7 vragen over thuiswerk beantwoord

Wie betaalt eigenlijk de thuiswerkplek? Is men verplicht om thuis te werken of naar kantoor te komen? Hoe zit het met de controle van de productiviteit van al dat thusiwerk?

De FNV geeft antwoord op de zeven 7 meest voorkomende vragen over thuiswerken.

1. Mag werkgever verplichten thuis of juist op kantoor te werken?

Vanwege corona vraagt de overheid iedereen om thuis te werken. Een functie die thuiswerken toelaat, werkt in principe thuis. Werkgever kan daartoe verplichten.
Andersom geldt dat als het voor werk nodig is dat werknemer op kantoor is, die niet zomaar kan thuisblijven.

Wil werknemer niet naar kantoor, omdat bijvoorbeeld een huisgenoot tot een risicogroep behoort, dan adviseert FNV overleg te plegen met de werkgever.

2. Post-corona recht op thuiswerken?

Er is in Nederland nog geen wettelijk recht op thuiswerken. Maar werknemers hebben op grond van de Wet Flexibel Werken het recht werkgever te verzoeken om thuis te mogen werken.

Werkgever kan zo’n verzoek alleen weigeren vanwege zwaarwegende, bedrijfseconomische redenen. Bijvoorbeeld als het werk zich niet leent voor thuiswerken of het niet in het rooster past.

3. Wie is er verantwoordelijk voor een veilige en gezonde thuiswerkplek?

De werkgever heeft een zorgplicht: die moet zorgen dat zowel op kantoor als thuis veilig en gezond gewerkt kan worden. Als een werknemer geen goede ergonomische thuiswerkplek hebt, moet werkgever daarmee helpen. Werkgever moet zorgen voor:

– een goede tafel en bureaustoel
– een los toetsenbord en een muis voor bij een laptop
– een laptophouder of extra beeldscherm
– voldoende verlichting

Verder moet werkgever voorlichten over de risico’s van het thuiswerken. In dit gesprek hoort niet alleen de ergonomische werkplek aan de orde te komen. Ook werkdruk, de sociale steun van collega’s en leidinggevende, of zaken als de temperatuur of lawaai thuis. Ook de schadelijke gevolgen hiervan moet werkgever zoveel mogelijk proberen weg te nemen.

4. Mag werkgever thuiswerkplekken controleren?

Omdat werkgevers een zorgplicht hebben, zij weten of werknemers thuis verantwoord kunnen werken. Werknemer moeten daarom een vorm van controle toestaan bij thuiswerken.
Het daadwerkelijk fysiek langskomen van de werkgever om de werkplek te controleren, mag in verband met het huisrecht (privacy van de werknemer) alleen als dit noodzakelijk is, dus als er echt geen andere middelen ter controle zijn die minder ingrijpend zijn. Die andere middelen zijn er doorgaans wel. Zo kan werkgever een preventiemedewerker of een andere arbodeskundige inschakelen. Die laten de werknemer een vragenlijst invullen over de arbeidsomstandigheden thuis. Ook kan de werknemer foto’s maken enzovoort.

5. Mag werkgever de productiviteit van werknemers controleren?

Het bijhouden van productiviteitsscores van werknemers is verboden. Het is in strijd met de privacywetgeving, die is vastgelegd in de Grondwet, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en in de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Zelfs als een werknemer schriftelijk toestemming geeft voor het monitoren van computergebruik, mag dat niet, omdat werknemers in een afhankelijkheidspositie zitten ten opzichte van werkgever. De toezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens (AP) gaat er dan van uit dat die toestemming niet vrijelijk is gegeven.

Alleen onder strikte voorwaarden is het controleren van werknemers toegestaan. Zoals bij een vermoeden van een strafbaar feit of overtreding van bedrijfsvoorschriften. Hiervoor moet werkgever in ieder geval eerst de ondernemingsraad om instemming vragen. Die heeft namelijk instemmingsrecht als werkgever voorzieningen wil invoeren, wijzigen of intrekken waarmee die de aanwezigheid, het gedrag of de prestaties van werknemers kan controleren. Verder moet werkgever de medewerkers hierover informeren.

6. Hebben werknemers recht op een thuiswerkvergoeding?

Dure laptops en bureaustoelen die nodig zijn om goed thuis te werken, kan werkgever ter beschikking stellen. Kleinere extra onkosten, zoals internet, verwarming, licht, het kopje koffie, kan werkgever onbelast vergoeden uit de vrije ruimte van de werkkostenregeling.

Bij een modaal inkomen van 36.500 euro is die vrije ruimte tussen de 500 tot 1.000 euro bruto per jaar. Hieruit worden vaak ook andere zaken vergoed, zoals een kerstpakket. Dus de vergoeding voor thuiswerken is helaas nog beperkt.

Als tijdelijke mogelijkheid mag de reiskostenvergoeding worden doorbetaald, die normaal na zes weken stopt als iemand niet meer reist. Uiteraard hebben werknemers die dicht bij kantoor wonen daar weinig aan.

7. Hoe houden werknemers grip op werktijden en voorkomen ze vervaging van werk en privé?

Het gevaar bestaat bij thuiswerk, dat men meer uren gaat werken dan normaal. Ook is er geen duidelijke grens meer tussen wanneer iemand werkt en wanneer vrij is. Zo lopen werknemers het risico om overbelast te raken, aldus FNV. Die adviseert daarom dat men altijd probeert gewone uren te werken, en duidelijke afspraken met collega’s en werkgever te maken wanneer men wel bereikbaar is en wanneer men vrij moet zijn, bijvoorbeeld om kinderen uit school te halen.

(bron: FNV; foto: Min An, Pexels)