Human Capital en Skills

Goed gevoel houden

Het succes van een goede CFO ligt in een brede aanpak. Althans, zo denkt Frank de Moes - CFO bij Redevco Europe - erover. Een CFO moet samenwerken met andere disciplines en vakgebieden. 'Je kunt wel heel veel en heel snel willen, maar je moet het niet in isolement doen.'

CFO Foreign Media Group: "Het bewust achterhouden of te laat verstrekken van informatie komt helaas regelmatig voor".

Sytze Marseille is sinds 1 september CFO geworden van de Foreign Media Group. Hij werkte hiervoor als Finance Director bij Guhl in Duitsland en als Director Finance bij Nuon, divisie Network Services.

Financieel directeur AM NV: 'Ik haal alles eruit wat erin zit'

John Schoonhoven treedt per 1 januari 2006 terug als financieel directeur van AM NV. De voortgang van de strategische oriëntatie, die heeft geleid tot een voorgenomen bod op AM, grijpt hij aan om zijn horizon verder te verbreden. Vanaf volgend jaar start hij de onderneming Tiansa Beheer BV, die zich onder meer bezighoudt met 'finance consultancy & interim management'.

Evenveel functies als dienstjaren

Frank Janssen had zijn huidige functie als CFO van Connexxion niet kunnen bereiken, zonder de brede kennis die hij van de rest van de organisatie heeft. 'Ik heb drie jaar een operationele functie gehad en van die uitstap heb ik ontzettend veel geleerd.'

Financials moeten durven

Het vak van financial eenzijdig? Wilbert van Dijk bewijst het tegenovergestelde. Zijn BE-achtergrond bezorgde hem een gevarieerde carriere. Van 'loopjongen' tot financieel directeur. 'Voor financials ligt de wereld open. Je moet alleen wel durven.'

Jack de Kreij, CFO Vopak 'De markt wil business-gedreven oplossingen'

Vopak richt zich na de afsplitsing van Univar puur op tankopslag. Waarbij ICT een ondersteunende rol speelt. Jack de Kreij - als CFO tevens verantwoordelijk voor ICT binnen Vopak - over de groeikansen, de risico's en de toegevoegde waarde van ICT in de bedrijfsvoering.

'MBA vooral voor je netwerk'

MBA als opstapje naar een mooie carriere? Niet voor financials die hun vakinhoudelijke kennis willen vergroten, zegt Erik Jan Verdegaal van Helvoet. 'Een MBA is voor zeker de helft een kans om je netwerk te vergroten.'

Fokke Boomsma, CFO van Ferm: "De CFO moet geen surrogaat-CEO worden"

Na tien jaar financieel directeur te zijn geweest bij geneesmiddelenproducent Biohorma, bekend van de A.Vogel producten, begon het bij Fokke Boomsma te kriebelen. Hij had het gevoel alles wel zo'n beetje meegemaakt te hebben. Via zijn netwerk kwam hij bij Ferm terecht, een groothandel in doe-het-zelf-gereedschappen. Sinds 1 september is hij daar werkzaam als financieel directeur.

Analyse: 'CFO ben je niet alleen'

Een CFO heeft meerdere rollen te vervullen. Maar welke rol hij ook vervult, een succesvolle CFO klaart zijn klus niet alleen. Wil hij goed functioneren, dan zal hij een tandem moeten vormen met de CEO. En moet hij begrijpelijk kunnen communiceren.

9e Euronext Dag van het eigen Vermogen ( presentaties )

Column Turken De innovatieve CFO

De opdracht van de CFO aan de CIO lijkt hoe langer hoe vaker: 'Doe meer met minder.' In die setting is het vermijden van risico's absolute noodzaak, hetgeen fnuikend is voor innovaties. Maar de CFO kan een doorslaggevende rol spelen in ICT-innovaties.

Toen, nu en ... in de toekomst: Sprookje of werkelijkheid?

De financiële functie is immer in beweging. Hoe de financiële functie er in de toekomst uitziet, is koffiedik kijken. Toch lijkt het goed mogelijk om op basis van een aantal ontwikkelingen en trends een ideaalbeeld te schetsen van de huidige financiële functie. In dit anekdotische artikel wordt dit ideaalbeeld geschetst. De bewuste CFO lijkt klaar voor de volgende CFO van het jaar-verkiezing

Jouke van der Veer, de nieuwe CFO van Albron: "Ik voelde mij het afgelopen jaar een ambassadeur van het vak"

Toen Jouke van der Veer vorig jaar de prijs ontving voor controller van het jaar, ging er een wereld voor hem open. Verschillende uitnodigingen om op congressen te spreken of college te geven kwamen binnen en ook collega's en vakgenoten zochten in toenemende mate contact met hem. Mede dankzij dat wijdvertakte netwerk treedt hij per 1 december 2005 in dienst bij Albron, de grootste zelfstandige cateraar van Nederland.

John Eijgendaal, CFO Aalberts Industries: Boerenverstand als succesfactor

Overname hier, overname daar, recordresultaten, enthousiaste analisten, dolgelukkige en optimistische beleggers, dat is in een notendop het verhaal van het beursgenoteerde Aalberts Industries. Het gaat goed met het entrepreneurbedrijf bij uitstek. CFO John Eijgendaal, zelf afkomstig uit een ondernemersgezin, voelt zich als een vis in het water binnen de onderneming en ziet nog steeds zelfs de kleinste overname als een grote uitdaging.

Van korte naar lange termijn

Veel kennismakingsgesprekken heeft ze inmiddels gevoerd. 'Overleggen, vergaderen, voorstellen doen, lezen en bespreken zal zeker een groot deel van mijn dagelijkse agenda vullen.' Ineke Bussemaker over haar rol in de directie van Rabobank Nederland Corporate Clients.

Taakverdeling als managementstijl

Hoeveel entourage kan een werkplek hebben? De Bilderberg Hotels liggen tussen de bomen of in hartje stad. Monique Mooibroek is er sinds enige weken groep finance controller. Over taakverdeling als managementstijl.

Geen en-en voor Feyenoorder

Mededeling op Teletekst: Jan Willem van Dop vertrekt als financieel directeur bij Feyenoord. Feyenoord, een club met een bijzondere plaats in het hart van financial Onno Jacobs. Twee weken liep hij ermee rond: hoe zou het daar zijn? Binnenkort weet hij het, want vanaf 1 december is hij er financieel directeur.

