10 jaar Sustainable Finance Lab: oude wijn in oude zakken. Opheffen dus.

Marcel De Boer schreef op 26 november een column in het FD getiteld ‘Je verandert de bankcultuur niet door meer fatsoen te eisen’. Een quote van Herman Wijffels over de verjaardag van het Sustainable Finance Lab dat 10 jaar bestaat. Daarbij stelt Marcel de terechte vraag ‘of de denktank die zich inzet voor een robuuste en op duurzaamheid gerichte financiële sector dan veel bereikt heeft dat het vieren waard is?’ Een terechte vraag aangezien de deelnemers van het Sustainable Finance Lab grotendeels worden betaald uit schaarse overheidsmiddelen.

Het antwoord op de gestelde vraag is objectief gezien en inhoudelijk gezien duidelijk: ‘nee’. Er is in 10 jaar tijd niet veel bereikt in het verduurzamen van de financiële sector. Waarom niet? Omdat ook uit de antwoorden van Wijffels zelf blijkt dat het om niet meer relevante kennis en bijdragen gaat. Een voorbeeld is de discussie rond cultuurverandering. Toen ik in 1985 bij de Amro Bank ging werken wordt er al door oude-normaal wetenschappers in en rond de Nederlandse financiële sector gesproken over ‘de bankcultuur’ en hoe moeilijk die te veranderen zou zijn. Is dat zo? Nee dus.

De cultuur van een bank is namelijk, zoals iedere bedrijfskundige en verandermanager weet, het resultaat van o.a. de gehanteerde HR-processen, waaronder werving en selectie, beloning & bestraffing (de gehanteerde performancemeetsystemen), opleiding & training en carrièreplanning.

Deze HR-systemen maken onderdeel uit van het organisatieprofiel van de organisatie of bank en zijn doorslaggevend voor de bedrijfscultuur en de gehanteerde normen en waarden. Zo weten we bijvoorbeeld dat bij een bureaucratie, ‘een koninkrijk’, een bepaalde bedrijfscultuur hoort. Intern gericht, hiërarchisch en een ‘ik ben hier de baas’ Bokito-managementstijl.

Is er sprake van ‘DE bankcultuur’? Nee dus. Bij veel FinTech-startups en FinTech scale-ups is de bedrijfscultuur heel anders. Daar heerst een ondernemende bedrijfscultuur. En dat komt vooral door het persoonlijk profiel van de oprichters van startups in het algemeen. Anders kom je namelijk niet succesvol van de grond. Kortom, ‘DE bankcultuur’ bestaat helemaal niet.

Kan de bestaande bankcultuur bij grootbanken veranderd worden? Ja natuurlijk. De oplossing voor grootbanken met een ‘koninkrijk’ bankcultuur is, net als bij andere bureaucratieën en organisaties die aan organisatie-obesitas leiden zoals ministeries & universiteiten, een integraal veranderproces waarbij de opties splitsen of opheffen serieus overwogen worden. Waarbij het verstandig is om allereerst de belangrijkste ‘blokkers’ naar huis te sturen, want anders gaat het nooit op tijd lukken.

Waarom gebeurt dat dan nog steeds niet bij grootbanken in Nederland? Omdat het bestaande senior & middelmanagement (waaronder Herman Wijffels zelf trouwens als vml. directievoorzitter bij de Rabobank) in een bureaucratie nooit veranderingen in zal zetten waarbij de status-quo – inclusief de eigen positie – in gevaar komt.

Zie mijn promotie bedrijfskunde & kennis management (2001!) University of Groningen ‘Transformation of financial services company. How To Map And Measure Customer Value Created With Releationship Capital’, ‘Dagboek van een bankier. De dagelijkse werkelijkheid achter de prooi’ (2013) en ‘Dinosauriër of krokodil. De toekomst van managen, organiseren en samenwerken’ (2014).

Hetzelfde geldt ook voor het Sustainable Finance Lab zelf trouwens. Zij zijn zelf belangrijke stakeholders en influencers van de oude-normaal economie, inclusief het oude-normaal corporate sustainable finance model. Een model dat juist ten grondslag ligt aan de verwoesting van de aarde op basis van de oude-normaal mythe van de eeuwige economische groei en de huidige cultuur in de financiële sector in Nederland.

Men zal zichzelf dus ook niet juichend gaan opheffen. En dat zullen ze niet doen omdat het uitgangspunt van de leden van het Sustainable Finance Lab, inclusief Herman Wijffels, blijft dat je fundamentele veranderingen binnen de financiële sector zelf tot stand moet en kunt laten komen. Met andere woorden: men vindt zichzelf onmisbaar. Een mooi voorbeeld van het bekende gezegde over dat je nooit de kerstkalkoen moet vragen wat er met de kerst op tafel komt.

Jammer genoeg is voor die stelling wetenschappelijk noch in de praktijk enig tastbaar bewijs geleverd de afgelopen 10 jaar. De conclusie is duidelijk: schaarse overheidsmiddelen kunnen beter op een andere manier ingezet worden, omdat er geen waardevolle innovatieve bijdrage aan crisismanagement en fundamentele veranderingen door leden van het Sustainable Finance Lab (meer) wordt geleverd.

Er is geen sprake van ‘innovatieve ideeën en voorstellen’ om de financiële sector te verduurzamen in onze nieuwe normaal economie. Het zijn slechts kosmetische aanpassingen binnen de principes van de oude-normaal economie waarbij men zelf een belangrijke rol speelt bij het in stand houden van de status-quo. Dus geen innovatieve ‘Denktank’, maar oude wijn in oude zakken. Opheffen dus.

Dat zou trouwens een mooi voorbeeld zijn van echt ‘sustainable public finance’……schaarse overheidsmiddelen inzetten om de oude-normaal economie echt te verduurzamen ten voordele van alle Nederlanders.

Je moet jezelf altijd juichend opheffen en/of vertrekken als je geen waarde meer toevoegt. Daarvoor is vaak wel een pijnlijke en lange ‘resocialisatie’ nodig als je na langdurig werken in de Nederlandse financiële sector weer ‘op de samenleving wordt losgelaten’ zoals ik het na mijn vertrek in 2011 bij ABN AMRO noem. Ik heb zelf ook aan ‘acute sociale isolatie’ geleden na mijn verblijf in Mordor op de Zuidas.

Sinds een aantal jaren gaat het nu een stuk beter met een fijne nieuwe life-balance in het nieuwe normaal als resultaat. Gewoon doen dus.

Tony de Bree werkte 26 jaar in de financiële dienstverlening, waaronder bij Corporate IT-strategie, corporate venturing, e-commerce & compliance. Hij is digital strategy & change consultant voor corporates, het MKB & ondernemingsraden. Daarnaast is hij online ondernemer, business coach, spreker, gastdocent en auteur van een aantal boeken waaronder ‘Dagboek van een bankier’, ‘De scale-up blueprint’, ‘Overlevingsstrategie voor startups’ en ‘Groeien zonder te groeien. Succesvol ondernemen in de betekeniseconomie‘