Gewijzigd risicolandschap in bankwereld

Uit het jaarlijkse onderzoek naar risico’s in de banksector spreekt een ongerustheid over de huidige marktsituatie, waaronder vooral over het gebrek aan liquiditeiten en de crisis op de krediet- en derivatenmarkt. Er wordt alom gevreesd dat deze druk tot een wereldwijde recessie zal leiden.

Het onderzoek is gebaseerd op de meningen van bijna 300 hooggeplaatste functionarissen in de financiële wereld in 38 landen en dit onderzoek rangschikt naar mate van belangrijkheid 30 risico’s. Twee van de belangrijkste drie risico’s – liquiditeit en credit spreads – komen dit jaar voor het eerst voor in de lijst; dit is een indicatie van hoe ingrijpend het risicolandschap is veranderd.

Het enige niet-financiële risico in de top tien is het vooruitzicht op overregulering als de politiek en regelgevende instanties het eerder genoemde probleem proberen op te lossen. Mede vanwege de mate van bezorgdheid van de deelnemers bereikte de bananenschilindex, waarmee de ongerustheid in de financiële markten in kaart wordt gebracht, het hoogste punt sinds 1998.

Rogier van Adrichem, partner bij PricewaterhouseCoopers en verantwoordelijk voor de bankensector zegt hierover het volgende: “Hoewel een aantal deelnemers van mening is dat er te heftig op de crisis is gereageerd, is de overgrote meerderheid zeer pessimistisch. Dit is het somberste bananenschilonderzoek in ruim tien jaar.”

Volgens het onderzoek heeft de crisis het falen van controlemaatregelen binnen banken aan het licht gebracht; dit falen is het gevolg van meerdere factoren waaronder de toenemende complexiteit van de financiële sector, prestatiebeloningen en onvoldoende aandacht voor risicobeheer.

Rogier van Adrichem zegt over het onderzoek: “Hoewel uiteraard de meeste aandacht in het onderzoek uitgaat naar de huidige marktomstandigheden is er tevens een duidelijke neergaande lijn te bespeuren in het vertrouwen in de kwaliteit van de risicobeheersingprocessen van banken dat in tegenstelling tot de opgaande lijn in vorige onderzoeken.

De deelnemers zijn duidelijk van mening dat de kredietcrisis de sector ertoe aan zal zetten de werking van het risicotoezicht te heroverwegen.” De dreiging van een wereldwijde recessie als gevolg van een dalende economie in de Verenigde Staten en een ineenstorting van hoge aandelenmarkten worden gezien als twee van de snelgroeiende risico’s.

De ongerustheid over macro-economische verwachtingen wordt gedeeld door alle belangrijke markten. De opvallendste daling in risico’s betreft overregulering, welk risico de laatste twee jaar op nummer één stond, maar nu is gezakt naar de achtste plaats. Regulering wordt echter nog steeds gezien als een belangrijk risico, met name als er op een overspannen manier op de huidige situatie gereageerd wordt.

Uit het onderzoek blijkt dat slechts 24 procent van de deelnemers van mening is dat banken goed voorbereid zijn op de geconstateerde risico’s tegenover 64 procent in het vorige onderzoek. Verder zijn bankiers positiever met betrekking tot de overlevingskansen dan waarnemers en regelgevers.

Het onderzoek toont aan dat er verschillen zijn in de risicoverwachting zoals die wordt ervaren door verschillende categorieën deelnemers. Bankiers zijn van mening dat marktrisico’s de grootste bedreiging vormen, waaronder met name drastische veranderingen in de krediet-, derivaten- en aandelenmarkten.

Niet-bankiers, waaronder regelgevende instanties, leggen meer de nadruk op tekortkomingen binnen de banken zelf, voornamelijk op gebrekkige risicobeheersing en overvloedige bonusstelsels.

Geografisch gezien hebben geïndustrialiseerde en opkomende markteconomieën dezelfde aandacht voor crisisgerelateerde risico’s, hoewel de belangrijkste economieën zich ongeruster toonden over de dreiging van overregulering, en opkomende economieën over de kosten en beschikbaarheid van financiering.