Actie nodig voor minimaliseren en structureel voorkomen van faillissementen

Het gevolg van de enorme toename in faillissementen is onder andere een toenemende werkloosheid en een jaarlijkse schade van enkele miljarden euro’s. Dat kan met een betrekkelijk kleine investering voor een deel beperkt worden.
 
De huidige crisis veroorzaakt direct en indirect een toename van het aantal faillissementen. In 2012 zijn 11.235 faillissementen uitgesproken; hieronder vielen 7.373 bedrijven (excl. eenmanszaken), 19% meer dan een jaar eerder. Daarnaast werden ook nog eens 1.243 faillissementen uitgesproken bij eenmanszaken (+29 %). Verder steeg het aantal natuurlijke personen dat vorig jaar failliet ging met 10% tot 2.619.

Naast faillissementen neemt het aantal schuldsaneringen toe. Uit recent onderzoek (Stimulanz) komt naar voren dat landelijk 63.368 ondernemers gebruik maken van de bijzondere bijstand. Inmiddels lopen de maatschappelijke kosten van al die faillissementen op jaarbasis op naar meer dan 4.8 miljard euro. Het Instituut voor Midden- en Kleinbedrijf becijferde dat elk faillissement naast open staande schulden e.d. gemiddeld 115.000 euro aan kosten met zich meebrengt. Uitkeringsinstantie UWV geeft een schatting van 300 miljoen euro aan uitkering die door faillissementen worden veroorzaakt. De subsidies voor curatoren kosten de overheid jaarlijks 18.580.000 euro aan salarissen.

Een faillissement neemt niet alleen financiële en materiële kosten met zich mee. Zo blijkt volgens de Stichting voor gefailleerden dat 80% van de relaties na een faillissement stuklopen en loopt het aantal zelfdodingen op naar 400 per jaar. Zorgwekkende gegevens. Aan een faillissement, de bijzondere bijstand, bijstand en schuldsaneringen liggen overigens verschillende problemen ten grondslag, het gaat zeker niet alleen om vormen van mismanagement.  
__________________________________________________________________________________
Bent u binnenkort betrokken bij een faillissement, sanering of doorstart?
Dan is de tweedaagse cursus Corporate Recovery voor u onmisbaar. Dé cursus over reorganisaties, faillissementen en doorstarts. Deelname levert accountants en controllers 15 PE Punten op.
Meld u direct aan.
__________________________________________________________________________________

Dat – vooral nu – ondernemen inherent is aan risico’s is duidelijk. Toch lijkt het verstandig om in het Sociaal Akkoord expliciet en instrumenteel aandacht te schenken aan de sociaal-economische gevolgen van faillissementen en maatregelen te nemen die de schade beperken en tegelijkertijd voorwaarden te schetsen waaronder (startende) ondernemingen beter overeind kunnen blijven.

Niet alleen is de arbeidsmarkt structureel veranderd, ook ondernemers vormen meer dan ooit de spil van de economie. Zij creëren economische groei, werkgelegenheid en innovatie. Daarvoor is een gezond ondernemersklimaat van cruciaal belang. Toch is de sociale zekerheid daarop nauwelijks ingericht. Een sociaal vangnet en een professionele organisatie om ondernemers te helpen bij het voorkomen of verwerken van faillissementen ontbreekt maar zou juist nu uiterst waardevol zijn. Zeker nu functies van product- en bedrijfschappen en kamers van koophandel zijn verminderd, worden goedwillende ondernemers steeds meer en meer aan hun lot overgelaten. Terwijl met de juiste sociale ondersteuning van (en samenwerking met) ondernemers, voorlichting, advisering, onderzoek en educatie veel faillissementen en ander leed voorkomen kan worden.

Het is dan ook hoog tijd te voorzien in ondersteuning en een sociaal vangnet voor ondernemers, waardoor het ondernemersklimaat flink verbetert. Daartoe is onlangs de Stichting Gezond Ondernemen – een particulier initiatief – opgericht. Deze wil het Centrum O³, een laagdrempelig organisatie voor ondernemers (onder wie zelfstandigen zonder personeel) ontwikkelen, een centrum voor elke fase van het ondernemen.

Het centrum is gericht op het voorkomen van problemen en op de vakmatige ontwikkeling van ondernemers. Daarnaast biedt het opvang, nazorg en hersteltrajecten na een onverhoopt faillissement. Later zal ook een Waarborgfonds Ondernemers worden opgericht. Ondernemers en samenleving zullen daarin concreet kunnen bijdragen aan het minimaliseren en structureel voorkomen en op lossen van faillissementen en aan menswaardig, gezond, maatschappelijk verantwoord, duurzaam en succesvol ondernemen.

Om zo’n centrum en fonds te kunnen realiseren is actief maatschappelijk draagvlak en voldoende startkapitaal nodig om op een verantwoorde en zorgvuldige wijze te kunnen beginnen. Daar wordt nu hard aan gewerkt. De vraag is of het bedrijfsleven, overheid en politiek voldoende overtuigd zijn van het nut en de noodzaak van dit initiatief. Juist in een periode van financiële recessie zou het beperken van grote maatschappelijke kosten (enkele miljarden per jaar) en het terugbrengen van het aantal (onnodige) faillissementen hoog in het vaandel moeten staan. Ook in het Sociaal Akkoord.

Drs. Robbert Coops adviseur bij adviesbureau Schinkelshoek & Verhoog