7 toekomsttrends en de impact op bedrijven en samenleving

Hoe het begon
We leven in een tijdspanne die over tweehonderd jaar als revolutionair zal worden geduid. Rond de wisseling van de twintigste naar de eenentwintigste eeuw veranderde er iets fundamenteels in de wereld. En het is weer de technologie die deze revolutie mogelijk maakt.

Zoals de lift ervoor zorgde dat stedenbouwkundigen als Haussman steden een ander profiel gingen geven, zoals de stoommachine ervoor zorgen dat we wonen en werken tot in het extreme uit elkaar hebben getrokken, zo zal de digitalisering er voor zorgen dat we anders gaan werken en leven.

Weer een beetje zoals in de tijd voor de stoommachine: in een betere life-work balance, heel veel dicht bij huis en soms ver weg, maar dan wel altijd verbonden met iedereen in de virtuele ruimte. En dat laatste is nieuw. Daar hebben het internet, Bill Gates, Steve Jobs en al die anderen voor gezorgd. Zonder virtuele ruimte was er niet Het Nieuwe Werken.

Maar wat is de betekenis van de digitalisering van onze samenleving en het ontstaan van de virtuele ruimte? Wat zijn de nieuwe kansen en bedreigingen, maar ook wat zijn de nieuwe opgaven? En wat heeft de moderne technologie nog meer voor ons in het verschiet? Het is fantastisch daar over na te denken. En als je dat al meer dan twintig jaar hebt gedaan ontstaan een robuust beeld van de toekomst. Dat wil ik graag met u allen delen.

Het digitale tijdperk
Of we het leuk vinden of niet; in formele zin zal het papier volledig verdwijnen en zullen we alle informatie digitaal gaan uitwisselen en bewaren. Rekeningen worden digitaal verzonden en via internet bankieren betaald, contracten worden digitaal, medische rapporten worden digitaal en via portals benaderbaar, ……..?

Maar dit is hoe het nu al op vele plekken gaat, en over 5 jaar overal regel zal zijn. Interessant is wat de volgende stappen in deze stormachtige ontwikkeling zullen zijn. Ik zet er een paar op een rij:

1.  E-payment
Virtualiseren van het betalingsverkeer; betalingen zullen volledig geautomatiseerd gaan worden, bij het afsluiten van een zakelijke overeenkomst worden de betalingen automatisch ook vastgelegd en voeren computersystemen die verder zelfstandig uit.

2.  E-management
De computer als manager: administraties en boekhoudingen worden volledig geautomatiseerd, de eindgebruiker voert direct de informatie en opdrachten in en de “managing-computer” genereert automatisch de gewenste bedrijfs- of klanteninformatie; uiteraard in de virtuele omgeving.

3.  E-health
Gevoed door innovaties op medisch technologisch gebied en het nieuwe werken ontstaat het virtuele loket waarin patiënt met zorgverlener en zorgverleners onderling een deel van de dienstverlening gaan plaatsen. De medische technologie zorgt ervoor dat we eenvoudige betrouwbare technologie zelf en dichtbij huis kunnen inzetten voor diagnose. Tegelijkertijd wordt er super hightech medische technologie ontwikkeld voor ingewikkelde diagnoses en behandelingen waarvoor hoog gekwalificeerde specialisten nodig zijn.

4. E-education
In de virtuele omgeving bevindt zich alle onderwijsinformatie up-to-date. Computersystemen wijzen de weg aan studenten wat ze zouden kunnen doen. Verantwoordelijkheid over planning en verdieping ligt bij de studenten. De docent fungeert als coach en motivator en werkt in de virtuele ruimte met de studenten. Grote onderwijsinstituten werken via de virtuele ruimte wereldwijd.

5. E-safety
De bureaucratie van ons opsporings- en rechtssysteem wordt volledig gedigitaliseerd en gaat zich ook afspelen in de virtuele omgeving. Computersystemen gaan de match maken tussen misdrijf en potentiële daders.

####

6.  E-governance
De overheid wordt via permanente referenda gestuurd door de betrokken burger; de volksvertegenwoordiging krijgt een andere rol, namelijk die van voorlichter en communiceert via sociale media.

7.  E-commerce
De productie van gebruiksgoederen zal meer en meer tailormade gaan. De auto-industrie is daar een prachtig voorbeeld van. Maar dit zal ook in de kleding industrie, de meubelindustrie, de……. het geval zijn. Via internet geven de klanten of ‘dealers’ de klantenspecificaties door en ergens ter wereld wordt geproduceerd en via goede logistiek wordt rechtstreeks afgeleverd.

Voor massaproducten gaan we en masse over op kopen via internet. Al deze ontwikkelingen zullen sterk ondersteund worden door de integratie van spraak, data en beeld in systemen die we dagelijks gebruiken. De betekenis van het geschreven woord zal afnemen en van beeld toenemen. ?