Rob Kuster nog voor zijn dertigste financieel directeur

De functie van directeur komt bij de meeste financials pas in zicht als ze rond de veertig zijn. Rob Kuster slaagde erin om deze carrièrestap al elf jaar eerder te maken. De 29-jarige Kuster werd onlangs benoemd tot financieel directeur bij Beter Horen, producent van hooroplossingen. Daarvoor was hij werkzaam als controller bij Getronics PinkRoccade.

Opleiding moet rendement boeken

De tijd dat medewerkers voor hun motivatie op pad werden gestuurd, is voorbij. Een opleiding, cursus of training moet een duidelijk rendement laten zien. Het liefst te kwantificeren in harde cijfers.

Van CFO naar CEO

In de nieuwe self-storage-markt maakte Steven De Tolllenaere (36) onlangs een opmerkelijke carrièrestap. Hij was CFO en werd Managing Director. 'Mijn opleiding is een sterke basis geweest.'

Matthijs Lusse is Controller of the Year 2005

Even twijfelde Matthijs Lusse, group controller bij Wolters Kluwer, of hij de bijeenkomst in Barcelona moest verlaten om naar de verkiezing van de controller van het jaar te gaan. Zijn beslissing toch te gaan was de juiste. Tijdens het tweede jaarcongres controlling werd Lusse verkozen tot controller van het jaar.

Sarbanes Oxley: tijd voor bezinning

De auteur van dit artikel houdt CEO's en CFO's een spiegel voor mb.t. Sarbanes Oxley: Wat vraagt uw aandeelhouder en vermogensverstrekker echt van u? Dat is toch eerlijk onderschap??

Genomineerde Controller of the year 2005: Gerhard Zeilmaker, ABN AMRO

Duizenden pagina's met stomme regels, zo omschrijft controller Gerhard Zeilmaker Sarbanes-Oxley. Toch neemt zijn werkgever ABN AMRO een voortrekkersrol in op het gebied van beurstoezichthouders en rapportages. SEC ging zonder morren akkoord met Zeilmaker's Form 20F. 'Als ik een accountant bel, zegt hij: ik weet ook niet zeker hoe het zit.'

The financial sector is continuously changing mastering the 'Regulatory Perfect Storm'

Due to the strategic re-structuring, organisations in the financial sector are changing rapidly. The life cycle of financial products diminishes and distibution channels change, not in the least due to the Internet. At the same time, financial institutions are faced with fierce competition and a 'Regulatory Perfect Storm' via new regulations demanding more advanced internal control systems. These developments have an impact on the most important resources of banks, their employees.

Pierre Malmartel, CFO SigmaKalon: 'Een beursnotering is ons uiteindelijke doel'

De CFO van Sigma Kalon, de Fransman Pierre Malmartel begon zijn carrière bij het hoofdkwartier van het Franse olieconcern Total. Zodoende heeft hij het wordingsproces van de leverancier van decoratieve verven vanaf het prille begin meegemaakt. SigmaKalon, een samenvoeging van Sigma Coatings en Kalon, is in 1999 ontstaan uit de fusie tussen de verfgroepen van Petrofina en Total. Zijn ervaring met de verfindustrie gaat echter al verder terug. In 1994 werd hij Finance & Strategy director van de verfdivisie bij Total. Na diverse leidinggevende financiële en operationele functies te hebben bekleed, is hij sinds 2003 CFO op groepsniveau.

Krapte arbeidsmarkt leidt tot forse groei inzet intermediairs

Maar liefst 69% van de vestigingen heeft in de afgelopen 12 maanden één of meerdere vacatures gehad en dit is een flinke toename ten opzichte van 2005, toen lag dit percentage namelijk nog op 52%. In de afgelopen jaren is een duidelijk trend waar te nemen dat de vacaturemarkt zich steeds meer richt op het internet.

Financials en de landsgrenzen

Hoe belangrijk is internationale ervaring voor een financial? Steeds belangrijker, zegt Johan Leenaars, Manager Finance van uitgeverij Malmberg. Door kwesties als IFRS en SoX is de tijd van tot-hier-en-niet-verder definitief voorbij.

Het toeval van succes

Van onderwijzer naar hoofd van het Economisch Bureau bij ABN Amro, en ondertussen ook columnist van Het Financieele Dagblad. Han de Jong gelooft in passie, maar ook in het toeval van succes.

CFO Exact: financien is bijzaak

CFOs of group controllers zonder affectie met de business, daar gelooft Ed Kraaijenzank niet in. Een CFO is een bestuurder die ook de financien beheert, zegt de nieuwe CFO van softwarebedrijf Exact. Over de rol van de grijze CFO en andermans geld.

Jan Willem Wienbelt, CFO Ctac: "Rendement moet fundament hebben"

'Ga zo door', dat kreeg CFO Jan-Willem Wienbelt vorige week te horen toen zijn benoeming tot lid van de Statutaire Directie van Ctac werd goedgekeurd door de aandeelhouders. En dat is precies wat Wienbelt van plan is. Formeel gezien wordt zijn verantwoordelijkheid weliswaar zwaarder, voor Wienbelt voelt het niet als een grote verandering. De strategie die hij de afgelopen jaren heeft gevolgd, blijft in grote lijnen ongewijzigd.

De lachende derde; Adri Ruis, CFO Schuitema

Hoe is het mogelijk? vraag je je als buitenstaander af. Hoe kan het dat Schuitema zich in de afgelopen maanden staande heeft gehouden, ondanks de recessie en de prijzenoorlog tussen de Nederlandse supermarkten? CFO Adri Ruis licht een tip van de sluier op: "We hebben misschien wel de moeilijkste positie die er is. Maar we slagen er al jaren wonderwel in ons te handhaven."

Jan Jacobs, European Finance Director van Lanier Europe: 'Ik zoek evenwicht tussen routine en vernieuwing'

Financieel-management.nl wordt ook bezocht door Belgische financial executives. Jan Jacobs is een van die vaste bezoekers. Momenteel is hij European Finance Director bij Lanier Europe. In een interview vertelt hij onder meer over zijn internationaal getinte carrière, kansen en bedreigingen voor de financial executive en de verschillen tussen België en Nederland.

