Banken hebben onvoldoende zicht op het risicoprofiel van hun waardeketen

Als er zoveel aandacht besteed wordt aan risico-analyses hoe komt het dan dat banken verrast werden door de fraude van Madoff en het omvallen van Lehman Brothers? Mijn inziens komt dit door onvoldoende zicht op het risicoprofiel van de gehele waardeketen en het onderschatten van de ‘risicodynamiek’.

Voordat er een nieuw product wordt geïntroduceerd wordt veel aandacht besteed aan het analyseren van de productkarakteristieken om op basis daarvan een risico-inschatting te maken. Hetzelfde geldt voor het afnemen van financiële producten die worden afgenomen van andere financiële instellingen. Initieel zal er ongetwijfeld een due diligence en risico-analyse zijn gemaakt door Nederlandse banken die producten van bijvoorbeeld Lehman Brothers wilde kopen.

Waar banken echter minder goed in zijn, is het bijwerken van het risicoprofiel. Dit verandert namelijk, omdat bijvoorbeeld de behoefte van de klant wijzigt. Een mooi voorbeeld is de opbouw van een pensioenproduct, naar mate de klant de pensioengerechtigde leeftijd nadert wordt de productmix defensiever. Dit soort aanpassingen gaan dan ook meestal nog wel goed.

Naast de klant veranderen echter ook de economie, samenleving, focus van toezichthouders en onderleveranciers (waaronder dus Lehman en Madoff). Vooral het actief monitoren van de risico’s die geïmporteerd worden door zaken te doen met externe partijen is een onderwerp waar mijn inziens nog veel aan valt te verbeteren. Gedreven door het willen aanbieden van steeds meer producten die ook nog eens complexer werden, gingen banken steeds meer inkopen in plaats van zelf ‘produceren’. Totdat niemand meer begreep waar welke risico’s zaten binnen de waardeketen van de bank.

De opleidingen voor risk managers en auditors richten zich vooralsnog vooral op interne beheersing en monitoring. Het voeren van adequate regie over externe partijen komt wel wat meer aan de orde, maar blijft een ondergeschoven kindje. Daar echter noch banken noch klanten zin hebben in een Madoff 2.0, verwacht ik wel dat dit onderwerp spoedig meer aandacht krijgt binnen zowel banken als opleidingsprogramma’s.

François Zielemans helpt organisaties bij het optimaliseren van waardeketens door principes toe te passen van value en risk management en schreef dit artikel op persoonlijke titel.