De mentale omgeving
Gevolg van deze virtualisering van de samenleving is dat we op geheel andere manieren met elkaar omgaan. Enkele kenmerken van deze nieuwe omgangsvormen:

•  Alle medewerkers van organisaties zijn in contact met de buitenwereld. Organisaties moeten hun medewerkers daarvoor empoweren; de vaardigheden, hulpmiddelen en bevoegdheden geven om adequaat te kunnen handelen. Kennis gaat van hoofden van slimme medewerkers en controlerende managers naar slimme systemen die door veel meer medewerkers kunnen worden gebruikt in de directe interactie met de buitenwereld.

•  Management wordt steeds meer een zaak van de individuele medewerker en kleine teams zelf, ondersteund met goede managementinformatiesystemen die ze zelf vullen en die hen erop wijst of ze de overeengekomen prestaties realiseren.

•  Managers moeten leiders worden die visie, koers, imago en waarden ontwikkelen, dragen en bewaken. Ze zijn de ‘brains’ en de ‘facilitators’ die medewerkers, stakeholders en klanten inspireren en motiveren.

•  Klanten staan in direct contact en kijken via de virtuele ruimte in organisaties, zien de beloftes van de organisatie en kunnen die monitoren.

•  We zullen de omslag gaan maken van controle naar vertrouwen. Verbondenheid, vrijheid en verantwoordelijkheid zijn de andere sleutelwoorden om in de virualiserende samenleving te kunnen overleven. We hebben dus medewerkers nodig met andere vaardigheden en managers die leiders moeten gaan worden.

Alle routinematige werkzaamheden worden geautomatiseerd en de inputhandelingen worden door eindgebruikers en klant zelf uitgevoerd. Dit zal ertoe leiden dat er in de bureaucratie een enorme productiviteitsslag zal plaatsvinden. Aan de andere kant komt er heel veel nieuw werk bij; per saldo denk ik toch dat er in Nederland honderdduizenden banen zullen verdwijnen in de bureaucratie.

Wat zijn de consequenties voor de fysieke omgeving?
De in het laatste decennium ontstane virtuele ruimte trekt steeds meer activiteiten naar zich toe. Dit heeft enorme gevolgen voor de fysieke ruimte:

•  Werk wordt meer en meer tijd en plaats onafhankelijk gedaan. Mensen zullen om te werken plekken kiezen die dichter bij huis zijn.

•  De 1 op 1 relatie tussen organisatiestructuur en gebouw wordt op alle fronten los gelaten.

•  Door verdergaande technologische ontwikkelingen zullen processen volledig anders ingericht gaan worden. Dit heeft consequenties voor wat we waar gaan doen, het karakter van de activiteiten en welke faciliteiten we daar voor nodig hebben. De ontwikkeling zal paradoxaal zijn; enerzijds opschaling gedreven door robuuste technologische mogelijkheden, en anderzijds schaalverkleining door (voor iedereen bruikbare) technologische versimpeling.

•  Voor de bureaucratie hebben we thans 55.000.000 m2 kantoorgebouw beschikbaar. Over 10 jaar zullen we nog maar 20.000.000 m2 nodig hebben.

•  Het aantal ziekenhuizen zal terug gaan van 120 naar 50. Tegelijkertijd zullen er in wijken gezondheidscentra’s gaan ontstaan waar huisarts, fysiotherapie, consultatiebureau, eenvoudige poliklinische behandeling, dialyse, prikdienst, eenvoudige medische beeldvorming en thuiszorg zullen worden gebundeld. De overgebleven ziekenhuizen zijn hightech en gespecialiseerd. De zorg zal binnen virtuele netwerken grootschaliger georganiseerd gaan worden, zelfs over onze landsgrenzen heen.

•  Voor veiligheid krijgen we twee soorten fysieke omgevingen; de ene gefocust op de misdaad en de dader waar de integratie tussen politie, openbaar ministerie en rechtspraak zal plaatsvinden, en de andere gefocust op veiligheid in de buurten, burgers en slachtoffers. Het geheel wordt ondersteund met enkele specialistische faciliteiten voor recherche, leiderschap en opleiding.

•  Onderwijsfaciliteiten zullen omgevormd worden van lesfaciliteiten naar inspiratie en motivatieomgeving.

•  Supermarkten zullen plaats maken voor robotgestuurde logistieke centra, van waaruit de bulk van onze levensbehoefte wordt gedistribueerd via bezorgdiensten. De buurtsupermarkt komt weer terug voor de kleine dagelijkse behoeftes.

•  Woonwijken zullen verrijkt worden met kleinschalige faciliteiten dicht bij huis voor werken, veiligheid, gezondheid en basisonderwijs; eigenlijk zoals het vroeger was.

•  De mobiliteit voor werken zal halveren omdat we meer dan de helft van onze werktijd thuis of dichter- bij-huis zullen doorbrengen.

Er is zoveel aan de hand dat het tijd wordt de ruimtelijke inrichting van ons land te herontwerpen. Velen denken dat het zo’n vaart niet zal lopen. Maar de huidige revolutie is “technology driven”. En de technologische innovatie wachten niet maar stuwen voorwaarts. Voor de mens rest alleen maar te volgen!?

Albert Allmers, 01 april 2012