Arjen Sparrius: "Overnames te vaak vanuit de onderbuik"

Hoewel Arjen Sparrius geen specifieke opleiding tot financial heeft gevolgd (Ir-bedrijfskunde), is hij, toeval of niet, vrij direct de financiële wereld ingezogen. De non-financial die financial werd, zo kun je het kort zeggen. Sinds ongeveer een maand is hij eigenaar van Business Value, een bedrijf dat zich als "Register Valuator" richt op bedrijfswaardering. Naar eigen zeggen bevindt hij zich in een groeimarkt, want fusies en overnames zitten duidelijk weer in de lift. Bovendien zijn 'impairment valuations' nu jaarlijks verplicht voor bedrijven die rapporteren conform IFRS.

'Je kunt bedrijven kapot analyseren'

Financials die tot ver achter de komma werken, kunnen beter geen functie als CFO ambiëren, denkt interim manager Piet Haitsma. Carrièretips van een financial die het kan weten.

Van advocaat naar financial: meer regels

Van advocaat naar financiële professional is soms een kleinere stap dan dat het lijkt, zegt Robert Bottse. Hij werkte als advocaat, maar begint binnenkort aan een carrière als Vice President, bij ING Equity Capital Markets.

Snykers: Creativiteit geboden

Lode Snykers, de nieuwe managing director van de divisie financiële diensten bij LogicaCMG, wil de bestaande expertise van zijn nieuwe werkgever internationaliseren. Hoe ICT en finance hand in hand gaan.

Frank Janssen, CFO van Connexxion: 'Ik geloof heilig in optimale managementinformatie'

Frank Janssen werkt al meer dan een decennium bij het openbaar vervoer- en taxibedrijf Connexxion. In die periode heeft hij meegewerkt aan de metamorfose van een stoffig staatsbedrijf naar een marktleider in het collectief personenvervoer over de weg. Sinds 1 april is hij CFO. Financieel management.nl stelde hem tien vragen.

Vrouwelijke CFO's

Vrouwelijke CFO's bij Nederlandse ondernemingen zijn dun gezaaid. Uit onderzoek blijkt weliswaar dat op financiële afdelingen veel vrouwen werkzaam zijn, maar dat de trede naar de hoogste positie moeilijk valt te nemen. Toch hebben niet alle financial vrouwen 'hoogtevrees': Fabienne van Booma, CFO van Hyperion Solutions Nederland, en Keti van Paassen, CFO van Niron, wisten tot het mannenbastion door te dringen.

Bernhard van Holst, CFO van Cordys: 'Cijfers alleen zeggen niets'

Na verschillende financiële functies binnen Ernst & Young te hebben bekleed en ook een tijdelijke overstap naar de ICT te hebben gemaakt, vond Bernhard van Holst dat de tijd rijp was om zelf aan de knoppen te zitten. Toen Jan Baan, oprichter en CEO van Cordys hem vorig jaar vroeg om CFO bij het Puttens bedrijf te worden hoefde hij dan ook niet lang na te denken.

Security wordt steeds complexer

Er was een tijd dat beveiliging over sloten en sleutels ging. Nu gaat het over wormen, kwaadaardige e-mail die niet eens meer een attachment nodig heeft, spyware, phishing en phreaking. Wilt u bedrijfskritische computergegevens goed beschermen, dan is tegenwoordig een hele reeks verschillende soorten digitale sloten nodig.

CFO Hans Kerkhoven controleert de groeistuipen van Mittal

Na ruim zestien jaar diverse financiële functies binnen Unilever te hebben bekleed, vond Hans Kerkhoven dat het tijd werd voor iets nieuws. En nieuw werd het zeker. Van een gevestigde levensmiddelenreus stapte hij per 1 december vorig jaar over naar het uit zijn voegen groeiende staalbedrijf Mittal. Als CFO van Mittal Steel Europe ligt voor hem de zware taak om het bedrijf pasklaar te maken voor zijn veel grotere jas.

Frans Ooms (CFO Pharming): Het leven begint na de dood van stier Herman

Het biotechnologiebedrijf Pharming verwacht in 2005 voor het eerst in zijn bestaan een winst per aandeel te realiseren en het eerste product te lanceren. Het zou de inlossing zijn van een belofte aan de beleggers, durfkapitalisten en andersoortige investeerders. Volgens Pharming CFO Frans Ooms de ultieme beloning voor iedereen die al die jaren een rotsvast vertrouwen heeft gehad in de technologie en het ontwikkelingspotentieel van het bedrijf.

Diversiteit in, old boys out'

Het Nederlandse bedrijfsleven zou eens kritisch naar zijn bestuurssamenstelling moeten kijken. En dan niet alleen vanwege het tekort aan vrouwen. Ook wat betreft leeftijd, talent en nationaliteit is Nederland toe aan vernieuwing van de bestuurstop.

Martijn van Baalen: 'Ik wil me met meer dingen bezighouden dan alleen de cijfers onder de streep'

Martijn van Baalen werkt sinds begin juni bij Arag rechtsbijstand. Hij is daar verantwoordelijk voor financiële zaken, ict en diverse stafafdelingen. Van Baalen werkte hiervoor als CFO van Marsh Nederland.

CFO CSM: 'Wij hebben geen voldoende gescoord'

Het jaar 2004 is wel het moeilijkste geweest uit de vier jaar dat Roelof Hendriks de functie van CFO bij CSM bekleedt. Het was een jaar waarin alle externe factoren tegenzaten, maar het bedrijf ook min of meer gedwongen in een transitiefase werd gemanoeuvreerd. Er werd een nieuwe weg ingeslagen, met als hoogtepunt de verkoop van de Zoetwarendivisie voor 850 miljoen euro.

Stampij over salaris (column)

Het kon natuurlijk niet uitblijven. Nadat voorganger Kok zich acht jaar geleden vergaloppeerde door te spreken over 'exhibitionistische zelfverrijking' trekt nu Don Balkenende ten strijde tegen windmolens. Exhibitionistisch wordt ingeruild tegen exorbitant, 'naming & shaming' toegevoegd, maar dat geeft de leegheid van het geheel nog geen gewicht. De vraag 'wie komt wat toe?' is van alle tijden. Ieder kan daarover zijn gedachten hebben, maar in de praktijk spelen vrije markten de hoofdrol.

