Kijk voorbij de functionele rol van werknemers

Door Bouko de Groot.

Toekomstmuziek: een boeiend onderwerp. “We kunnen er uren over praten, maar toekomstmuziek spelen kunnen we niet. Je kunt alleen samen spelen in het hier en nu,” zegt Richard de Hoop, inspirator over samenwerken en de toekomst van werken, en spreker op de FM Dag 2020, waar hij werd gefaciliteerd door Eqili. “Wat zijn de trends, wat vraagt dat van ons nu om te schakelen? Heel veel trends worden gehyped en gelanceerd, maar komen toch niet van de grond. Kijk liever naar wat echt belangrijk is: je team. Dat moet wendbaar en veerkrachtig zijn, zodat ze samen makkelijk een andere keuze kunnen maken.” Om dat te kunnen, moet de teamleden goed op elkaar zijn ingespeeld, maar daarin schieten de meeste organisaties te kort.

Welk instrument speel jij?

In zijn eerste bedrijf, begin jaren negentig, nam De Hoop vooral mensen aan die op hemzelf leken, “een cruciale beginnersfout!” Hij ging zich daarna verdiepen in de teamrollen van Belbin en certificeerde zich. “Ik merkte dat het echt een turbo op de bedrijfsontwikkeling zet, het herkennen van die rollen en het benutten ervan. Maar ja die namen … wie wil er nou ‘de plant’ in de organisatie zijn?” Toen kwam hij met een vriend op het idee, om die rollen te vergelijken met muziekinstrumenten. “Die zijn heel duidelijk, iedereen weet dat verschillende instrumenten verschillende karakters hebben, dat je ze anders moet bespelen. En iedereen weet ook dat ze samen veel mooier kunnen klinken dan alleen.”

Sindsdien vergelijkt hij mensen met muziekinstrumenten: “Elk heeft een eigen timbre, je moet ze anders bespelen, ze hebben allemaal een eigen karakter. Neem bijvoorbeeld de contrabas. Die is groot, pragmatisch, doet de basisklanken, is routine. Vergelijk dat met de gitaar, die kan helemaal los gaan, is creatief, heeft visie. Of de harp, die is kritisch, probeert de ratio in balans te brengen met de emotie.”

Zo kunnen we volgens De Hoop ook aankijken tegen (management) teams. “Ieder teamlid heeft drie rollen. De eerste is de functionele rol – ‘de CFO’, ‘de controller’, waarin duidelijk is wat er van je verwacht wordt. Ieder teamlid heeft verder een hiërarchische rol, dat is vaak cultureel bepaald en kan je dwarszitten of juist vooruit helpen: binnen een familiebedrijf werkt dat heel anders dan in een multinational. En als laatste heeft iedereen uiteraard het eigen menselijke karakter, welk muziekinstrument je bent.”

Kijk voorbij de functie en ontplooi talent

“Wat ik zie in veel organisaties, is dat ze heel erg gefocust zijn op de functionele rol. Maar er wordt maar zelden naar de mensen zelf gekeken, naar de aanwezige talenten. Daarom is iedereen ook zo vervangbaar,” legt De Hoop uit. “We praten tegenwoordig veel over de digitale transformatie, maar kijk eens naar een computeralgoritme: die kan echt niet “de kar trekken”, en er zit ook geen “bruggenbouwer” tussen. Dat is typisch menselijk!”

Hij heeft ervaren dat we onszelf doorgaans nauwelijks toestaan om dat andere gezicht te laten zien, de bruggenbouwer achter de controller zeg maar. “Teveel teams steken te veel in het functionele aspect. Maar kijk eens naar wat beschikbaar is aan talent, vanuit de karakters van de teamleden. Staat toe om talent te ontplooien,” roept hij op. “Iedereen kan twee of drie ‘muziekinstrumenten’ bespelen, alleen staan we dat niet van elkaar toe: het blijft bij één instrument. Dat is zonde! Dan laat je zoveel potentieel onbenut!”

Vooral nu is dat zonde, in de huidige tijd van continu veranderende complexiteit en toenemende veranderingssnelheid. “Dat vraagt om mensen die ontzettend goed hun instrument beheersen.” Maar in talentontwikkeling moet je vele uren stoppen: “de weg van talentvolle, beginnende muzikant naar een succesvolle virtuoos is echt een hele lange. Er wordt makkelijk gemopperd op ‘het muziekstuk’, maar de echte oorzaak is altijd dat men onvoldoende geoefend is.” Dat komt omdat we de tijd niet meer nemen om elkaar echt te leren kennen en te oefenen. En dat is vreemd, vindt De Hoop. “Van topsporters vinden we het heel normaal, dat ze de hele dag trainen. In het bedrijfsleven moet je ook topsport bedrijven, maar trainen moet je in je eigen tijd doen!”

Oefenen, oefenen, oefenen

Kortom: wil je ingewikkelde muziek spelen? Dan moet je veel oefenen met elkaar. “Het kan veel meer turbo op je organisatie zetten als je gebruikmaakt van de talenten van de aanwezige mensen. Om die talenten te ontwikkelen moet je oefenen, trainen, leren. En ieder mens wil leren, mist de situatie geschikt is.” Als je na afloop naar buiten loopt, dan hoppt hij “dat je dan over jezelf en met je team gaat nadenken: waar ga ik in de komende periode aan werken om meer te halen uit ons samenspel, zodat we in staat zijn de toekomstmuziek te kunnen spelen.”

“Op FM Dag 2020 mocht ik weer ervaren hoe mooi samenspel kan zijn,” reageert De Hoop. “De perfecte voorbereiding en uitvoering door de crew van FM en Alex van Groningen, de technische medewerkers en de medewerkers van t’Spant! Maakte dat we tijdens de workshop elkaar konden inspireren en aanzetten tot het ontdekken en ontwikkelen van onze talenten. Ik heb er van geNOTEN.”

Bekijk hier de video van Richard de Hoop op FM Dag 2020.