder van deze tijd. Levenslange betrekkingen bestaan bijna niet meer, en de komende generatie werknemers zal steeds vaker flexibel willen werken. Waarom zou je daar als overheid tussen gaan liggen? Wanneer men nu echt het gesprek aangaat met de partijen die de markt bepalen, zal men hier ook beter rekening mee moeten gaan houden.”