Robert van der Klauw: 'Financieel management is geen doel op zich'

Robert van der Klauw (36) is sinds 1993 werkzaam bij bank en verzekeraar ING. Hij heeft gekozen voor een avontuurlijke loopbaan. Na gewerkt te hebben voor Postbank en ING's hoofdkantoor, verhuist hij naar Roemenië. Daar wordt hij CFO van ING's verzekerings- en bankactiviteiten. Daarna vestigt hij zich nog veel verder oostwaarts. In Korea wordt hij CFO van ING Verzekeringen. In die functie is hij verantwoordelijk voor verslaglegging, risicobeheer en investment management. Naast zijn werk volgt hij de Britse registeraccountants opleiding.

Eenzaam aan de top

'Dienend leiderschap' is aan Jan Hommen wel besteed. Acht jaar lang was hij CFO van Philips en al die tijd werkte hij zich een slag in de rondte. Hij spreekt met trots over het bedrijf, de strategie, de financiële resultaten, over 'ons' en 'wij'. Maar zichzelf typeert hij als 'een vertegenwoordiger' van een bedrijf, als iemand die geen enkele moeite heeft om mensen aan te trekken die beter zijn dan hijzelf. En uiteraard is het maar zeer ten dele zijn verdienste dat hij CFO van het jaar is geworden.

'De controller is teveel waakhond geworden'

Robert Kuik, voormalig director of finance bij Petroplus Engeneering Group, heeft op 1 maart van dit jaar de overstap gemaakt naar Campina. Kuik bekleedt bij de zuivelproducent de functie van manager corporate financial planning & analysis.

Peter Hessing, allergisch voor routine en sleur

Peter Hessing heeft een hekel aan routine. Zodra hij het gevoel krijgt dat hij zijn werk op de automatische piloot doet, gaat hij onmiddellijk op zoek naar een nieuwe uitdaging. Die instelling zit er diep in, zo blijkt ook wel uit zijn CV. Na zijn studie vertrekt Hessing meteen naar Afrika om daar ontwikkelingswerk te doen. Later is hij als (financieel) interim verantwoordelijk voor diverse crisisafwendingen, reorganisaties en andere veranderingsprocessen. En ook nu als adviseur (financieel en ICT) van IIB moet hij zijn klanten keer op keer met nieuwe oplossingen ondersteunen.

De rollen van de CFO

In de vakpublicaties van de laatste jaren is de CFO neergezet als de business partner bij uitstek. De CFO moet toch vooral ondernemer zijn en wie dat niet is, heeft kennelijk een verkeerde visie op zijn rol. Of niet?

Financial voor het leven

Eens een financial, altijd een financial, moet het levensmotto van Piet van Ruijven zijn. 86 jaar, maar nog steeds actief in de branche. Vijftien jaar na zijn pensionering kwam hij op de loonlijst van zijn zoon.

Jan Hommen: CFO of the Year 2005

Jan Hommen (ex-Philips) is CFO of the Year. In de categorie beursgenoteerd kaapte hij donderdag tijdens CFO Day in Noordwijkerhout de prijs voor de neus van zeven andere genomineerden weg. Bij niet-beursgenoteerde bedrijven won Peter van Dongen, CFO van mediaconcern Audax.

In control of in business? Kenaad Tewarie, Frits Vervoort en Doede Vierstra in discussie.

SoX, Tabaksblat, autonome groei of acquisities, outsourcing, corporate performance management, IFRS... Zo maar wat onderwerpen die veel stof voor discussie opleverden tijdens de vierde CFO Day. Hamvraag? Is de CFO in control of in business?

Jan Hommen CFO of the Year

Jan Hommen (ex-Philips) is CFO of the Year. In de categorie beursgenoteerd kaapte hij donderdag tijdens CFO Day in Noordwijkerhout de prijs voor de neus van zeven andere genomineerden weg. Bij niet-beursgenoteerde bedrijven won Peter van Dongen, CFO van mediaconcern Audax.

Van Dongen biedt tegenwicht

Peter van Dongen omschrijft zichzelf als het financiele geweten van Audax. 'Daar ligt een rol voor de CFO. Tegenwicht bieden aan de commerciele mensen. Dat naast de taak om de gewenste groei in goede banen te leiden.'

Reputatie Hommen uitmuntend

Jan Hommen nam onlangs afscheid van zijn zo geliefde Philips. Hij mag worden getypeerd als een financial pur sang, minstens net zo bekend bij beleggers en analisten als Kleisterlee.

Beschikbare presentaties CFO Day 2005

Genomineerden CFO-scriptieprijs aan het woord: 'CFO dreigt zijn objectiviteit te verliezen'

Tijdens de komende CFO-day op 16 juni maakt voor de eerste keer ook aanstormend talent kans op een prijs. Vijf (oud-) studenten dingen mee naar de CFO-scriptieprijs 2005. Allen hebben hun nominatie te danken aan een uitmuntende eindscriptie over een onderwerp dat relevant is voor de CFO. Vier van hen spreken zich uit over het onderwerp van hun scriptie, hun visie op het vak van de financiële manager en natuurlijk hun verwachting van de komende CFO-day.

Jacques van den Burg: van adviseur naar beslisser

Jacques van den Burg wordt manager regional compliance in het Europese hoofdkantoor van West Pharmaceutical Services in Eschweiler (Duitsland). Per 1 juli treedt hij in dienst van het Amerikaanse beursgenoteerde bedrijf dat is gespecialiseerd in medicijnverpakkingen. Deze maand verlaat hij de Corporate Finance afdeling van Ernst & Young in Düsseldorf.

'Bouwer' Jeroen Volk volgt passie voor internet- en technologiebedrijven

Jeroen Volk heeft altijd een warme belangstelling gehad voor innovatieve internet- en technologiebedrijven. Dat begon toen hij bij accountantskantoor Arthur Andersen Venture Capital ophaalde voor internet-start-ups. Na het barsten van de internetbubbel, moest hij zijn pijlen echter noodgedwongen ergens anders op richten.

Johan van der Wal maakt voor derde keer stap van CFO naar algemeen directeur

Johan van der Wal, voorheen financieel-directeur bij molydeen-producent Climax Molybdenum is sinds vandaag werkzaam als general manager en managing director van datzelfde Rotterdamse bedrijf. Het is voor Van der Wal een natuurlijke stap omhoog. Bij ABB en TRW, de laatste twee werkgevers van Van der Wal, maakte hij een zelfde 'carrière-move'.

Scenarioplanning is essentieel - Albert Allmers, Rekenmeesters

'Uitdaging voor de CFO? De nadruk verschuift van het terugblikken en het puur en alleen boekhouden, naar de toekomst en de daarbij behorende scenarioplanning. Wat zijn de strategische opties en hoe pakken deze financieel gezien uit? De rol van de CFO daarbij is om met de CEO een team te vormen, ondersteund door de raad van commissarissen.

