Ambitieuze innovatie: verbinden in het ecosysteem (1)

Innovatie is een noodzakelijke pijler van voortdurend succes. Dat vergt focus en de moed uitdagingen op een nieuwe manier te zien – dus switchen van convergentie naar divergentie. En het vergt ook de moed daarin stevig te verbinden met cruciale partijen in het ecosysteem.

Dit betekent ook, dat zodra het ecosysteem verandert door de introductie van nieuwe technologie, nieuwe spelers, nieuwe regulering, enzovoort, er actief op zoek moet worden gegaan naar wat de nieuwe verhoudingen worden in het systeem. Daarbij moet men zich niet vastklampen aan de oude configuratie van het systeem, want dan wordt je op een gegeven moment verrast en gepasseerd.

Nauw verweven ecosysteem
Vanaf de jaren tachtig zet Philips de lithografie-business op afstand, en na de beursgang in 1995 zet de triomftocht – eerst nog stapvoets, maar dan steeds sneller – in. ASML doet prachtige overnames: Silicon Valley Group, Brion, MaskTools, Cymer, Mapper Lithography en Hermes Microvision. Maar het ontwikkelt ook een nauw verweven ecosysteem, waarin wederzijdse afhankelijkheden worden ingezet voor stormachtige R&D. In 2012 stappen Intel, TSMC en Samsung in als minderheidsaandeelhouders (het ‘Customer Co-investment program). Met dit inkomende kapitaal investeert het hightech bedrijf fors in innovatie en boekt succes met de immersielithografie, en recenter, de ‘Extreem Ultra Violet’ technologie. En inmiddels staan nieuwe ontwikkelingen in de coulissen: de high-NA-machines.

ASML als casus
Al in 1984 was ASML begonnen met vergaande samenwerking met de lenzenfabrikant Carl Zeiss AG; in 2016 nam het een minderheidsbelang van 24,9 procent in zijn Duitse partner, en steunt het verder de R&D voor EUV daar met circa € 760 miljoen in zes jaar. Nog niet zo lang geleden gaf chipmaker Samsung aan € 175 miljard te gaan investeren in technologie en overnames; het wil groots groeien in halfgeleiders, robotica, biofarma, kunstmatige intelligentie en telecom (6G). Deze plannen liggen in het verlengde van de ambitieuze weg voorwaarts van de Zuid-Koreaanse overheid om fors te investeren in de eigen chipproductie.

Delen van techkennis schept waarde
Dit zijn kansen voor ASML. Dat heeft inmiddels de intentie uitgesproken om € 180 miljoen te investeren in een trainingscentrum in Hwaseong. Dat is dicht op de bron zitten, en dichtbij belangrijke ontwikkelingen zijn om zo, in samenspraak inhoud en richting te kunnen geven aan wederzijds belangrijke technologische ontwikkelingen. In het huidige informatietijdperk geldt dat vooral kennis de grote waardegenerator is. Dat is aan het veranderen. Het gaat steeds meer om het délen van kennis, wat waardescheppend is. Het transformeren van hele ketens maakt dat traditionele concurrenten niet meer kunnen volgen.

Kennis pijler waarderealisatie
Dat zorgt ervoor dat, naast kennis, vertrouwen een belangrijke pijler is van waarderealisatie. Dit is een uitdaging in een tijd waarin naast de rationales ‘competitiveness’ en ‘transformation’ een derde innovatiebeleid rationale – ‘technological sovereignty’ – opkomend is (zie het heel recente paper Technology sovereignty as an emerging frame for innovation policy. Defining rationales, ends and means (July 2023).

Het actief vormgeven van een ecosysteem pakte in ieder geval voor ASML goed uit. Had het bedrijf uit Veldhoven in 2018 nog een beurswaarde van circa € 60 miljard, inmiddels is dat gestegen naar € 250-300 miljard. Met opwaarts potentieel.

Dat is ambitieus innoveren én soeverein verbinden.