Basisinkomen: een vloek of een zegen?

ING deed onderzoek naar de perceptie van Nederlanders op het concept basisinkomen. Zonder verdere informatie over het basisinkomen is de reactie op het initiatief behoorlijk positief; 39 procent van de huishoudens geeft aan het basisinkomen te steunen. 35 procent zegt neutraal te zijn, en maar 13 procent is tegen het beleid. Onder de groep met een positieve kijk op het basisinkomen was de groep met een lager inkomen groter (45 procent) dan de groep met hogere inkomens (circa een derde). 

Vervolgens kregen de respondenten meer informatie over het basisinkomen. ING meldde er het volgende over:

“Het basisinkomen is uitkering die elke inwoner van Nederland ontvangt, ongeacht of hij/zij werkt of niet. Het basisinkomen is bedoeld als bestaansminimum om van te leven. Men krijgt het zonder dat de overheid er voorwaarden aan stelt: geen sollicitatieplicht of andere tegenprestatie. Als men gaat werken mogen de verdiensten gehouden worden, dit gaat niet ten koste van het basisinkomen dat men blijft ontvangen. Het basisinkomen vervangt alle andere uitkeringen, zoals de bijstand, arbeidsongeschiktheidsuitkering of de AOW. Toeslagen (kinderopvangtoeslag, huurtoeslag, zorgtoeslag, etc.) blijven wel bestaan.”

Negatiever na informatie

Opmerkelijk is dat na het krijgen van deze informatie meer mensen negatief oordelen over het concept; 28 procent geeft na de toelichting aan het basisinkomen een slecht idee te vinden. Hiermee verdubbelt die groep (van 13 procent naar 28 procent). Slechts 4 procent geeft aan geen mening te hebben. 

Positiviteit tegenover het basisinkomen stagneert verder zodra het kostenplaatje wordt gepresenteerd. 51 procent van de huishoudens keurt het beleid af. 

ING rekende het volgende voor:

“Wanneer iedere volwassene een basisinkomen van zo’n €1.000 per maand ontvangt, zal dit de samenleving naar schatting ongeveer €100 miljard per jaar extra kosten. Deze kosten kunnen bijvoorbeeld worden opgebracht door de inkomstenbelasting te verhogen, de BTW te verhogen of bedrijven meer belasting te laten betalen.”

Volgens het onderzoek van ING staan respondenten naarmate zij meer informatie over het concept ontvangen, negatiever tegenover het basisinkomen. Ruim tweederde van de respondenten geeft aan tegen het plan te zijn wanneer blijkt dat het uit de eigen portemonnee zal moeten komen. 

Bron: Kantar TNS, ING Economisch Bureau

Meer ontspannen samenleving

Aanhangers van de onvoorwaardelijke uitkering denken dat het voor een meer ontspannen samenleving zal zorgen door de gelijkwaardige behandeling. Ook een eenvoudiger sociaal stelsel met minder bureaucratie en een betere waardering en toename van het vrijwilligerswerk waren argumenten die gegeven werden. 32 procent vindt de waardering voor huishoudelijke taken, zorg-en vrijwilligerswerk en vermindering van de bureaucratie het belangrijkste argument.

Tegenstanders argumenteren echter dat het systeem juist onrechtvaardig, inefficiënt en duur is en negatieve effecten op de werkgelegenheid heeft. De voornaamste redenen om tegen het basisinkomen te zijn, zijn het kostenplaatje en het (deels) wegvallen van de stimulans om te werken.