'Stevig in schoenen staan' - Tom van Wijngaarden & Hans Beckman, Stibbe

'Uitdaging voor de CFO? We willen eerder spreken over een aantal met elkaar samenhangende uitdagingen. Allereerst heeft de CFO te maken met een exponentiële toename van nieuwe regels over corporate governance en financiële verslaggeving. Mede door de eisen van transparantie wordt in toenemende mate een druk op de CFO gelegd.

Philips kan bijna oogsten - Jan Hommen, Philips

Bij Philips is Jan Hommen tot juni 2005 het gezicht en de stem richting analisten. Zijn reputatie is goed. Hij spreekt de taal van Philips, en hij beheerst de taal van de financiële markten als geen ander. Onmisbaar voor een concern als Philips, dat op wereldschaal moet concurreren, zowel in de business als op de kapitaalmarkten.

'Niet alleen lastige horzel'- Geurt Volkers, NDC Holding

'Mijn uitdaging voor de komende tijd is de acquisitie die de Noordelijke Dagblad Combinatie sinds begin dit jaar heeft gedaan in financiële termen in goede banen te leiden. NDC is een regionale speler in de markt en was op zoek naar basisverbreding. Die heeft het bedrijf gevonden in de overname van uitgever Veen Bosch & Keuning, een groep uitgevers (algemeen en educatief) die een jaarlijkse omzet genereert van 135 miljoen euro.

'Financieel geweten' - Peter van Dongen, Audax

'Mijn uitdaging? We hebben de afgelopen jaren veel tijd besteed aan het professionaliseren van de verslaglegging in ons bedrijf. Die is nu op orde. Bovendien gaat het goed met ons bedrijf. Dat brengt echter een risico met zich mee: dat het gevoel ontstaat dat we alles kunnen.

'Het gaat om strategische control'- Willem te Beest, Universiteit Twente

'Mijn uitdaging? Er is momenteel een allesoverheersende uitdaging voor mij: voorkomen dat we aan ons eigen succes tenonder gaan. Dat heeft alles te maken met de aard van onze 'producten'. Wij doen onderzoeksprojecten voor derden, zoals NWO, de EU, het ministerie van EZ bijvoorbeeld of voor bedrijven als Philips. Die projecten op zichzelf zijn zelden kostendekkend. Grofweg dekken de bijdragen van onze opdrachtgevers de helft van onze integrale kosten. De rest moeten wij matchen uit de overheidsbijdrage. Die is constant. Wij hebben echter kwalitatief zeer succesvolle onderzoekers, waardoor de vraag naar onze diensten toeneemt

'Managementskills, mensen en systemen' - Onno Draaisma, Hyperion

'Uitdaging voor de CFO? Dat is afhankelijk van de soort CFO. De uitdagingen van een financieel directeur van een holding, zijn compleet anders dan die van een werkmaatschappij. Welke functie wil de holding spelen? Wat is de toegevoegde waarde ervan voor werkmaatschappijen? Dat zijn vragen die de financieel directeur van een holding zich moet afvragen.

'Kijk naar buiten en mis de boot niet' - Fred van der Waa

'Uitdaging voor de CFO? Ik ontmoet veel CFO's en één ding is duidelijk: zij zijn in de afgelopen jaren overspoeld door de vele eisen van wet- en regelgevers. Hoe goed de invoering van de diverse richtlijnen en gedragscodes ook zijn, het blokkeert hoe dan ook de ontwikkelkracht van ondernemingen.

Meer snelheid in groei gewenst - Boudewijn Beerkens Wolters Kluwer

Als er een concern is, waar de aandacht volledig uitgaat naar de CEO is het wel Wolters Kluwer. Al was het maar omdat CEO Nancy McKinstrey de enige vrouwelijke bestuursvoorzitter is bij een van de grote beursgenoteerde Nederlandse concerns. Boudewijn Beerkens heeft een rol in de luwte, maar dat lijkt hem niet te deren.

'Geen Control, geen business' - voorwoord Alex van Groningen

'Geen control, geen business', zo luidt het credo van veel bedrijven anno 2005. Onder invloed van boekhoudschandalen, IFRS en de Code Tabaksblat is de positie van de hoogste financiële baas steeds belangrijker geworden. Een chief financial officer (CFO) moet verstand van zaken hebben, anders heeft hij niets te zoeken in de bestuurskamer van een onderneming.

'CFO moet ambities in toom houden' - Peter Kersloot, Coltex

Wij zijn in Nederland op een punt aangekomen dat we qua verspreiding kunnen spreken van verzadiging. We hebben vier formules, en in een fijnmazig detailhandelsland als Nederland concurreer je dan al snel met jezelf. Willen we "in de race" blijven, dan zullen we moeten expanderen buiten Nederland en België. Niet in de laatste plaats om schaalgrootte te behouden aan bijvoorbeeld de inkoopkant.

'Zien wat je moet zien' - Albert Hamminga, ConQuaestor

'Uitdaging voor de CFO? Zien wat je moet zien, dat is bepalend voor een succesvolle onderneming. Wat je als CFO daarvoor in ieder geval nodig hebt: visie op de markt, zicht op de cijfers, en overzicht over de organisatieactiviteiten. Dat is de uitdaging voor de CFO. Bied je de organisatie niet alleen het zicht op de juiste cijfers, maar vooral het juiste zicht op - dus het verhaal achter - de cijfers?

Wachten op grote overname - Robert-Jan van de Kraats, Randstad

Waar Randstad jarenlang werd geleid door mr. Randstad Frits Goldschmeding, zijn de huidige leden van de raad van bestuur voor de buitenwacht onbekenden. In de markt kennen de mensen CEO Ben Noteboom en CFO Robert-Jan van de Kraats wel degelijk, maar ze hebben geen impact buiten hun organisatie en buiten de markt.

'CFO moet scherper navigeren' - Vincent Kager, Constant Korthout

Kager: 'Ik verwacht een upswing van de economie. Opgeteld bij markten die steeds transparanter worden en een toenemende concurrentie. Dat biedt kansen voor bedrijven. Voor een CFO betekent dit dat hij nog scherper moet navigeren dan hij de afgelopen jaren van kostenreductie al gewend was.

