Taakvolwassenheid Model Opdrachtgevers: Een objectieve beoordeling van de vakbekwaamheid van een opdrachtgever

Maar om welke kennis en vaardigheden gaat het dan? En hoe weet je of je eigen manager voldoende in staat is om deze rol professioneel in te vullen? Er is een steeds sterkere behoefte om de taakvolwassenheid of maturity van een opdrachtgever te kunnen meten. In de eerste plaats voor de opdrachtgever en zijn leidinggevende zelf: om na te gaan op welke punten de professionaliteit eventueel verder kan worden verbeterd. Maar ook voor opdrachtnemers die nog te vaak geconfronteerd worden met een gebrek aan goed opdrachtgeverschap en willen voorkomen de dupe hiervan te worden.

Maar hoe meet je de maturity van een opdrachtgever? In de literatuur is hier vrijwel niets over te vinden. In een enkel boek over projectmanagement wordt aandacht gegeven aan de rol van opdrachtgever. Ook zijn er inmiddels een aantal boeken verschenen over de rol van opdrachtgever: helaas nog te veel benaderd vanuit projectmanagement, terwijl opdrachtmanagement iets wezenlijk anders is dan opdrachtmanagement. Geen van deze boeken bevat echter een model waarmee je de maturity van een opdrachtgever kan meten.

Op basis van onze beschouwingen (Wortmann & Kremer) over goed opdrachtgeverschap, artikelen die de afgelopen jaren eveneens zijn gepubliceerd op deze website, is het mogelijk om een model samen te stellen waarmee de taakvolwassenheid van een opdrachtgever op een objectieve manier kan worden gemeten. De aspecten van goed opdrachtgeverschap die in onze beschouwingen aan de orde zijn geweest, vormen de basis voor het Taakvolwassenheid Model Opdrachtgever (TMO©).

In het TMO© zijn een drietal domeinen te onderscheiden die te maken hebben met de taakvolwassenheid van een manager in de rol van opdrachtgever. Het gaat om het domein van het investeringstraject waar een project een onderdeel van is, om het domein van het gedrag van de opdrachtgever en om het domein van de omgeving. Dit laatste kan de eigen organisatie zijn, maar evengoed de omgeving waarbinnen een organisatie moet functioneren.

Bijvoorbeeld een gemeente of een provincie.  In elk van deze domeinen onderkennen wij een drietal aspecten die gezamenlijk de taakvolwassenheid van een opdrachtgever bepalen. In het investeringsdomein gaat het om de drie stadia initiatie, realisatie en de productie. Bij het gedrag gaat het om de motivatie, de capaciteiten en de gelegenheid. In het laatste domein, de omgeving, zijn het de aspecten projectivity, cultuur en stakeholders waar een opdrachtgever op wordt beoordeeld.  

In het TMO© kent elk van de aspecten vijf niveaus van volwassenheid. Deze kunnen worden bepaald met behulp van een checklist welke eenvoudig is samen te stellen op basis van eerdergenoemde beschouwingen over goed opdrachtgeverschap. Met een wegingsfactor voor elk van de aspecten, welke in overleg wordt bepaald, kan de uiteindelijke taakvolwassenheid van een opdrachtgever worden gemeten.

Wat is nu het voordeel van een dergelijk model? Het geeft bestuurders of leidinggevenden de mogelijkheid  hun eigen management te beoordelen in hoeverre deze in staat zijn de rol van opdrachtgever professioneel in te vullen. Maar het geeft eveneens de mogelijkheid om te bepalen waar de “witte plekken” zitten in kennis en vaardigheid. Dat geeft vervolgens aan op welke onderdelen de opdrachtgever kan worden ondersteund of waar hij of zij zich verder kan bekwamen. Maar het model geeft ook de opdrachtgever zelf de mogelijkheid om eens kritisch te kijken naar zijn of haar eigen professionaliteit en, waar mogelijk, zich verder te ontwikkelen.

Het TMO© is dan ook niets anders dan een hulpmiddel om te komen tot Goed Opdrachtgeverschap en kan ook een opdrachtnemer of projectmanager helpen bij het op een objectieve manier bespreekbaar maken van de professionaliteit van zijn of haar opdrachtgever. Of juist een gebrek hieraan.  Het TMO© kan worden gebruikt voor één enkele opdrachtgever, maar eveneens voor de beoordeling van de taakvolwassenheid van een groep van lijnmanagers in de rol van opdrachtgever. In het laatste geval is het vaak minder bedreigend.

Voor meer informatie over dit model wordt verwezen naar het bijgevoegde artikel. Hierin zijn meer figuren en ook literatuurverwijzingen opgenomen.

Auteur: Ir. Derk Kremer  goed opdrachtgeverschap | onderzoeker | publicist | gastspreker |