CFO Cees Maas is en blijft mr. ING

Hij is al jaren de vaste waarde binnen de raad van bestuur. Inmiddels is Michel Tilmant CEO, maar in het bestuur is Maas degene die de ingezette koers vanuit zijn discipline ondersteunt. Maas lijkt het prototype van de ultieme tweede man. Al jaren is hij in alle opzichten de nummer twee.

'Zoeken naar balans' - Brian Mackie, Maxxium Worldwide

'Mijn uitdaging?. Het doet me deugd dat ik hierop twee antwoorden níet hoef te geven. Want zowel de invoering van de IFRS-standaarden als de Sarbanes-Oxley-richtlijnen zijn voor ons géén issues. Om twee eenvoudige redenen.

'Nu keuzes maken' - Gerard Mulder, Arenthals Grant Thornton

Op het menu van de CFO staan als hoofdgerechten natuurlijk de implementatie van de code Tabaksblat, het invoeren van IFRS en voor diegenen die betrokken zijn bij internationale bedrijven als toetje: Sarbanes-Oxley. Voor de collega's bij niet-beursgenoteerde bedrijven als extraatje een hapje Basel II. Dit alles overgoten met een sausje van kostenreductie en efficiencyverbetering.

Van Benelux naar Groot-Europa - Gilbert Mittler, Fortis

De CFO van Fortis, de Belg Gilbert Mittler, staat aan het hoofd van een heringericht CFO Office, dat onder andere de onderdelen Control, Reporting, Tax, Finance en M&A omvat en delen van Legal en Risk Management. Daarmee is Fortis zijn tijd vooruit.

Tussen 'in control' en 'in business' zijn - het eeuwige dilemma

De chief financial officer staat anno 2005 vaak op hetzelfde voetstuk als de chief executive officer. Bij de grote beursgenoteerde ondernemingen in ons land vervult de financiële man in het algemeen een even belangrijke rol als de feitelijke bestuursvoorzitter. Mensen als Tom de Swaan (ABN AMRO), Jan Hommen (Philips) en Cees Maas (ING) staan qua naam en faam al lang niet meer in de schaduw van hun CEO's Rijkman Groenink, Gerard Kleisterlee en Michel Tilmant. Daarmee krijgt de financiële functie ook de aandacht en eer die ze verdient. Dat brengt echter ook nieuwe verantwoordelijkheden met zich mee - en daardoor nieuwe dilemma's.

'Tegenwicht bieden op veel fronten' - Ron van Laar, Oilily

'Mijn Uitdaging? Oilily heeft een pittige tijd achter de rug. Afgelopen boekjaar was voor het eerst weer een positief jaar. Duidelijk mag zijn dat het vooral zaak is dit te continueren. Eén zwaluw maakt nog geen zomer, het is mijn uitdaging de goede lijn door te zetten en te waken voor ondoordachte stappen nu de weg omhoog is ingezet. Er is namelijk nog veel te verbeteren, al hebben we een ingrijpende sanering en herstructurering achter de rug.

' Eten of gegeten worden' - Tom de Swaan, ABN AMRO

Rijkman Groenink is de CEO, de baas die overal mee weg lijkt te komen. Tom de Swaan, de beste CFO van vorig jaar, is de man die zich in kleinere kring beweegt, maar die binnen die kleinere kring een enorm goede reputatie geniet. De goede kritieken die De Swaan persoonlijk krijgt, kunnen niet echt veel te maken hebben met de resultaten van de bank, wan die vallen ronduit tegen. In zijn uitspraken komt De Swaan doorgaans bescheidener over dan de branie-achtige CEO van ABN AMRO. De Swaan is helder, open en eerlijk, aldus veel analisten. Omzet en winst ontwikkelen zich redelijk bij de bank, maar het is de hand van De Swaan die zichtbaar wordt in het optimaliseren van de resultaten.

'Takenpakket drastisch uitgebreid' - Wietze Reehoorn, ABN AMRO

'Uitdaging voor de CFO? Wij signaleren op dit moment veel ontwikkelingen waar CFO's mee te maken hebben. Neem de pensioenproblematiek als gevolg van IFRS. Of het vraagstuk om bepaalde activiteiten uit te besteden of te verplaatsen: outsourcing of het verhuizen van onderdelen naar bijvoorbeeld India kan voordeel opleveren maar heeft grote impact op de financiële huishouding van de onderneming en het gebruik van werkkapitaal.

'Bijzonder trots op triple A-status' - Bert Bruggink, Rabobank

De uitdaging die een Rabobank-CFO altijd dient aan te gaan, is die om onze unieke kredietstatus te behouden. Die wens loopt als rode draad door alles wat we doen heen. We zijn de enige private instelling in de wereld met een triple A-status. Dat verschaft ons een unieke positie in de wereld. Waar we ook komen in de ?nanciële wereld: men kent de Rabobank. Dat is iets waar Rabobank-medewerkers bijzonder trots op zijn. Bovendien: die status levert ons daadwerkelijk ?nancieel voordeel op. Wij kunnen onze funding tegen gunstiger tarieven realiseren dan menige andere instelling.

'Stuurman naast de kapitein' - Rudi Mussche, Radio Holland Group.

'Mijn uitdaging? Bij Radio Holland Group is de tijd rijp om actiever te kijken naar mogelijkheden om uit te breiden, zowel in aantal vestigingen als in diensten. De afgelopen jaren is vooral veel aandacht besteed om de groep op dit punt te krijgen. Per 1 januari 2002 is Radio Holland Group door een buyout verzelfstandigd. Vanaf dat moment hebben we hard gewerkt om de ongeveer vijftig vestigingen in verschillende landen meer tot één geheel te kneden.

Waar wilt u werken?

Wat is 's lands favoriete werkgever? Tijdschrift Intermediair vroeg het een grote groep financials, en die gaf aan: ING mag het zijn. Bovenaan de lijst prijken drie grote Nederlandse banken. 'Kennelijk vinden financials het interessant dat hun werkzaamheden ook de core business van het bedrijf vertegenwoordigen, reageert de winnaar.

Ramakers gelooft niet in klassieke CFO-rol

Van luchthaven naar speelfilm: het cv van CFO Mark Ramakers (36) is op zijn minst breed te noemen. Vanaf april zijn daar termen als dark fiber en ISP bijgekomen, nu Ramaker CFO is van Eurofiber, leverancier van glasvezelverbindingen.

CFO of the Year 2005- Wie wint?

High-tech maar conservatief - Interview CFO ASML Peter Wennink

Het gaat zo goed met ASML dat aandeelhouders de CFO al vragen wat hij met al die cash gaat doen. Peter Wennink: "Het is nog niet zover dat we geld overhebben, maar als dat wel het geval is en we kunnen het niet investeren in overnames of autonome groei, dan gaat het gewoon terug naar de aandeelhouders." Met andere woorden, ASML maakt zich op voor een nieuwe top in het cyclische bestaan. De CFO is ondertussen bezig met de volgende downturn. "We zijn daar beter op voorbereid dan ooit." Door Geert Dekker

De dilemma's van de CFO - door Fred Conijn, Edward Koops, Rob Uiterlinden en Allard Everts

In de vakpublicaties van de laatste jaren is de CFO neergezet als de business partner bij uitstek. De CFO moet toch vooral ondernemer zijn en wie dat niet is, heeft kennelijk een verkeerde opvatting van zijn rol. Of niet? Is dit niet een veel te beperkte opvatting van de rol van de CFO?

Een nieuw begin - 'Het Dagboek van een CFO' door Leo van de Voort

Leo van der Voort zal met ingang van dit nummer voor Chief Financial Officer het 'Dagboek van een CFO' bijhouden.

Vrouw in finance heeft streepje voor - Jacqueline Meulblok, financial director Easynet

Vrouwen zijn nog steeds een zeldzaamheid in financieel management. De net als financial director bij zakelijk breedbandnetwerkprovider Easynet aangetreden Jacqueline Meulblok (37) heeft er een verklaring voor. "Weinig vrouwen willen fulltime werken, leiding geven en moeder zijn."

Is de beloningsdiscussie nog steeds niet ten einde?

Het antwoord is nee. Begin januari inventariseerden journalisten van de Volkskrant de aandelenregelingen voor top­bestuurders en concludeerden dat deze beloningsvorm in zwang raakt. Ernstiger is dat de bedragen sterk stijgen en dat deze beloningsvorm vaak niet het beoogde effect heeft, namelijk het parallel laten lopen van de belangen van management en aandeelhouders.

Han Wagter, Kappa Packaging: Gevoel voor samenhang

Han Wagter ziet de rol van CFO breder dan alleen die van financieel specialist. Het aandachtsgebied gaat over de hele organisatie. En net zo belangrijk: zijn medebestuursleden dienen dit ook te onderkennen. Dan kan er chemie ontstaan. En daarmee een succesvol team.

Doede Vierstra, Friesland Coberco: Bestand tegen tegenwind

Geen valse bescheidenheid voor de CFO van Friesland Coberco. Doede Vierstra kent zijn beperkingen, maar weet ook wat zijn waardetoevoegende rol in de concerndirectie van het zuivelconcern is. Ondanks tegenvallende jaarcijfers zit de onderneming qua financiering 'robuust' in elkaar. En daar is hij best een beetje trots op.

Marcel Niggebrugge, Nederlandse Spoorwegen: Net een beursgenoteerd bedrijf

De NS heeft een voorbeeldfunctie. Vandaar dat het spoorwegconcern druk bezig is met het invoeren van IFRS en Tabaksblat. Omdat het bedrijf verantwoording wil afleggen aan het publiek gooit het de informatievoorziening zo open mogelijk. Marcel Niggebrugge lijkt daardoor wel een CFO van een beursgenoteerd bedrijf, al is hij dat niet.

Gerard van Olphen, Eureko:'Soms moet je stevig ingrijpen'

Gerard van Olphen kent het klappen van de zweep in de financiële sector. Bij zijn komst in 2002 bij Eureko werd de CFO geconfronteerd met een recordverlies. Een jaar later boekt het concern weer winst. 'Het was voor iedereen duidelijk dat er iets moest veranderen.'

Integrale probleemaanpak met projectmanagement: Een waardevol managementinstrument

Projectmanagement blijft een stabiele factor in het spectrum van de vele stromingen en hypes die de geschiedenis van managementmodellen kenmerkt. Waarom is projectmanagement een waardevol managementinstrument?

Frans Cremers, VNU: Een nieuw VNU

Na jarenlang, met lof, voor VNU verantwoordelijk te zijn geweest voor de cijfers, vertrekt CFO Frans Cremers in de zomer van 2005. Maar zijn betrokkenheid blijft, als adviseur van de raad van bestuur blijft hij op de achtergrond zijn invloed uitoefenen bij het informatieconcern.

Jan Hommen, Philips: Discipline werpt vruchten af

Een strikte financiële discipline, dat legde topman Jan Hommen op aan Philips. Onder leiding van de 58-jarige CFO schrapte Philips ruim één miljard aan kosten. Zo wist het elektronicaconcern uit een diep dal te klimmen en boekte het voor het eerst in drie jaar weer winst.

Mark Lazer, Versatel: De turn around van een young rising star

Dertig jaar slechts en nu al als financieel topman aan het roer bij een aan de AEX genoteerd beursfonds. CFO Mark Lazar van het Amsterdamse telecombedrijf Versatel is een hoog rijzende ster. Zeker nadat hij eigenhandig de obligatiehouders wist te bewegen tot een deal en de onderneming tot het eerste schuldenvrije telecombedrijf in Europa maakte.

Cees Maas, ING Groep: Aandacht voor langere termijn

Met Cees Maas heeft ING een CFO en tweede man in huis die graag ver in de toekomst kijkt. Zijn visie op de toekomst van bankieren en verzekeren is altijd gebaseerd op de langetermijnplanning van ING Groep. Wat niet weg neemt dat hij graag op korte termijn geld verdient voor het concern met kostenbesparingen en met slimme valutahedges.

Tom de Swaan, ABN Amro: Realisme leidt tot winstherstel

De aanhoudende economische tegenwind drukte het voorheen zo succesvolle bankbedrijf ABN AMRO de laatste jaren naar winstverval. Inmiddels heeft het bankbedrijf, mede dankzij ingrijpende kostenbesparingen van CFO Tom de Swaan, de weg naar betere bedrijfsresultaten hervonden.

Tjalling Tiemstra, Hagemeyer: Faillissement voorkomen

Kiezen voor een groot concern in moeilijkheden, zoals Hagemeyer, getuigt van enig lef. Dat kan Tjalling Tiemstra dan ook niet worden ontzegd. De CFO van Hagemeyer heeft in korte tijd een aantal huzarenstukjes mogen uithalen, om het vege lijf van het handelshuis te redden.

Klaas Wagenaar, Getronics: Weer op gezonde benen

In korte tijd veranderde een schuldenlast van 700 miljoen euro in een verwaarloosbare schuld van 15 miljoen euro, met 400 miljoen euro in kas. En sinds het historische koersdieptepunt is het aandeel inmiddels meer dan vertwintigvoudigd. Een aardige staat van dienst voor Getronics-topman Klaas Wagenaar.

CFO in een management-owned company: Een extra dimensie

Niet alleen bij Ahold en Philip zitten CFO's. Een grote groep CFO's opereert in een management-owned company. Is het anders om als CFO in zo'n onderneming te werken? Wat zijn de mogelijkheden en valkuilen?

Kenniseconomie: Nu zakendoen!

Kenniseconomie betekent meer dan technici opleiden en het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek. Het gaat ook om het actief mogelijk maken van innovatie op gebieden waar Nederland (van oudsher) sterk in is. Wegnemen van belemmeringen voor (nieuw) ondernemerschap speelt daarbij onder meer een belangrijke rol.

International Cash Management: Efficiency-dilemma voor de CFO

Het uitgangspunt voor grensoverschrijdend betalingsverkeer is duidelijk: betalingen naar, in en uit het buitenland moeten zo efficiënt mogelijk worden uitgevoerd. Door de EC II-verordening die 1 juli 2003 in werking trad, ziet menig CFO zich echter voor een dilemma geplaatst.

Warmlopen voor de openbare kapitaalmarkt: Wordt 2005 weer een echt IPO-jaar?

Spraakmakende beursintroducties op de westerse kapitaalmarkten zijn de afgelopen jaren zeer dun gezaaid. Inmiddels lijkt het dat de belangstelling voor een beursnotering opleeft. Jan Aalberts en Leon Kruimer over hún motivatie om destijds naar de beurs te gaan.

Starheid grootste minpunt van ERP-software

Het grootste minpunt van ERP-software is de starheid. Dat blijkt uit Duits onderzoek onder 1.500 gebruikers van diverse soorten ERP-software. De klachten over de starheid van de software geven aan dat eenvoud en tevredenheid bij ERP-software vaak nog ten koste van elkaar gaan. Uit het onderzoek, dat is uitgevoerd door adviesorganisatie Trovarit en het weekblad Computerwoche, kwam echter naar voren dat tevredenheid over de gebruikte software nog altijd overheerst.

Bedrijven lopen (nog) niet warm voor XBRL

XBRL (eXtended Business Reporting Language) is nauwelijks bekend bij Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. Uit onderzoek van Ernst & Young naar de mate waarin digitale verslaglegging leeft, blijkt dat bedrijven niet enthousiast zijn voor deze nieuwe standaard voor gegevensuitwisseling.

CFO John Eijgendaal van Aalberts Industries: 'De voorkeur van het management, dat telt'

"We laten ons niet leiden door de druk om per se een deal te willen sluiten en ook niet door de concurrentie van al dan niet financiële partijen. We gaan uit van onze eigen waardering van de onderneming die we op het oog hebben en van niets anders." Dat zegt John Eijgendaal, CFO van het industriële concern Aalberts Industries. Hij weet waar hij over praat, Aalberts is min of meer een professionele overnemer. "Ik werk nu vijftien jaar bij de groep. In die tijd hebben we enige tientallen overnames gedaan."

'Een ECHTE auto'

Nog maar enkele jaren geleden werd het roemruchte Nederlandse automerk Spyker nieuw leven ingeblazen. Hoe bevalt een Spyker in de praktijk? Verslag van een testrit met de Spyker C8, een auto die eigenlijk met geen andere te vergelijken is.

Meer controle, meer creativiteit

Als het gaat om innovatie is een vernieuwingsoriëntatie binnen organisaties misschien nog wel belangrijker dan een nationale infrastructuur. Velen zien de 'beancounters' als een van de traditionele obstakels voor vernieuwing. Maar is dat wel zo?

Mislukken ICT-projecten kost 1,7 miljard per jaar

ICT-projecten mislukken op grote schaal. In totaal wordt er in Nederland zelfs 8 miljard euro aan leergeld besteed, meldt het vakblad Informatie. De afgelopen drie jaar gaven Vopak, Nuon en Hagemeyer gezamenlijk meer dan 100 miljoen euro uit aan falende ICT-projecten. Slecht functionerende bedrijfssoftware betekende bijna het einde voor het supermarktconcern Laurus. De overheid gaf onder meer 9 miljoen euro uit aan de mislukte Zorgpas en 35 miljoen euro aan CWIntake.

Automatiseren zonder investeren

Standaardoplossingen op on-demand basis worden bij IT-gebruikersorganisaties aangeprezen onder het motto 'niet betalen zolang je niet gebruikt'. De operationele lease van maaksoftware maakt het klanten mogelijk te automatiseren zonder te investeren. Deze methode wordt onder meer gebruikt door Oracle en door Advanced Delivery Center uit Utrecht. Klanten betalen pas aan de leasemaatschappij als de software werkt en zodra deze zorgt voor de kasstroom waar de software voor was bedoeld.

IFRS: meer ambitie gevraagd

CFO's kunnen ervoor zorgen dat IFRS daadwerkelijk toegevoegde waarde oplevert voor hun organisatie. Maar hoe zorgt u dat u uw bedrijf met succes afstemt op IFRS? Enkele aandachtspunten.

Financial assistance bij fusies en overnames: Verboden middel wordt creatief ingezet

Nu de fusie- en overnamemarkt opleeft, zoeken talloze buitenlandse investeerders en financiële instellingen naar internationaal gebruikelijke overnamestructuren. Zoals overnames met gebruik van financial assistance. Was dat geen verboden instrument? Ach...

Waar wil de politiek met de boekhouders heen?

Het kan bijna geen toeval zijn. Kort na elkaar grijpen de Amerikaanse en Europese overheden in bij accountingstandaarden die door de technische deskundigen reeds waren aanvaard. Het gaat om twee verschillende, maar zeer gevoelige onderwerpen, namelijk share based payments (onder meer personeelsopties) en financiële instrumenten. Waarom heeft de politiek ingegrepen en is dit goed of slecht? En wat betekent dit voor de invoering van IFRS in Europa?